Tα «πράσινα» σπίτια σωτήρες του περιβάλλοντος

Πρόκειται για μια πρόκληση των καιρών στην οποία έχουν ήδη ευαισθητοποιηθεί οι αρχιτέκτονες, θα μας βεβαιώσει ο ομογενής αρχιτέκτονας και καθηγητής Αρχιτεκτονικής, Νίκος Κατρής, όταν του ζητάμε να μας πληροφορήσει για τις τελευταίες τάσεις, στην κατεύθυνση και την ανέγερση των ‘πράσινων σπιτιών’ και κτιρίων γενικότερα.
Είναι ένα θέμα που μας «καίει» και μας αφορά όλους γενικά, δεδομένου ότι οι αλλαγές που θα γίνουν –ή δε θα γίνουν– σήμερα, θα παίξουν αποφασιστικό ρόλο στην υγεία του πλανήτη και τη δική μας άμεσα.

«Υπάρχει και χρησιμοποιείται ευρέως σήμερα, ο όρος «sustainable, design Architecture», (οικολογικά συντηρητική αρχιτεκτονική). Τι σημαίνει αυτό; Πρακτικά, από τη μια, την αποφυγή μείωσης φυσικών πόρων ενέργειας, νερού, καθαρής ατμόσφαιρας και πρώτων υλών και, από την άλλη, την αποτροπή της καταστροφής του περιβάλλοντος που προκαλούν οι υπάρχουσες σήμερα ανέσεις και ευκολίες, συν την παράλληλη εξασφάλιση των προϋποθέσεων για τη δημιουργία ενός άνετου, ασφαλούς και παραγωγικού περιβάλλοντος.

Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια οι κλιματικές αλλαγές και οι επιδράσεις αυτών στο περιβάλλον, επιβάλλουν μεγάλη προσοχή σ’ όλη τη γκάμα σχεδιασμού οικοδομών. Ως αποτέλεσμα, βλέπουμε να μπαίνουν σε εφαρμογή οι κανονισμοί που απαιτούν όλα τα νέα κτίρια να πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις που τα καθιστούν φιλικά στο περιβάλλον.
Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι μεγάλος αριθμός επιστημόνων σήμερα, υποστηρίζουν ότι οικολογικά σπίτια εξασφαλίζουν μια πιο άνετη ζωή, ενώ οι οικολογικοί χώροι εργασίας συντείνουν σε καλύτερες επιδόσεις παραγωγικότητας» θα πει ο κ. Κατρής.

Στη συνέχεια, ο κ. Κατρής θα αναφερθεί σε κτίρια της Μελβούρνης που πληρούν τους όρους της «νέας γενιάς» των πράσινων κτιρίων, μένοντας ενδεικτικά σ’ εκείνο στη Little Collins St. που ανήκει στο Δήμο Μελβούρνης, και το PIXEL στο Docklands το οποίο κέρδισε τον υψηλότερο βαθμό –αυτόν των 6 πράσινων αστέρων– από την αρμόδια επιτροπή της Αυστραλίας, την Green Building Council of Australia.

Ο πρόεδρος της εν λόγω επιτροπής, Romilly Madew, θα πει χαρακτηριστικά, ότι «πρόκειται για ένα πραγματικά πράσινο αριστούργημα, το οποίο υπερέβη τα συνηθισμένα και αναμενόμενα όρια αναφορικά με την εξέλιξη σ’ αυτόν το χώρο. Έχοντας κερδίσει το μεγαλύτερο βαθμό που δόθηκε ποτέ σε «πράσινο» κτίριο, μπορούμε να πούμε ότι είναι ασύγκριτα ανώτερο από ό,τι έχει κτιστεί σ’ αυτόν τον τομέα στην Αυστραλία, μέχρι σήμερα, και ίσως το πρώτο σ’ όλη την υφήλιο. Το κυριότερο δε, ότι αυτό εδώ το κτίριο, θέτει νέες βάσεις και προϋποθέσεις στον τρόπο που θα οικοδομούνται τα κτίρια του μέλλοντος».
Το ασυνήθιστα πολύχρωμο κτίριο που έχει προκαλέσει και δυσμενή σχόλια, από πλευράς αισθητικής, είναι εξοπλισμένο εξωτερικά με υφάσματα σε διάφορα χρώματα τοποθετημένα κατά τρόπο ώστε να εξασφαλίζουν δροσιά και σκιά το καλοκαίρι, ενώ, συνάμα, επιτρέπουν να μπαίνει άπλετο φως στα γραφεία. Τα παράθυρα του ιδίου κτιρίου, με την εφαρμογή της «έξυπνης» τεχνολογίας, είναι ειδικά κατασκευασμένα, ώστε να ανοίγουν το βράδυ για να δροσίζεται εσωτερικά το κτίριο».

ΕΞΥΠΝΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

«Πρόκειται για ένα δείγμα έξυπνου σχεδιασμού και προηγμένης τεχνολογίας που σηματοδοτεί τον τύπο των οικοδομών του μέλλοντος» θα πει ο κ. Κατρής, τονίζοντας ότι «κάθε δύο χρόνια οι κανονισμοί όσον αφορά τα «πράσινα» κτίρια, αναβαθμίζονται, ώστε να γίνονται οι ανάλογες προσαρμογές. Αφενός, να αντιμετωπιστούν οι κλιματικές αλλαγές, τα κτίρια να είναι πιο ανθεκτικά και, αφετέρου, να εξοικονομηθεί ενέργεια.

