Τις τελευταίες ημέρες έχει δοθεί δημοσιότητα σε παγκόσμια κλίμακα στις εκτεταμένες πυρκαγιές που απειλούν με καταστροφή μια μεγάλη περιοχή του δάσους του Αμαζονίου στην Βραζιλία, το οποίο είναι το μεγαλύτερο του κόσμου, και ως εκ τούτου θεωρείται ως ο «πνεύμονας» του Πλανήτη μας.

Η Βραζιλία είναι η μεγαλύτερη και πολυπληθέστερη χώρα της Νότιας Αμερικής. Επίσης, είναι η πέμπτη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα στον κόσμο, καθώς και πέμπτη σε πληθυσμό. Καλύπτει μια τεράστια έκταση μεταξύ των Άνδεων και του Ατλαντικού ωκεανού, ενώ συνορεύει με όλες τις χώρες της Νότιας Αμερικής, εκτός από τη Χιλή και τον Ισημερινό.

Πριν προχωρήσω στην ανάπτυξη του θέματος κρίνω αναγκαία την παράθεση κάποιων στατιστικών στοιχείων, ως ένδειξη της σοβαρότητας των πυρκαγιών στην Βραζιλία σε παγκόσμια κλίμακα, δεδομένου ότι πρόκειται για την πέμπτη σε έκταση χώρα του κόσμου, με πληθυσμό 208 εκατομμύρια κατοίκους.

Οι ακόλουθες είναι οι 5 μεγαλύτερες σε έκταση χώρες του κόσμου:

1. Ρωσία, 17 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα.
2. Καναδάς, 10 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα.
3. Κίνα, 9,6 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα.
4. Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, 9,5 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα.
5. Βραζιλία, 8,5 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Οι περιβαλλοντολόγοι χαρακτηρίζουν το δάσος του Αμαζονίου ως τον ‘πνεύμονα του Πλανήτη’, δεδομένου ότι υπολογίζεται πως παράγει 20% του οξυγόνου της ατμόσφαιρας. Ο ποταμός της Αμαζόνιος είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος ποταμός της Γης μετά από τον Νείλο. Το μήκος του είχε υπολογιστεί σε 6.400 χιλιόμετρα.

Η κατάσταση με τις πυρκαγιές στο μεγαλύτερο τροπικό δάσος του κόσμου είναι πολύ δύσκολο να εκτιμηθεί με ακρίβεια. Όμως το Εθνικό Ινστιτούτο Διαστημικής Έρευνας της Βραζιλίας έκανε λόγο για περίπου 2.500 εστίες φωτιάς μέσα σε διάστημα 48 ωρών σε όλη τη χώρα.

ΟΙ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Με επιφάνεια 5,5 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων, το δάσος κατά μήκος του Αμαζόνιου ποταμού είναι το πιο μεγάλο τροπικό δάσος στον Πλανήτη μας.
Αυτός ο θησαυρός βιοποικιλότητας απειλείται με σταδιακή αποψίλωση λόγω της γεωργικής δραστηριότητας των κατοίκων της Βραζιλίας, της κτηνοτροφίας, της εξόρυξης μεταλλευμάτων και της υλοτομίας.

Οι αγρότες συχνά βάζουν φωτιές στα χωράφια τους, γιατί πιστεύουν πως με τον τρόπο αυτόν βελτιώνεται η ποιότητα του εδάφους, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η γεωργική τους παραγωγή. Συχνά όμως οι φωτιές σταδιακά επεκτείνονται και σε γειτονικές δασικές περιοχές, με αποτέλεσμα την σταδιακή καταστροφή μεγάλων εκτάσεών τους. Για παράδειγμα, υπολογίζεται πως από τον Ιανουάριο μέχρι τον Αύγουστο του 2019 γύρω στις 73.000 φωτιές έχουν καταγραφεί στα δάση του Αμαζονίου.

