Τα νιάτα είναι συνυφασμένα με το παιχνίδι, την ανεμελιά και τα όνειρα.

Κάθε φορά που βλέπουμε ένα παιδί προβληματισμένο, αγχωμένο και ανήσυχο συνήθως το αντιμετωπίζουμε με την στερεότυπη πλέον φράση «έχεις τα νιάτα σου, τα έχεις όλα». Είναι, όμως, πράγματι έτσι;

Κάθε άλλο, απαντούν οι έρευνες που δείχνουν ότι ένα στα πέντε άτομα παιδικής ή εφηβικής ηλικίας αντιμετωπίζει προβλήματα ψυχικής υγείας και διαταραχές.

Ένας τέτοιος έφηβος είναι και ο 13χρονος Eden τον οποίο γνωρίσαμε στην εκπομπή επικαιρότητας 7.30 του ABC. Ο Eden στα 12 είχε ένα σοβαρότατο επεισόδιο νευρικού κλονισμού. Όπως περιέγραψε χαρακτηριστικά η μητέρα του, το παιδί βρισκόταν σε κατάσταση υστερίας και προσπαθούσε να βλάψει τον εαυτό του. Χρειάστηκε να τον ακινητοποιήσει στο πάτωμα για να τον προστατέψει.

Στη συνέχεια έκανε αυτό που κάθε γονιός θα σκεφτόταν. Πήγε το παιδί της στα επείγοντα κάποιου δημόσιου νοσοκομείου. Γρήγορα μετάνιωσε για την επιλογή της. Όπως είπε στην εκπομπή, το σύστημα ψυχικής υγείας της χώρας νοσεί. «Δεν ξέρουν τι κάνουν», ήταν η έκφραση που χρησιμοποίησε για να περιγράψει την εμπειρία της. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, ο ψυχίατρος της βάρδιας αντιμετώπισε την κατάσταση λέγοντας στο παιδί: «Στεναχωρείς τη μαμά σου με αυτά που κάνεις… Πήγαινε σπίτι, πιες ένα γάλα και κοίτα να είσαι καλό παιδί από εδώ και στο εξής».

Η μητέρα του Eden και ο ίδιος, φυσικά, γνωρίζουν πολύ καλά πως χρειάζεται κάτι περισσότερο από αυτό για να αισθανθεί καλύτερα. Όπως ξέρουν ότι αυτό που βιώνει είναι πολύ σοβαρότερο και πιο βαθύ από μια απόπειρα να …στεναχωρήσει τη μαμά του.

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΠΟΥ ΣΟΚΑΡΟΥΝ

Ο Eden είναι ένα από τις 100.000 και πλέον παιδιά και εφήβους της Αυστραλίας που έχουν διαγνωσθεί με κατάθλιψη και παίρνουν αντικαταθλιπτικά χάπια. Ένας αριθμός που έχει αυξηθεί κατά 60% μέσα στην τελευταία πενταετία.

Και το πρόβλημα δεν είναι μόνο της Αυστραλίας. Έρευνες σε όλο τον κόσμο αναδεικνύουν την κατάθλιψη ως ένα από τα συχνότερα προβλήματα της εφηβείας. Ο δε αριθμός των αυτοκτονιών σε αυτή την ηλικία αυξάνεται ανησυχητικά κάθε χρόνο. Κι ενώ κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει την αιτία αυτού του φαινομένου, πολλοί ειδικοί θεωρούν ότι τα παιδιά και οι έφηβοι αντιμετωπίζουν σήμερα μεγαλύτερη πίεση από το σπίτι ή το σχολείο, ανησυχούν συχνότερα για θέματα οικονομικής φύσης και καταναλώνουν περισσότερο αλκοόλ και ναρκωτικές ουσίες. Τα στατιστικά της ιστοσελίδας suicide.org σοκάρουν:

– Κάθε 100 λεπτά αυτοκτονεί ένας έφηβος
– Η αυτοκτονία είναι η πρώτη αιτία θανάτου στις ηλικίες 15 – 24
– Περίπου 20% των εφήβων περνούν κατάθλιψη πριν ενηλικιωθούν
– Μόνο το 30% των εφήβων που υποφέρουν από κατάθλιψη δέχεται βοήθεια από κάποιον ειδικό

Σύμφωνα με τους ειδικούς οι απόπειρες αυτοκτονίας σηματοδοτούν την αποτυχία της μετάβασης από την κρίση της εφηβείας και αποτελούν σημαντικό τρόπο συμπεριφοράς και μέσο προσέλκυσης της προσοχής των άλλων.

Σημαντικό είναι επίσης ότι σε ένα μεγάλο ποσοστό (30-50%) ακολουθεί επανάληψη της απόπειρας σε διάστημα μικρότερο των έξι μηνών. Αυτό μας δείχνει τη μεγάλη απελπισία που νιώθει ο έφηβος και ότι κάθε απόπειρα, όσο και αν φαίνεται πιεστική ως προς το περιβάλλον και απευθύνεται κυρίως στους γονείς, πρέπει πάντα να αντιμετωπίζεται σοβαρά.

Στην εφηβεία επίσης συναντώνται με αυξημένη συχνότητα τα αυτοκτονικά ισοδύναμα, συμπεριφορές, δηλαδή, που θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή ή τη σωματική ακεραιότητα χωρίς να υπάρχει συνειδητή επιθυμία θανάτου (π.χ., επικίνδυνη οδήγηση μηχανής).

ΤΑ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΣΗΜΑΔΙΑ

Η αναγνώριση των προειδοποιητικών σημείων είναι πολύ σημαντική. Το 80% των εφήβων που κάνουν απόπειρα αυτοκτονίας, δίνουν καθαρά προειδοποιητικά σημεία.

Τα πιο χαρακτηριστικά είναι τα εξής:

– Άμεσες ή έμμεσες απειλές για αυτοκτονία
– Έμμονες ιδέες για το θάνατο
– Ποιήματα, δοκίμια, ζωγραφιές ή σχέδια που αναφέρονται στο θάνατο
– Δραματικές αλλαγές στην προσωπικότητα ή στην εμφάνιση του έφηβου
– Παράλογη και παράξενη συμπεριφορά
– Υπερβολικά αισθήματα ενοχής, ντροπής και απόρριψης
– Αλλαγές στις συνήθειες διατροφής ή ύπνου
– Σημαντική πτώση της απόδοσης στο σχολείο

Ο έφηβος αποχωρίζεται και δίνει σε άλλους αυτά που του ανήκουν.

Όταν ένας έφηβος παρουσιάζει τέτοια προειδοποιητικά συμπτώματα, είναι απαραίτητο αυτά να λαμβάνονται πολύ σοβαρά υπόψη. Πρέπει άμεσα να αναζητείται βοήθεια από ειδικό γιατρό. Η φροντίδα και η υποστήριξη, κάτω από αυτές τις περιστάσεις, μπορούν να σώσουν τη ζωή ενός νέου και να του εξασφαλίσουν την πιθανότητα να εξελιχθεί σε έναν ψυχικά υγιή ενήλικα.