Εισαγωγικό σημείωμα: Στο «Προαιρετικό Μάθημα» της περασμένης Δευτέρας 25-5-20 αναγγείλαμε τα παρακάτω:

Θέλετε η εφημερίδα μας να επισημαίνει τέτοιες γραμματικές και γλωσσικές παρατηρήσεις για όλο το αναγνωστικό μας κοινό και ιδιαίτερα για τους μαθητές του VCE της τελευταίας τάξης του Λυκείου, αλλά και για αυτούς που θέλουν να μάθουν κάτι παραπάνω; Γράψτε εν συντομία τη γνώμη σας ή τηλεφωνήστε μας με τις παρατηρήσεις σας. Επιθυμούμε το περιεχόμενο της εφημερίδας να αντανακλά τις προτιμήσεις των αναγνωστών μας και θα ανταποκριθούμε καταλλήλως.

Η ανταπόκρισή σας ήταν ικανοποιητική και μας τηλεφωνήσατε ή και μας γράψατε με ιμέιλ πως η προσφορά αυτή «θα εκτιμηθεί από τους αναγνώστες του «Νέου Κόσμου»». Άλλοι πάλι μάς προτείνατε το μάθημα αυτό να μπει σε τέτοιο σημείο στην εφημερίδα ώστε να μπορεί να κοπεί με την ημερομηνία, ώστε να αποτελέσει μία σελίδα σε ένα βιβλίο που θα το ονομάσουμε «ΕΛΛΗΝΙΚΑ». Άλλοι πάλι -πολύ εμφατικά- μάς τονίσατε πως είναι επιτακτική ΑΝΑΓΚΗ να υπάρχει η Στήλη γιατί όλοι μας έχουμε καθημερινή ανάγκη ( δεύτερη φορά η ίδια λέξη ανάγκη) να γνωρίζουμε σωστά τη γλώσσα μας, γιατί όχι μόνο οι μαθητές, αλλά και όλοι οι μεγάλοι δυστυχώς τη χάνουμε. Από ό,τι διαπιστώσαμε, η πλειονότητα εξέφρασε μια ιδιαίτερη επιθυμία που συνοψίζεται στην πρόταση: «Θέλουμε να μάθουμε τη σωστή ορθογραφία της σημερινής μας γλώσσας».

ΚΑΛΗ ΑΡΧΗ

Πρώτα από όλα σας ευχαριστούμε και υποσχόμαστε να ανταποκριθούμε τακτικά στις προσωπικές αναζητήσεις σας. Να μας τηλεφωνείτε συχνά.

Η ορθογραφία είναι το λαμπρό και τρυφερό πρόσωπο της γλώσσας. Με αυτό ως βάση θα πρέπει να αρχίσουμε το μάθημά μας εντελώς από την αρχή.

Για να έχουμε ορθογραφία πρώτα από όλα χρειαζόμαστε τα γράμματα και, μάλιστα, να τα γράφουμε σωστά. Γράφω σημαίνει γρατζουνίζω την πέτρα και από τον ήχο γρατς-γρατς κάναμε τις λέξεις μας ΓΡΑΦΩ και ΓΡΑΜΜΑ. Το γράφω έγινε ενέργεια και το γράμμα μάς έμεινε να μας δείξει ότι όντως υπάρχει, γιατί προτού να το γράψουμε δεν υπήρχε. Το γράφω το ονομάσαμε ρήμα και το γράμμα ουσιαστικό.

Από αυτή την αρχή βγήκαν εκατοντάδες άλλες λέξεις όπως: γράφω, γραφικός, γραφείο, γράψιμο, γράμμα, γραμματικός, γραμμένος, γραμμή και πολλές άλλες.

Οι αρχαίοι μας –αυτοί που ήταν στην αρχή- σοφίστηκαν για κάθε φωνή/φθόγγο που κάνει ο άνθρωπος να την παραστήσουν με κάποιο γραμμένο σχήμα/γράμμα. Έτσι δημιουργήθηκε για κάθε επόμενη ελληνική γενιά το ελληνικό αλφάβητο από τα ονόματα που έδωσαν στα δύο πρώτα γράμματα: άλφα και βήτα.

Η εφεύρεση αυτή είναι το πιο σπουδαίο βήμα στην ανθρώπινη πρόοδο και είναι αυτή που έφερε αυτό που λέμε σήμερα Πολιτισμό. Ο Ελληνικός πολιτισμός είναι πολιτισμός του Γραπτού Λόγου, γιατί δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη σπουδαιότητα του ελληνικού αλφαβήτου το οποίο διαμόρφωσε τον πανανθρώπινο πολιτισμό που στηρίζεται στον ελληνικό γλωσσικό πολιτισμό. Το ελληνικό αλφάβητο έχει σήμερα 24 γράμματα.

