Οι πρόσφατες προκλήσεις από την αλβανική πλευρά σε ό,τι αφορά το “ζήτημα των Τσάμηδων”, αλλά και τη συμφωνία με την Τουρκία για δημιουργία κέντρων διαβίωσης προσφύγων και μεταναστών στην περιοχή της ελληνικής μειονότητας της Βορείου Ηπείρου, επανέφεραν το θέμα του αλβανικού εθνικού οράματος. Ένα όραμα το οποίο παραμένει ενεργό και που θα έχει επιπτώσεις αν δεν παρθούν μέτρα, αφού ο εθνικισμός στα Βαλκάνια, οδήγησε σε συγκρούσεις και απώλειες αθώων ανθρώπων.
Με τη μετάφραση του βιβλίου για το “Αλβανικό εθνικό ζήτημα” (2006) της Ακαδημίας Επιστημών των Τιράνων, είχα προσφέρει ένα σημαντικό εργαλείο, για τις πρωτοβουλίες σχετικά με το ζήτημα που απασχολεί τον αλβανικό λαό.
Στο κείμενο της Ακαδημίας αναπτύσσονται οι θέσεις για «την αποκοπή των εθνικών εδαφών από τη μητέρα πατρίδα», την «άρνηση στους αλβανικούς πληθυσμούς του δικαιώματος στον ατομικό αυτοπροσδιορισμό», «τον περαιτέρω «αποχωρισμό» των εθνικών εδαφών», ενώ το βιβλίο κλείνει με τις αναφορές στο ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου, των Αλβανών των Σκοπίων του Μαυροβουνίου, της Ελλάδας και των γλωσσικών και πολιτιστικών μειονοτικών ομάδων.
Το κείμενο της Ακαδημίας Επιστημών προβάλλει τις εξής θέσεις για το αλβανικό εθνικό ζήτημα:
1. Οι βομβαρδισμοί και η εισβολή των Νατοϊκών στρατευμάτων στη Σερβία και το Κοσσυφοπέδιο (Μάρτιος 1999), καθώς και η ανάπτυξη ξένων στρατευμάτων και πολιτικής δύναμης (ΚFOR, UNMIK), οδήγησαν στη (σχεδόν) αναγνώριση του Κοσσυφοπεδίου.
2. Το αλβανικό εθνικό ζήτημα, εξελίσσεται με άξονα «τον σερβικό εθνικισμό (στο Κοσσυφοπέδιο), την ελληνική Μεγάλη Ιδέα» ( πολιτική η οποία «είχε σαν αποτέλεσμα ν΄ αποκοπεί από τον αλβανικό εθνικό κορμό η Φλώρινα, η Καστοριά και η «Τσαμουριά»- σύμφωνα με την αλβανική θέση είναι η νότια Αλβανία η οποία φτάνει μέχρι την Πρέβεζα). Τα παραπάνω δεδομένα είχαν σαν αποτέλεσμα την «διαίρεση των αλβανικών εδαφών», σε μία περίοδο, στην οποία όπως αναφέρεται από την Ακαδημία των Τιράνων, οι «Έλληνες, οι Βλάχοι, οι Σέρβοι, οι Μαυροβούνιοι, οι «Μακεδόνες», οι Τούρκοι, ήταν μειονοτικές νησίδες σε μία ανοιχτή Αλβανική θάλασσα».
3. Ο αλβανικός αγώνας για την ανεξαρτησία από το οθωμανικό κράτος, δεν ολοκλήρωσε την εθνική ενότητα αφού εκτός του αλβανικού κράτους έμειναν παραπάνω από το μισό των «εθνικών εδαφών».
4. H άρνηση στους αλβανικούς πληθυσμούς του δικαιώματος στον ατομικό αυτοπροσδιορισμό αποτελεί σημαντικό παράγοντα. Η Σερβία, όπως και η Ελλάδα όπως τονίζεται «είναι χώρες που καταπιέζουν τους Αλβανούς και δεν τους επιτρέπουν να αναδείξουν την ιδιαίτερη ταυτότητά τους».
5. Οι Τσάμηδες είναι αλβανική ομάδα που καταπιέστηκε από την Ελλάδα και το ζήτημά τους θα πρέπει να λυθεί στη βάση της επιστροφής της περιουσίας, της ιθαγένειας, και της δυνατότητας εγκατάστασης στην Ελλάδα.
6. Το Κοσσυφοπέδιο πρέπει να αναγνωριστεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας και όλον τον ΟΗΕ. Επίσης πρέπει να δοθεί ουσιαστική αυτονομία στους Αλβανούς των Σκοπίων, της Σερβίας και του Μαυροβουνίου, ενώ σ΄αυτούς που ζουν στην Ελλάδα πρέπει να δοθούν περισσότερα δικαιώματα.
7. Για τους Αλβανούς της Ελλάδας ( «Φλώρινα, Καστοριά και Τσαμουριά» και σε όλη την Ελλάδα) η καλύτερη λύση θα ήταν να διδάσκονται τη μητρική τους γλώσσα. Το ίδιο ισχύει και τους αποκαλούμενους «αρβανίτικους» πληθυσμούς της Ελλάδας -περίπου διακόσιες χιλιάδες όπως υποστηρίζεται – οι οποίοι θεωρούνται Αλβανοί και που θα έπρεπε να απολαμβάνει εκπαιδευτικά δικαιώματα.
Το αλβανικό «εθνικό ζήτημα» δεν αποτελεί ένα ασαφές όραμα μίας εθνικιστική ομάδας που προωθεί σοβινιστικές θέσεις. Τους ταυτισμένους με την εθνική ολοκλήρωση αλβανικούς πληθυσμούς, τους συνεπαίρνει η προοπτική της καταξίωσης και φροντίζουν να το αποδεικνύουν με πολλούς τρόπους, ακολουθώντας τις περιστάσεις και τις ανάγκες (άλλοτε το Ισλάμ και άλλοτε τον αλβανισμό ως μόνη «θρησκεία»), σε κάθε περίοδο ακολουθώντας τον ισχυρό (Ιταλία, Άξονα, ΕΣΣΔ, ΗΠΑ, ΕΕ).
*O Θεοφάνης Μαλκίδης είναι διδάκτωρ Κοινωνικών Επιστημών.