Για να περιοριστούμε μόνο στη Βικτώρια, είναι γεγονός ότι μόνο τα σπίτια καταναλώνουν 28% περίπου του συνόλου του φυσικού αερίου και το 29% του συνόλου της ηλεκτρικής ενέργειας. Και το θέμα είναι ότι τα επίπεδα κατανάλωσης ενέργειας θα εξακολουθήσουν να ανυψώνονται. Τι σημαίνει αυτό; Απλώς ταχύτερη κατανάλωση μη ανανεώσιμων πόρων, οδηγώντας ταχύτερα και ‘ασφαλέστερα’ στη χρονική στιγμή κατά την οποία θα απαιτηθεί επιπρόσθετη παραγωγή ενέργειας με συνέπεια την εκπομπή περισσότερων ατμοσφαιρικών ρύπων.

Από την αντίθετη πλευρά, ηλεκτρισμός που παράγεται με φυσικά μέσα, όπως τα ηλιακά συστήματα, δεν έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην ατμόσφαιρα, με αποτέλεσμα να ωφελεί το κοινωνικό σύνολο».
Τα «έξυπνα» οικολογικά κτίρια, θα πει ο κ. Κατρής, παρουσιάζουν ορατά οφέλη. Μπορούν να συντείνουν στην αύξηση της θερμοκρασίας κατά 5ο το χειμώνα και 10ο πτώση το καλοκαίρι, εξασφαλίζοντας ένα άνετο εσωτερικό περιβάλλον όλο το χρόνο».
Ο ίδιος θα πει ότι ένα σύνολο παραγόντων επηρεάζει και ρυθμίζει τη θερμότητα ενός κτιρίου, μεταξύ των οποίων οι κυριότεροι είναι οι εξής:
– Το κλίμα και ο άνεμος.
– Η τοποθεσία του οικοπέδου, η μορφολογία του εδάφους, η βλάστηση και το περιβάλλον.
– Η θέση του κτιρίου, ο όγκος και το σχέδιο.
 – Τα υλικά που επιλέγονται και ο τρόπος που χρησιμοποιούνται.
– Χρήση χώρου και συμπεριφορά εκείνων που τον χρησιμοποιούν.

ΔΕΝ ΘΥΣΙΑΖΕΤΑΙ Η ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ

«Η αισθητική δεν θυσιάζεται στον αγώνα δρόμου για τη φιλική σχέση των σπιτιών και κτιρίων γενικά με το περιβάλλον» μας βεβαιώνει ο κ. Κατρής.
«Το αντίθετο θα έλεγα. Τα κτίρια που σχεδιάζονται με τις νέες κατευθύνσεις δημιουργίας φιλικών σχέσεων με το περιβάλλον παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Για τους αρχιτέκτονες είναι μία νέα πρόκληση όπου καλούνται να λάβουν υπόψη τους τα νέα δεδομένα. Φυσικά, θα πρέπει να τονιστεί ότι πολλοί από μας τα είχαμε υπόψη μας και τα εφαρμόζαμε εδώ και χρόνια, όπως, για παράδειγμα, οι χώροι που μένει περισσότερες ώρες ο άνθρωπος να δέχονται τον ήλιο, να βλέπουν βόρεια.
Σήμερα έρχεται να προστεθεί και η χρήση περισσότερων φυσικών υλικών, όπως είναι η πέτρα και το ξύλο, η κορυφή που επεκτείνεται έξω από το σπίτι για περισσότερη προστασία από τα στοιχεία της φύσης, η νέα τεχνολογία στην κατασκευή παραθύρων, μόνωσης κ.λπ.

Είναι γεγονός ότι το έργο του αρχιτέκτονα είναι πολύ πιο δύσκολο σήμερα, την ίδια ώρα όμως είναι και πιο ικανοποιητικό. Οι προκλήσεις είναι περισσότερες και ο ρόλος του ουσιαστικός στο μεγάλο κεφάλαιο των κλιματικών αλλαγών που αντιμετωπίζει σήμερα ο άνθρωπος. Το ίδιο και η ευθύνη του απέναντι στις γενιές του μέλλοντος».
Σ’ ερώτηση πώς επηρεάζουν οι νέοι κανόνες έξυπνου σχεδιασμού τις ανακαινίσεις, ο κ. Κατρής θα πει ότι «αν είναι πάνω από 50% του υπάρχοντος εμβαδού, ισχύουν οι ίδιοι κανονισμοί που επιβάλλονται και όταν πρόκειται για καινούριο σπίτι’.

Σ’ αυτό το σημείο θα προσθέσει ότι «τα ‘έξυπνα πράσινα’ σπίτια ασφαλώς στοιχίζουν περισσότερο από τα κοινά. Αν λάβουμε, όμως, υπόψη μας ότι γενικά οι τιμές των σπιτιών ακολουθούν την ανιούσα, το κόστος απορροφάται από τις τάσεις αυτές.
 Εξάλλου, θα καταλήξει, δεν είναι θέμα επιλογής.
Η απειλή βρίσκεται προ των πυλών μας, επομένως όσο πιο ζεστά αγκαλιάσουμε το νέο σύστημα, τόσο πιο κερδισμένοι θα βγούμε, σε τελική ανάλυση.