Ο όρος ‘βιοποικιλότητα’ είναι σχετικά νέος, και απαρτίζεται από τις λέξεις ‘βίος’ και ‘ποικιλία’. Ο αντίστοιχος όρος στην αγγλική γλώσσα είναι ‘biodiversity’.

Βιοποικιλότητα είναι η ποικιλία γονιδίων, ειδών και οικοσυστημάτων που απαρτίζουν τη ζωή στη Γη. Το ανθρώπινο είδος είναι και αυτό μέρος της βιοποικιλότητας, και χωρίς αυτήν η ύπαρξή μας θα ήταν αδύνατη. Είναι αυτό που κάνει τον Πλανήτη όχι μόνο βιώσιμο, αλλά και πανέμορφο.

Σε επιστημονικές μελέτες διαβάζουμε πως μπορούν να διακριθούν τρία διαφορετικά επίπεδα βιοποικιλότητας, το καθένα από τα οποία έχει διαφορετική σημασία, αλλά στην πράξη αποτελεί αναπόσπαστο μέρος ενός ενιαίου συνόλου.

*Το πρώτο επίπεδο είναι εκείνο της γενετικής βιοποικιλότητας, η οποία εκφράζει το εύρος των κληρονομικών καταβολών ενός συγκεκριμένου είδους.

*Το δεύτερο επίπεδο βιοποικιλότητας αφορά τα είδη φυτών, ζώων και εντόμων, που απαντούν σε μια συγκεκριμένη περιοχή.

*Το τρίτο επίπεδο, γνωστό ως βιοποικιλότητα οικοσυστημάτων, εκφράζεται με τον αριθμό των συνδυασμών ειδών φυτών και ζώων που συναντώνται σε μια συγκεκριμένη περιοχή.

Έτσι, όταν αναφερόμαστε στην βιοποικιλότητα θα πρέπει να έχουμε κατά νουν ότι στην ουσία μιλάμε για μια εξελικτική διαδικασία μορφών ζωής σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα.

Η Κριστιάνα Πάσκα Πάλμερ, επικεφαλής της Σύμβασης για τη Βιολογική Ποικιλότητα του ΟΗΕ, σε συνέντευξή της με την αγγλική εφημερίδα Guardian, μεταξύ άλλων τόνισε και τα ακόλουθα:

«Η απώλεια της βιοποικιλότητας είναι ένας σιωπηλός δολοφόνος. Είναι διαφορετική από την κλιματική αλλαγή, τις επιπτώσεις της οποίας οι άνθρωποι τις αισθάνονται στην καθημερινότητά τους. Με τη βιοποικιλότητα δεν είναι τόσο προφανές, αλλά μέχρι να συνειδητοποιήσουμε τι συμβαίνει μπορεί να είναι πολύ αργά».

Εντός του Νοεμβρίου 2019 εκπρόσωποι από τις 196 χώρες-μέλη της Σύμβασης για τη Βιολογική Ποικιλότητα θα συναντηθούν στο Σαρμ ελ Σέιχ της Αιγύπτου για να συζητήσουν την πιθανή κατάρρευση των οικοσυστημάτων, και να θέσουν ένα νέο πλαίσιο για την διαχείρισή τους, που θα διασφαλίζει την βιωσιμότητά τους.

ΑΥΞΑΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΕΙΣ

Σύμφωνα με την Εφημερίδα των Συντακτών (6/5/19), σε έκθεσή της η Διακυβερνητική Επιστημονική και Πολιτική Πλατφόρμα για τη Βιοποικιλότητα και τις Υπηρεσίες Οικοσυστήματος, η οποία αποτελείται από 145 εμπειρογνώμονες από 59 χώρες του ΟΗΕ για την Βιοποικιλότητα, τονίζει πως το μέλλον του ανθρώπινου είδους, που εξαρτάται από την φύση για να αναπνεύσει, να πιει, να φάει, να ζεσταθεί, να θεραπευθεί, διαγράφεται σκοτεινό!

Για τη σύνταξη της εν λόγω έκθεσης εργάστηκαν 450 επιστήμονες για τρία ολόκληρα χρόνια. Σύμφωνα με την έκθεση αυτήν η φύση είναι καταδικασμένη να συνεχίσει την ταχεία καταστροφική της πορεία, λόγω των τραγικών επιπτώσεων που έχει το πέρασμα της ανθρωπότητας από τον Πλανήτη, εκτός και αν γίνουν σύντομες και βαθιές αλλαγές στον τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης φυσικών προϊόντων.

Ο Ρόμπερτ Γουότσον, Πρόεδρος της προαναφερθείσας οργάνωσης, δήλωσε ότι «Καταστρέφουμε τα ίδια τα θεμέλια των οικονομιών μας, τα μέσα επιβίωσης, τη διατροφική ασφάλεια, την υγεία και την ποιότητα της ζωής σε ολόκληρο τον κόσμο».

Πάλι σύμφωνα με τον Ρόμπερτ Γουάτσον, η εν λόγω έκθεση εμβαθύνει, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη στο παρελθόν, στα αίτια της κατάρρευσης της φύσης, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται η αποψίλωση των δασών, η καταστροφή των υγροβιότοπων, καθώς και η συνεχής επέκταση των πόλεων εις βάρος του φυσικού περιβάλλοντος.

Όπως τόνισε, χάρη στις επιστημονικές έρευνες έγινε κατανοητό πως για την υπερθέρμανση του Πλανήτη η αιτία είναι η κλιματική αλλαγή και οι συνέπειές της, όπως η αύξηση των τυφώνων, η ξηρασία και οι πλημμύρες.

Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο γεγονός ότι η αυξανόμενη εξαφάνιση της βιοποικιλότητας οφείλεται στις καταστρεπτικές ενέργειες του ανθρώπου, και ότι θα έχει άμεση αρνητική επίδραση στην ανθρωπότητα.

Τρόφιμα, ενέργεια, φάρμακα, και γενικά όλα τα αγαθά που οι άνθρωποι αντλούν από τη φύση, είναι θεμελιώδη για την ύπαρξη της ανθρώπινης ζωής, καθώς δεν μπορούν να αντικατασταθούν από άλλα αγαθά.

Σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές, περισσότερα από δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι εξαρτώνται από την ξυλεία του δάσους για την ενέργεια, ενώ τέσσερα δισεκατομμύρια χρησιμοποιούν κάποια φυσικά προϊόντα ως φάρμακα, με αποτέλεσμα τη μείωση της βιοποικιλότητας.

Υπολογίζεται πως για τα δύο τρίτα των γεωργικών καλλιεργειών απαραίτητη είναι η γονιμοποίησή τους με τη γύρη που μεταφέρουν οι μέλισσες και τα έντομα. Αν οι μέλισσες και τα έντομα μειωθούν από τις κλιματικές αλλαγές, τότε οι επιπτώσεις για την ανθρωπότητα θα είναι καταστροφικές.

ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ

Ενόψει των παραπάνω, σημαντική είναι η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) να ενσωματώσει στα μελλοντικά της προγράμματα και τη λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προβλημάτων, όπως τα οικοσυστήματα και η αποκατάστασή τους, καθώς και η βιώσιμη χρήση των φυσικών, χερσαίων και θαλάσσιων πόρων της Ευρώπης.

Στο πρόγραμμα της Ε.Ε. περιλαμβάνεται και η ανάσχεση της απώλειας βιοποικιλότητας, αλλά και αποκατάστασή της στον βαθμό του εφικτού σε παγκόσμια κλίμακα.
Η Πρώτη Σύμβαση-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για τις κλιματικές αλλαγές υπογράφηκε από 154 χώρες, και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τον Ιούνιο του 1992 στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας, κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη.

Η σύμβαση εκείνη δεν είχε θέσει νομικά δεσμευτικές υποχρεώσεις, αλλά αποτέλεσε τη βάση για μελλοντικές πρωτοβουλίες αναφορικά με την βιοποικιλότητα. Την εποχή που επικρατούσαν πολλές αμφισβητήσεις για την επιστημονική στήριξη της ανάγκης υιοθέτησης μέτρων, η σύμβαση Ρίο ντε Τζανέiρο έθεσε τις γενικές αρχές και τη διαδικασία για την μετέπειτα υιοθέτηση συγκεκριμένων δεσμεύσεων και την λήψη των αναγκαίων μέτρων.

Και όμως μέχρι το 2019, δηλαδή 27 χρόνια αργότερα, τίποτε το ουσιαστικό δεν έχει επιτευχθεί στον τομέα αυτόν.

Η κλιματική αλλαγή είναι εμφανής σήμερα σε όλα τα σημεία του Πλανήτη μας, είτε με το λιώσιμο των πάγων, είτε με πολικές θερμοκρασίες ή καύσωνες, είτε με έντονα φυσικά φαινόμενα, είτε με την εξαφάνιση διαφόρων φυτικών και έμβιων ειδών.

Ευρεία είναι η εσφαλμένη αντίληψη ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να επηρεάζει τα οικοσυστήματα της Γης, αλλά όχι την υγεία μας. Όμως η κλιματική αλλαγή, και η σταδιακή μείωση της βιοποικιλότητας, απειλούν τους περιβαλλοντικούς παράγοντες που συμβάλλουν στη διατήρηση της υγείας.

Στις 6/5/19 τα Ηνωμένα Έθνη δημοσίευσαν την σύνοψη μιας μεγάλης έρευνας για την επίπτωση της ανθρώπινης δραστηριότητας στα οικοσυστήματα, σύμφωνα με την οποία η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει αλλοιώσει το 75% της επιφάνειας του Πλανήτη μας.

Ως εκ τούτου, τα Ηνωμένα Έθνη προειδοποιούν ότι η διεθνής κοινότητα έχει στη διάθεσή της μόλις δύο χρόνια για να καταλήξει σε μια συμφωνία, η οποία θα αποτρέπει την απώλεια της βιοποικιλότητας, η οποία απώλεια είναι εξίσου επικίνδυνη με την κλιματική αλλαγή.

Σε διαφορετική περίπτωση, αποφαίνονται τα Ηνωμένα Έθνη, η ανθρωπότητα μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπη με την σταδιακή εξαφάνισή της. Και όμως, παρά την προειδοποίηση των Ηνωμένων Εθνών, όλοι μας, κυβερνήσεις και πολίτες, συνεχίζουμε αμέριμνοι την καθημερινή μας ρουτίνα, παρά το γεγονός ότι η σταδιακή μείωση της βιοποικιλότητας από τις καταστροφικές ενέργειές μας αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο για το μέλλον της ανθρωπότητας.

Μόνη ελπίδα της ανθρωπότητας είναι αν η πρόσφατη απόφαση της Ε.Ε. για τη λήψη μέτρων, τα οποία αποσκοπούν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, υιοθετηθεί και από μεγάλες χώρες, όπως η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, το ενδιαφέρον των οποίων τα τελευταία χρόνια αναλώνεται στον μεταξύ τους εμπορικό πόλεμο.

Το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από τα παραπάνω είναι ότι σταδιακά μειώνουμε, και σε κάποιες περιπτώσεις καταστρέφουμε, τους φυσικούς πόρους του Πλανήτη μας, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο την ικανότητα των οικοσυστημάτων να υποστηρίξουν τη βιωσιμότητα των μελλοντικών γενεών.