Πάει καιρός που οι συναντήσεις των δύο ηγετών, ιδιαίτερα μετά από μια μακρά περίοδο διαπραγματευτικής ξηρασίας, συγκέντρωναν τεράστιο ενδιαφέρον και γεννούσαν προσδοκίες. Εικόνες που προσέδιδαν στις συναντήσεις των ηγετών των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο ένα πανηγυρικό χαρακτήρα θα πρέπει να αναζητηθούν στα αρχεία.

Η συνάντηση της 9ης Αυγούστου θα πραγματοποιηθεί μέσα στα πλαίσια των σημερινών πραγματικοτήτων που θέλουν τους πάντες, λίγο ή πολύ, να μην ελπίζουν ότι θα προκύψει κάποια συνταρακτική εξέλιξη, ή ακόμα και ένα αποτέλεσμα.

Συνομιλώντας τις προηγούμενες ημέρες με άτομα που περιστοιχίζουν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, αυτό που αποκομίζει κάποιος είναι πως ο Νίκος Αναστασιάδης θα πάει στη συνάντηση της Παρασκευής γνωρίζοντας ως έναν βαθμό τι θα του πει ο Μουσταφά Ακιντζί, αλλά και ξέροντας εξίσου καλά τι ο ίδιος θα του πει. Αυτό που θα μπορούσε να λεχθεί είναι πως πάει πολύ καλά προετοιμασμένος.

Τα όσα έχουν προηγηθεί ακόμα και από την τελευταία τους συνάντηση προ μηνών δεν χρειάζεται και ιδιαίτερη προσπάθεια για να αντιλαμβάνεται ο καθένας τι μπορεί να αναμένει από τον άλλο. Γιατί δεν είναι μόνο ο Νίκος Αναστασιάδης που περίπου γνωρίζει τι θα ακούσει από τον συνομιλητή του, είναι και ο Μουσταφά Ακιντζί, ο οποίος επίσης έχει μια εικόνα του τι θα λάβει.

Ωστόσο, αμφότεροι πάνε με καλή διάθεση αναμένοντας ότι μπορεί να υπάρξουν και εκπλήξεις που θα δώσουν μια ώθηση στην όλη διαδικασία προς τα εμπρός. Γι’ αυτό και το ενδεχόμενο να γίνουν κάποιες ανακοινώσεις την Παρασκευή δεν μπορεί να αποκλείεται από κανένα. Από την άλλη όμως, όπως χαρακτηριστικά μας έχει λεχθεί, το να μην υπάρξει ανακοίνωση δεν σημαίνει οριστικό ναυάγιο.

Θέλοντας να κρατήσουν χαμηλά το ενδεχόμενο κάποιας ανακοίνωσης με το πέρας της συνάντησης άτομα τα οποία έχουν ανάμιξη στην όλη προετοιμασία σημείωναν τις τελευταίες ημέρες πως «πάντα γίνονται ανακοινώσεις μετά από μια συνάντηση». Βεβαίως, μεταξύ μιας ανακοίνωσης ότι συναντήθηκαν οι δύο ηγέτες μέχρι ένα ανακοινωθέν που θα αναφέρεται σε αποφάσεις ή κάποια συμφωνία υπάρχει μεγάλη διαφορά.

Είναι, λοιπόν, εμφανές ότι αυτό που θα επιδιωχθεί στη συνάντηση της ερχόμενης Παρασκευής είναι ένα ξεκαθάρισμα των θέσεων, αλλά και των προθέσεων του κάθε ηγέτη. Κυρίως όμως, κι εδώ έγκειται και η ουσία της συνάντησης, το άτυπο της συνάντησης τους επιτρέπει να μιλήσουν ελεύθερα και ανοικτά επί όλων των θεμάτων, ακόμα και για τα ενεργειακά, αλλά και τις παρεμβάσεις της Τουρκίας.

Η αναγκαιότητα ενός ανοικτού και ελεύθερου διαλόγου ανάμεσα στους δύο αποτελεί και τον βασικό λόγο που θέλουν τόσο ο Νίκος Αναστασιάδης όσο και ο Μουσταφά Ακιντζί να είναι μόνοι τους στη συνάντηση χωρίς κάποιον τρίτο. Γιατί η παρουσία εκπροσώπου των Ηνωμένων Εθνών στον χώρο της συνάντησης εκ των πραγμάτων δίνει ένα πιο επίσημο φόρματ στον διάλογο και τον μετατρέπει σε μιας μορφής διαπραγμάτευση. Κάτι που στην παρούσα φάση του Κυπριακού κανείς δεν θέλει.

ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΣΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙ

Επισήμως και μετά επιτάσεως ο Πρόεδρος Αναστασιάδης έχει διαμηνύσει εντός και εκτός πως δεν συζητά θέμα υδρογονανθράκων και πως τα ενεργειακά δεν βρίσκονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Την ίδια ώρα οι συνεργάτες του ΠτΔ μεταφέροντας τη θέση Αναστασιάδη προς τα έξω διατύπωναν, με κάθετο τρόπο, ότι εάν ο Μουσταφά Ακιντζί πάει στη συνάντηση για να συζητήσει το θέμα των υδρογονανθράκων τότε δεν μπορεί να υπάρξει διάλογος.

Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Φαίνεται πως όχι.

Όσο πλησιάζει η ημέρα της συνάντησης τόσο περισσότερες είναι και οι πληροφορίες ότι κάποια συζήτηση μπορεί να γίνει και γι’ αυτό το θέμα. Με το δικαιολογητικό πως «από την ώρα που θα το εγείρει η άλλη πλευρά δεν έχεις παρά να δώσεις απάντηση». Και ότι «το να απαντηθεί η απαίτηση του Μουσταφά Ακιντζί δεν σημαίνει ότι μπαίνεις σε συζήτηση μαζί του».

Είτε έτσι είτε διαφορετικά μιας μορφής συζήτηση για τα ενεργειακά θα γίνει. Κι αυτό που ξέρουμε ώς τώρα είναι ότι ο Μουσταφά Ακιντζί θα επαναλάβει την πρότασή του για σύσταση κοινής επιτροπής για τα θέματα των υδρογονανθράκων. Όπως αρκετές φορές έχει εξηγήσει ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων, αυτή η επιτροπή μεταξύ των δύο κοινοτήτων μπορεί να λειτουργήσει στο ενδιάμεσο μέχρι τη λύση του Κυπριακού. Γιατί, σύμφωνα με τη θέση της τουρκοκυπριακής πλευράς, η σύγκλιση που αφορά τα θέματα υδρογονανθράκων έχει να κάνει με τη μετά λύση περίοδο και όχι την παρούσα. Κατά την τουρκική προσέγγιση η σύσταση μιας τέτοιας επιτροπής θα αποπυροδοτήσει και τις αντιδράσεις της Τουρκίας.

Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Σύμφωνα με την ανάλυση της ελληνοκυπριακής πλευράς, η σύσταση μιας τέτοιας επιτροπής δεν θα λύσει προβλήματα, αλλά θα δημιουργήσει. Κυρίως, όμως, θα ανοίξει την πόρτα στην Τουρκία να πάρει τα ενεργειακά στα χέρια της, οδηγώντας παράλληλα το Κυπριακό στην προ-ανεξαρτησίας περίοδο.

ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟ

Ένα άλλο ζήτημα στο οποίο αναμένεται να αγγίξουν οι δύο ηγέτες είναι φυσικά αυτό της Αμμοχώστου. Σύμφωνα με τις πληροφορίες μας στο θέμα αυτό ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προτίθεται να επαναφέρει την πρόταση που είχε υποβάλει και στο παρελθόν και η οποία περιλαμβάνεται στο πακέτο Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης που πρότεινε στον Μουσταφά Ακιντζί. Ένα πακέτο ΜΟΕ για το οποίο ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων δεν μπήκε στον κόπο να ασχοληθεί.

Για την Αμμόχωστο η πρόταση Αναστασιάδη έχει να κάνει με τη σύσταση μιας κοινής τεχνικής επιτροπής από Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους εμπειρογνώμονες, οι οποίοι θα μελετήσουν την κατάσταση της πόλης για να προβούν εν συνεχεία σε μελέτη και εισηγήσεις. Θα πρέπει να σημειωθεί πως εάν ο Μουσταφά Ακιντζί αποδεχόταν τη συγκεκριμένη πρόταση όταν είχε υποβληθεί από τον Πρόεδρο Αναστασιάδη ενδεχομένως να λειτουργούσε αποτρεπτικά ως προς τις κινήσεις των Ερσίν Τατάρ και Κουντρέτ Οζερσάι στο θέμα της Αμμοχώστου.

Παραγνωρίζοντας την εισήγηση της ελληνοκυπριακής πλευράς για τη σύσταση μιας τεχνικής επιτροπής για την Αμμόχωστο, ο Μουσταφά Ακιντζί έδωσε, στην ουσία, περιθώριο στην ηγεσία του κατοχικού καθεστώτος να προχωρήσει και να συστήσει μια επιτροπή ειδικών, που χρησιμοποιεί προκειμένου να κάνει επικοινωνιακά παιχνίδια ο Οζερσάι.

Πρόθεση, λοιπόν, του Νίκου Αναστασιάδη είναι να προχωρήσουν οι δύο πλευρές σε μια κοινή επιτροπή με τη συνδρομή και των Ηνωμένων Εθνών για μια επιστημονική μελέτη της κατάστασης της Αμμοχώστου. Μια πρόταση που εάν υλοποιηθεί δεν θα έχει ιδιαίτερο κόστος στον Μουσταφά Ακιντζί, πέραν του ότι μπορεί να ενοχληθεί η Άγκυρα. Αλλά και σ’ αυτή την περίπτωση ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων θα έχει να ωφεληθεί μιας και θα διαφανεί η άμεση σχέση Άγκυρας – Οζερσάι και στο θέμα της Αμμοχώστου.