Σύμφωνα με τον ερευνητή Κάρλος Νόμπρε από το Πανεπιστήμιο Σάο Πάολο της Βραζιλίας, ο οποίος εξειδικεύεται στις πυρκαγιές σε τροπικά δάση, οι μαζικές φωτιές στον Αμαζόνιο οφείλονται πρωτίστως σε ανθρωπογενείς παράγοντες. Με άλλα λόγια, δεν πρόκειται για πυρκαγιές που προκαλούνται από φυσικά αίτια, αλλά σε μεγάλο βαθμό οφείλονται στην ανεξέλεγκτη αγροτική δραστηριότητα στα παρθένα δάση της Βραζιλίας.

Ο Κάρλος Νόμπρε εξέφρασε και την ακόλουθη άποψη:

«Δυστυχώς στη γεωργία σε εδάφη τροπικών δασών η φωτιά χρησιμοποιείται ακόμη ως γεωργική μέθοδος. Πολλές από αυτές τις φωτιές εξαπλώνονται γρήγορα και καίνε μεγάλες δασικές εκτάσεις. Στη Βραζιλία, αλλά και σε άλλες χώρες από όπου περνά ο Αμαζόνιος, οι αγρότες συνηθίζουν να κόβουν τροπικά δέντρα και στη συνέχεια τα αφήνουν στο έδαφος για περίπου τρεις μήνες να ξεραθούν. Έπειτα βάζουν φωτιές, ώστε η γη να χρησιμοποιηθεί στη συνέχεια για αγροτικούς σκοπούς».

Επιπρόσθετα, ο Κάρλος Νόμπρε έχει επιρρίψει τις ευθύνες για την άναρχη αυτήν κατάσταση που επικρατεί στα δάση του Αμαζονίου στον Πρόεδρο της Βραζιλίας Ζαΐχ Μπολσονάρο, ο οποίος σε μήνυμά του προς τους αγρότες της χώρας τους είχε ενθαρρύνει να συνεχίσουν τις επίμαχες αγροτικές δραστηριότητές τους σε αποψιλωμένες περιοχές του Αμαζονίου, γιατί με τον τρόπο αυτό συμβάλλουν στην ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας.

Σύμφωνα με τον Κάρλος Νόμπρε οι αγρότες ερμήνευσαν το μήνυμα του Προέδρου ως εξής: «Ας αποξηράνουμε κι άλλες εκτάσεις, ας κόψουμε κι άλλα δέντρα, ας βάλουμε κι άλλες φωτιές, γιατί δεν θα μας τιμωρήσει κανείς».

Κατά τη γνώμη των περιβαλλοντολόγων επιβάλλεται η ανάγκη να τεθεί τέλος στις παράνομες αποψιλώσεις των τροπικών δασών στην Βραζιλία, ενώ παράλληλα να δοθεί έμφαση εκ μέρους της Κυβέρνησης στην εντατικοποίηση των μηχανισμών πρόληψης πυρκαγιών.

Ενόψει της παγκόσμιας κατακραυγής για τις συνθήκες που οδήγησαν στις φετινές πυρκαγιές, ο Πρόεδρος της Βραζιλίας Ζαΐχ Μπολσονάρο χαρακτήρισε την παγκόσμια αντίδραση ως «περιβαλλοντική ψύχωση».

Σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές, οι φωτιές στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου έχουν αυξηθεί κατά 83% φέτος συγκριτικά με την ίδια περίοδο το 2018. Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, καθότι το εκτενέστερο τροπικό δάσος του Πλανήτη, που σταδιακά καταστρέφεται από το μεγαλύτερο κύμα πυρκαγιών των τελευταίων χρόνων, είναι μία από τις πιο σημαντικές «ασπίδες» της ανθρωπότητας για την αντιμετώπιση της συνεχώς αυξανόμενης κλιματικής αλλαγής, με όλες τις καταστροφικές της επιπτώσεις.

Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Διαστημικής Έρευνας της Βραζιλίας, η αποψίλωση των δασών της Βραζιλίας τον Ιούλιο του 2019 ήταν σχεδόν τετραπλάσια από εκείνην που είχε καταγραφεί κατά τη διάρκεια του ίδιου μήνα το 2018.

