Έδαφος –και κυριολεκτικά– κερδίζει η ιδέα της φύτευσης των ταρατσών στις μεγαλουπόλεις, που συμβάλλει τόσο στην ενεργειακή «οχύρωση» των κτιρίων όσο και στην αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Τι μας εμποδίζει, όμως, να μετατρέψουμε τους κρεμαστούς αυτούς κήπους σε… λαχανόκηπους; Γιατί αντί για καλλωπιστικά φυτά να μη φυτέψουμε οπωροκηπευτικά, τα οποία θα μπορούμε στη συνέχεια να καταναλώσουμε στο τραπέζι μας;
Ήδη, πολλοί είναι αυτοί που –ελέω κρίσης και όχι μόνον– έχουν δημιουργήσει στις βεράντες, στους κήπους, στα μπαλκόνια τους μικρά μποστάνια, παράγοντας τα δικά τους λαχανικά, βότανα ή και φρούτα. (Οι φυτωριούχοι της Αθήνας επιβεβαιώνουν ότι τα ζαρζαβατικά σημειώνουν αύξηση σε σχέση με τα καλλωπιστικά φυτά). Οι ειδικοί προτείνουν «επέκταση» της εφαρμογής στις στέγες των σπιτιών μας. Συνήθως, πρόκειται για μεγάλες ανεκμετάλλευτες επιφάνειες που αποτελούν ιδανικό χώρο για ανάπτυξη τέτοιων καλλιεργειών.
Ήδη στο εξωτερικό η φύτευση των ταρατσών με οπωροκηπευτικά έχει εξελιχθεί σε αρχιτεκτονική τάση. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση αλυσίδας σούπερ μάρκετ στις ΗΠΑ που στηρίζει την παραγωγή φρούτων και λαχανικών σε θερμοκήπια κατασκευασμένα σε οροφές κτιρίων ή το παράδειγμα της εταιρείας Schloss Wackebarth, που «βγάζει» κρασί από αμπέλια που φυτεύει σε στέγες.
ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
«Οι ελεύθερες επιφάνειες είναι ελάχιστες πια στις πόλεις» εξηγεί ο κ. Γρηγόρης Κοτοπούλης, γεωπόνος της εταιρείας Egreen που παρέχει τεχνογνωσία για την εφαρμογή συστημάτων υποδομής πράσινων στεγών. «Είναι ευκαιρία να γίνουμε δημιουργικοί και παραγωγικοί». Σε περίπτωση ευρείας εφαρμογής, η παραγωγή φρούτων και λαχανικών στις στέγες των κτιρίων εκμηδενίζει τις αποστάσεις για τον εφοδιασμό των καταστημάτων και κατά συνέπεια το κόστος παραγωγής.
Τα προϊόντα μπορούν να διατεθούν φρέσκα προς πώληση, ώστε να παραμείνουν στα καταστήματα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, διατηρώντας αναλλοίωτα τα ιχνοστοιχεία και τις βιταμίνες τους. «Φυσικά, μπορούμε να προχωρήσουμε σε μικρή παραγωγή για τις ανάγκες του νοικοκυριού μας», λέει ο ίδιος. «Άλλωστε, έτσι θα έχουμε και όλα τα οφέλη που έχουν τα φυτεμένα δώματα. Το φύλλωμα προστατεύει το κτίριο από την ακτινοβολία και τη θερμότητα, ενώ η καλλιέργεια αποτελεί εξαιρετικό μονωτικό υλικό».