ΤΟ ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΤΟΥ 2020

Ακόμα δεν άρχισε να προβάλλεται, αλλά σύντομα θα πρέπει να το αναμένουμε. Ότι δηλαδή υπάρχει ένα παράθυρο μέχρι την άνοιξη του 2020. Αυτά τα έντεχνα πλαίσια που μπαίνουν κάθε τρεις και λίγο στο Κυπριακό προκειμένου να δημιουργήσουν μια κάποια πίεση.

Τι σημαίνει το 2020; Δύο είναι τα γεγονότα που θα έχουμε την άνοιξη του ερχόμενου χρόνου.

Πρώτον, είναι οι «εκλογές» στα κατεχόμενα για την ανάδειξη ενός νέου ηγέτη των Τουρκοκυπρίων. Εντέχνως –όπως και στο παρελθόν– θα προταχθεί ο «κίνδυνος» να φύγει ο Ακιντζί και να έρθει π.χ. ο Οζερσάι. Και άρα, όπως λέει η γνωστή ρητορική, θα πρέπει να γίνουν προσπάθειες για λύση ενόσο είναι εκεί ο Ακιντζί. (Στο παρελθόν χρησιμοποιήθηκε η κινδυνολογία ότι θα φύγει ο Ταλάτ και θα έρθει ο Έρογλου).

Δεύτερον, ο Απρίλης του 2020 είναι ιδιαίτερα κρίσιμος για την Τουρκία. Είναι η χρονική στιγμή κατά την οποία ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα αποφασίσει εάν τα πυραυλικά συστήματα S-400, που έως τότε θα έχουν εγκατασταθεί πλήρως, θα ενεργοποιηθούν ή όχι. Ο Αμερικανός Πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, αντικρούοντας τις πιέσεις του Κογκρέσου για λήψη μέτρων κατά της Τουρκίας είχε επικαλεστεί το γεγονός ότι τα πυραυλικά συστήματα δεν είναι ενεργοποιημένα. Γι’ αυτό και όλοι στρέφουν την προσοχή τους τον Απρίλη του 2020, όταν θα έρθει η ώρα της απόφασης από τον Ερντογάν.

ΤΟΥΣ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΝ ΓΚΟΥΤΕΡΕΣ – ΛΟΥΤ

Όπως φάνηκε και στην τελευταία συνάντηση που είχε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας με την Ειδική Αντιπρόσωπο του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο, στη Νέα Υόρκη περιμένουν το αποτέλεσμα της συνάντησης των δύο ηγετών.

Η Ελίζαμπεθ Σπέχαρ, σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, ανέφερε προς τον Πρόεδρο Αναστασιάδη (μάλλον και προς τον Μουσταφά Ακιντζί) πως ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών περιμένει ένα σημάδι από τους δύο ηγέτες. Ένα σημάδι που σημαίνει ότι πέτυχαν κάποια πρόοδο που ανοίγει τον δρόμο για επανέναρξη των προσπαθειών στο Κυπριακό.

Σε μια τέτοια περίπτωση, δηλαδή εάν τα μηνύματα από τους δύο στην Κύπρο είναι θετικά, τότε ο ΓΓ του ΟΗΕ θα στείλει εκ νέου την Τζέιν Χολ Λουτ στο νησί για διαβουλεύσεις. Το ερώτημα που προκύπτει σ’ αυτή την περίπτωση είναι κατά πόσο θα υπάρξει επαρκής πρόοδος που θα επιτρέπει στη Λουτ να έρθει να συζητήσει αυτά που περιλαμβάνονται στη δική της ατζέντα. Εκτός εάν η νέα της αποστολή θα περιορίζεται μόνο στην ετοιμασία μιας άτυπης διάσκεψης για την Κύπρο.

Σίγουρα, η Τζέιν Χολ Λουτ δεν θα έρθει στο νησί για να διευθετήσει μια συνάντηση των δύο ηγετών με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Δεν είναι αυτή η αποστολή της να κλείνει τα ραντεβού του Αντόνιο Γκουτέρες. Αυτό μπορεί να διευθετηθεί και μέσω της Ελίζαμπεθ Σπέχαρ.

Το ενδεχόμενο συνάντησης των δύο ηγετών με τον ΓΓ του ΟΗΕ δεν αποκλείεται, αλλά ως έχουν τα πράγματα σήμερα είναι δύσκολη η πραγματοποίησή της. Μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου μπορεί να υπάρξουν εξελίξεις που να ευνοούν μια τέτοια συνάντηση. Ή δεν αποκλείεται ο ΓΓ του ΟΗΕ στις χωριστές συναντήσεις που θα έχει με τους δύο ηγέτες στη Νέα Υόρκη στο δεύτερο μισό του Σεπτεμβρίου να διευθετήσει μια κοινή συνάντηση αρχές Οκτωβρίου επί ευρωπαϊκού εδάφους. Για να δοθεί χρόνος προετοιμασίας.