Η ΒΡΑΖΙΛΙΑ ΑΠΕΡΡΙΨΕ ΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ G7 ΓΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ

Στην συνάντηση της ομάδας G7, η οποία απαρτίζεται από τις χώρες Καναδά, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ηνωμένες Πολιτείες, ο Πρόεδρος της Γαλλίας Εμάνουελ Μακρόν πρότεινε την οικονομική βοήθεια της ομάδας G7 για την καταπολέμηση των πυρκαγιών στην Βραζιλία.

Ενόψει αυτής της πρότασης, αλγεινή εντύπωση προξένησαν τα σχόλια του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος εξήρε τον Πρόεδρο της Βραζιλίας Ζαΐχ Μπολσονάρο για την καταπολέμηση των πυρκαγιών, ενώ ηγέτες άλλων κρατών τον κατηγόρησαν για την ολιγωρία του να προβεί σε έγκαιρες κατασταλτικές ενέργειες.

Εξίσου αλγεινή εντύπωση δημιούργησε και η αρχική απόρριψη από τον Ζαΐχ Μπολσονάρο της βοήθειας 20 εκατομμυρίων δολαρίων, την οποία είχαν προτείνει οι χώρες της G7 για την καταπολέμηση των πυρκαγιών. Σαν να μην έφτανε αυτό, ο Πρόεδρος της Βραζιλίας συνέστησε στον Πρόεδρο της Γαλλίας να ασχοληθεί «με το σπίτι του και τις αποικίες του», ενώ ο Ονίξ Λορενζόνι, στενός συνεργάτης του προέδρου Ζαΐχ Μπολσονάρο, έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Ο Μακρόν δεν μπορεί καν να αποτρέψει μια προβλέψιμη φωτιά σε μια εκκλησία που είναι μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς» και πρόσθεσε, αναφερόμενος στην φωτιά του περασμένου Απριλίου που κατέστρεψε τον καθεδρικό ναό της Παναγίας των Παρισίων: «Τι σκοπεύει να διδάξει στη χώρα μας;».

Πιο πρόσφατα, τις απόψεις του Εμάνουελ Μακρόν για την οικονομική βοήθεια στην Βραζιλία φάνηκε να απηχούν η Καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ και ο Πρωθυπουργός της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον, οι οποίοι χαρακτήρισαν «διεθνή κρίση» τις δασικές πυρκαγιές στη Βραζιλία. Μάλιστα, ο Τζόνσον προχώρησε περισσότερο, τονίζοντας πως οι δασικές πυρκαγιές που κατακαίνε το δάσος του Αμαζονίου δεν είναι μόνο θλιβερές, συνιστούν επίσης μια διεθνή κρίση, και ανέφερε πως η χώρα του είναι έτοιμη να παράσχει κάθε δυνατή βοήθεια για να προστατευθεί ένα από τα μεγάλα θαύματα του Πλανήτη μας.

Η κυβέρνηση της Βραζιλίας, μία ημέρα μετά την απόρριψη της προσφοράς που είχε κάνει η G7, ανακοίνωσε ότι είναι «ανοικτή» στην προσφορά οικονομικής βοήθειας «από ξένους οργανισμούς και ακόμη και χώρες» για να αντιμετωπιστούν οι πυρκαγιές που καταστρέφουν το τροπικό δάσος του Αμαζονίου, υπό τον όρο όμως ότι αυτή θα ελέγχει τα κεφάλαια.

Θα κλείσω την αναφορά αυτήν στις πρόσφατες πυρκαγιές στην Βραζιλία, με τη δήλωση του Προέδρου της Γαλλίας Μακρόν ότι η G7 ετοιμάζεται να παρουσιάσει μια πρωτοβουλία για τον Αμαζόνιο, κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στην Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο του 2019.

Η δήλωση αυτή του Μακρόν είναι σημαντική, καθότι θα είναι δύσκολο για την Βραζιλία να αγνοήσει τις αποφάσεις που θα ληφθούν από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, αν είναι επικριτικές για την πολιτική που ακολουθεί στον κρίσιμο αυτόν οικολογικό τομέα.