Προϋπόθεση για τη δημιουργία ενός… ταρατσολαχανόκηπου είναι η στέγη να μπορεί να δεχθεί φορτίο της τάξης των 150 κιλών ανά τετραγωνικό μέτρο. Σε περίπτωση που θέλουμε τη φύτευση δέντρων, οι απαιτήσεις αυξάνονται. Συνήθως, όμως, τα κτίρια που έχουν κατασκευαστεί υπό τον τελευταίο ΓΟΚ πληρούν τις προδιαγραφές. «Ακόμα και στις περιπτώσεις που η ταράτσα δεν “αντέχει” ένα μεγάλο κήπο, μπορεί να φυτευθεί περιμετρικά» λέει ο κ. Κοτοπούλης. «Επιπλέον, μπορούν να επιλεγούν λαχανικά που χρειάζονται μικρό βάθος, όπως το μαρούλι, το λάχανο, το κρεμμύδι, το κολοκύθι, η μελιτζάνα, το πεπόνι και η φράουλα. Αντίθετα, περισσότερο βάθος θέλουν τα δέντρα ή φυτά όπως τα φασόλια, οι ντομάτες, οι λεμονιές, οι πορτοκαλιές, οι ροδακινιές και οι βερικοκιές».
Όσον αφορά την κατανάλωση νερού, αυτή μπορεί να διατηρηθεί σε χαμηλά επίπεδα με την εγκατάσταση δεξαμενών για τη συλλογή των ομβρίων υδάτων». Με την εκμετάλλευση, δε, της ηλιακής ενέργειας, καθώς και της θερμότητας που παράγεται από το ίδιο το κτίριο, οι παραγωγικοί κήποι μπορούν να έχουν πρακτικά μηδενική κατανάλωση ενέργειας. Φυσικά, για την κατασκευή του παραγωγικού οροφόκηπου πρέπει να ληφθούν υπόψη και παράμετροι όπως η επιφανειακή θερμοκρασία, οι ώρες ηλιοφάνειας, η μέση ετήσια βροχόπτωση κ.ά.
ΤΑ ΠΕΤΡΑΛΩΝΑ ΔΕΙΧΝΟΥΝ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ
Από ψηλά, η Αθήνα –και, ιδίως, το κέντρο της– εξακολουθεί να θυμίζει την τσιμεντούπολη (που είναι), ο προσεκτικός παρατηρητής, όμως, μπορεί να δει νησίδες πρασίνου να ξεφυτρώνουν εδώ κι εκεί σε στέγες σπιτιών και πολυκατοικιών.
Πρωτοπόρα στη νέα τάση αναδεικνύονται τα Πετράλωνα, όπου το τελευταίο διάστημα έχουν δημιουργηθεί τρεις μεγάλοι ταρατσόκηποι, σχεδιασμένοι από επιφανείς αρχιτέκτονες, συμβάλλοντας στην «αποφόρτιση» ολόκληρης της περιοχής.
Ο πρώτος κήπος δημιουργήθηκε στο κτίριο απέναντι από το θέατρο της Δόρας Στράτου, ύστερα από πρόταση της αρχιτέκτονα, Ελεάννας Χωρίτη, που θέλησε να δημιουργήσει τη «συνέχεια» του λόφου του Φιλοπάππου.
Φυτεύθηκαν από λεβάντες και αγριολούλουδα μέχρι ελαιόδεντρα. Ο σπόρος της πράσινης οροφής «έπιασε» και επεκτάθηκε και σε γειτονικά κτίρια. Ροδιές και λεμονιές φυτεύθηκαν στη στέγη δύο επιπέδων κτιρίου στην οδό Γ. Κολοκοτρώνη, με ευθύνη της αρχιτέκτονα, Σοφίας Τσιράκη. Γνώμονας για την επιλογή των δέντρων, οι ευχάριστες μυρωδιές και η χρησιμότητα των καρπών.
Τρίτο κατά σειράν «πράσινο» κτίριο, κατοικία στην οδό Ρούμελης, όπου φυτεύθηκε κήπος σχεδιασμένος από την αρχιτέκτονα, Στέλλα Κωνσταντινίδη. Σε αυτήν την περίπτωση επελέγη περιμετρική φύτευση με θάμνους και η «αναπαράσταση» ενός καθαρά μεσογειακού τοπίου.