Α Β Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ Τ Υ Φ Χ Ψ Ω
α β γ δ ε ζ η θ ι κ λ μ ν ξ ο π ρ σ τ υ φ χ ψ ω

ΜΕΓΑΛΟΦΡΑΜΜΑΤΗ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΓΡΑΜΜΑΤΗ ΓΡΑΦΗ

Μέχρι τα μέσα του 9ου αιώνα μ.Χ. το ελληνικό αλφάβητο γραφόταν ΠΑΝΤΑ με κεφαλαία/μεγάλα γράμματα για πολλούς αιώνες και για το λόγο αυτό λέγεται Μεγαλογράμματη Γραφή.

Τον 9ο αιώνα, όμως, έχουμε μία πνευματική άνθιση στο Βυζάντιο και οι άνθρωποι ήθελαν να διαβάζουν βιβλία. Για να γραφτεί ένα βιβλίο μόνο με τα μεγάλα γράμματα έπαιρνε πολύ καιρό να τα αντιγράψουν οι γραφείς και από αυτή την ανάγκη επινοήθηκε ένας νέος τρόπος γρήγορης γραφής με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μία νέα γραφή των γραμμάτων και αυτή είναι η Μικρογράμματη Γραφή. Διατηρήθηκαν, όμως, όλα τα αρχαία και αυτά σήμερα τα βάζουμε μπροστά στα ονόματα και γι’ αυτό λέγονται Κεφαλαία.

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΛΦΑΒΗΤΟΥ

Οι Αλεξανδρινοί γραμματικοί κατέτασσαν δεκαέξι γράμματα στο πρώτο ελληνικό αλφάβητο: Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ι, Κ, Λ, Μ, Ν, Ο, Π, Ρ, Σ, Τ και Υ. Αργότερα ακολούθησαν τα Θ, Φ και Χ. Με την πρόσθεση των γραμμάτων Ζ, Ξ, Ψ, Η και Ω γεννήθηκε το ιωνικό αλφάβητο. Στις αρχαίες Ελληνικές επιγραφές συναντάμε τρεις παραλλαγές του αλφάβητου: το Αιολικό ή Δωρικό, το Αττικό και το Ιωνικό.

Να σημειώσουμε εδώ πως το έκτο γράμμα του πρώιμου ελληνικού αλφαβήτου ήταν το Δίγαμμα F. Εδώ έχουμε δύο Γ συν Γ, το ένα πάνω από το άλλο, εξού και το όνομα Δίγαμμα. Προφερόταν σαν το σημερινό β. Μας έδωσε το φθόγγο F=φ σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες. Σιγήθηκε όμως νωρίς. Αναστήθηκε όμως στην αγγλική γλώσσα με το W. (Γιατί λέμε Στ΄Τάξη Δημοτικού Σχολείου;)

Επίσης μεταξύ του Π και του Ρ υπήρχε το αρχαίο ελληνικό γράμμα Q με προφορά Κ, που και αυτό σιγήθηκε πρώιμα. Χρησιμοποιήθηκε όμως ως ο αριθμός 90. Ως αριθμό 900 οι Έλληνες χρησιμοποίησαν το Σαμπί Π ένα πλαγιαστό Π, αλλά ως φθόγγος εγκαταλείφτηκε πολύ νωρίς.

Τέλος, να σημειώσουμε ότι το γράμμα Ω εμφανίζεται στο Ιωνικό αλφάβητο μετά το 402 π.Χ. για να δείξει ένα μεγαλύτερο σε διάρκεια φθόγγο Ο με το όνομα Ωμέγα και μπήκε στο τέλος του αλφαβήτου. Έτσι έχουμε την έκφραση «Από το Άλφα έως το Ωμέγα», δηλαδή από την αρχή ώς το τέλος.

Στον πίνακα 2 που ακολουθεί έχουμε κατατάξει τα 27 στοιχεία του αρχαίου αλφαβήτου και πώς αυτά έγιναν σήματα για τους αριθμούς.

Υπάρχουν και τόσα άλλα να ειπωθούν, αλλά εδώ θα σταματήσουμε μέχρι το Δεύτερο Μάθημα την ερχόμενη εβδομάδα. Γεια και χαρά, για τώρα.