ΠΟΣΗ σημασία έχει να ολοκληρώνεται ένας κύκλος; Χωρίς την παραπάνω λεπτομέρεια δε θα μπορούσε να ονοματίζεται επακριβώς το σχήμα αυτό, αποδίδοντας τον ακριβή του προσδιορισμό. Ο γεωμετρικός τόπος της ζωής του Κ.Π. Καβάφη έκλεισε με ακρίβεια. Ο Αλεξανδρινός ποιητής γεννήθηκε στις 29 Απριλίου του 1863 και αποδήμησε την ημέρα των γενεθλίων του εν έτη 1933. Ο κύκλος είχε κέντρο (Κ) την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και ακτίνα (ρ) τα αναγνωρισμένα, αποκηρυγμένα, κρυμμένα, αλλά και ατελή ποιήματά του.

Η γραφή του Κ.Π. Καβάφη είναι ιδιαίτερη και εμφανίζεται πολύ σπάνια μέσα στους αιώνες. Με ύφος πεζού λόγου (πρόζας) δημιουργεί μία ιδιότυπη μεστή φιλοσοφία στην εποχή που έζησε ο ποιητής, μία εποχή που ήδη είχε παραδοθεί στη γνώση της ματαιότητας για να φτάσουμε στη σημερινή κυριαρχία της σηψαιμικής πληροφόρησης και του infotainment στον δημόσιο διάλογο (στους Ηγεμόνες εκ Δυτικής Λιβύης). Οι ποιητές της γενιάς του ’30 θέλουν τον Καβάφη στο προσκήνιο. Ο Σεφέρης παρατηρεί πως αυτός ο ποιητικός λόγος είναι όμοιος με το τοπίο της Αλεξάνδρειας. Βαδίζεις σε μία ευθεία δίχως καμπύλες στο έδαφος.

Αφετηρία αυτής της ιδιαίτερης γραφής οι ραψωδοί στην Αρχαία Ελλάδα, μετέπειτα οι Χαιρετισμοί αλλά κι ο Ερωτόκριτος του Βιτσέντζου Κορνάρου. Σπουδαία επιρροή στη γραφή του καλλιέργεια η εκμάθηση της Αγγλικής γλώσσας στα παιδικά του χρόνια, τα χρόνια του στο Λίβερπουλ και το Λονδίνο. Εξ ου και το ύφος ειρωνείας σε ορισμένα ποιήματά του.

Ο προσανατολισμός στη γραφή του Καβάφη είναι πάντα οικουμενικός. Η Ελλάδα δεν είναι ένα κομμάτι γης, αλλά παιδεία που αφορά πανανθρώπινα. Οι Κωνσταντινοπολίτικες ρίζες του πυξίδα και του δείξανε όλους τους ορίζοντες. Κόντρα στο “η Ελλάς μικρά και τιμία” ο Κ.Π. Καβάφης επέλεξε τον ωκεανό. Εναντιώθηκε στη ρηχή θάλασσα της εθνικής μας ποιητικής σχολής του Παλαμά η οποία πολέμησε τον Αλεξανδρινό αδικώντας τον σε όλες του τις πτυχές, για να περάσει η ίδια -στη συνέχεια- στη λήθη της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Τεράστια επιρροή για τον ποιητή είχε η αγάπη του για την ιστορία. Η ικανότητα του να ερμηνεύει τα μελλούμενα μέσα από αυτή. Ο ίδιος εξάλλου προέβλεψε πως θα είναι ο ποιητής του μέλλοντος. Διόλου άστοχη πρόβλεψη. Το 2008 εξαντλήθηκε και επανεκδόθηκε στα Ρωσικά, ενώ μεταφράστηκε και στα Κινεζικά ανάμεσα σε πλήθος άλλων γλωσσών.

Κατ’ εξοχήν στηριζόμενος στην παρακμή, δημιούργησε μέσα από τη βιωματική αυτή αντίληψη ένα στέρεο εκφραστικό έδαφος που όσο υπάρχει το σκότος μέσα στα ανθρώπινα σπλάχνα θ’ ακούγονται οι στίχοι του ως απαντήσεις-αντίλαλοι σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη. Το 2014 Καβαφικοί στίχοι κοσμούσαν το μετρό του Λονδίνου ενώ ένα χρόνο πριν η Ελλάδα ανακήρυξε το 2013 ως έτος Καβάφη καθώς συμπληρωνόντουσαν 150 χρόνια από τη γέννηση του Αλεξανδρινού ποιητή.

Ο ίδιος άφησε ένα σύντομο αυτοβιογραφικό σημείωμα, πριν πεθάνει, καθώς δεν ήταν σε θέση να ομιλεί:

Εἶμαι Κωνσταντινουπολίτης τὴν καταγωγήν, ἀλλὰ ἐγεννήθηκα στὴν Ἀλεξάνδρεια — σ’ ἕνα σπίτι τῆς ὁδοῦ Σερίφ& μικρὸς πολὺ ἔφυγα, καὶ ἀρκετὸ μέρος τῆς παιδικῆς μου ἡλικίας τὸ πέρασα στὴν Ἀγγλία. Κατόπιν ἐπισκέφθην τὴν χώραν αὐτὴν μεγάλος, ἀλλὰ γιὰ μικρὸν χρονικὸν διάστημα. Διέμεινα καὶ στὴ Γαλλία. Στὴν ἐφηβικήν μου ἡλικίαν κατοίκησα ὑπὲρ τὰ δύο ἔτη στὴν Κωνσταντινούπολη. Στὴν Ἑλλάδα εἶναι πολλὰ χρόνια ποὺ δὲν ἐπῆγα. Ἡ τελευταία μου ἐργασία ἦταν ὑπαλλήλου εἰς ἕνα κυβερνητικὸν γραφεῖον ἐξαρτώμενον ἀπὸ τὸ ὑπουργεῖον τῶν Δημοσίων Ἔργων τῆς Αἰγύπτου. Ξέρω Ἀγγλικά, Γαλλικὰ καὶ ὁλίγα Ἰταλικά.

Κι ενώ η ζωή του Καβάφη φαίνεται να έκλεισε εναρμονισμένη, σαν ένας κύκλος, η γραφή του ως φυγόκεντρος δύναμη εκτελώντας την ίδια κυκλική κίνηση ωθήθηκε εκτός τροχιάς για να μεταφραστεί περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον Έλληνα ποιητή. Το Κέντρο Απόδημου Ελληνισμού έχει εκδώσει μία πολυτελή συλλογή μεταφράσεων, σε 36 γλώσσες, του ποιήματος «Η Πόλις». Ενδεχομένως τα ποιήματά του να έγιναν η Ιθάκη του, ώστε το πνεύμα αυτού του προορισμού να μην παύει ποτέ να ταξιδεύει ως τις μέρες μας. Ή ως το μέλλον, στο οποίο πάντα ο ίδιος στόχευε με ακρίβεια.