Μπορείτε να αναγνωρίσετε τοποθεσίες στην Ελλάδα από ιστορικές φωτογραφίες;

Το πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ ζητά βοήθεια και από ομογενείς στην αρχειοθέτηση της συλλογής του William Woodhouse η οποία περιέχει εικόνες 100+ ετών.

Πόσες φορές έχει βρεθεί στα χέρια σας μία παλιά φωτογραφία των γονιών σας ή των παππούδων σας  στην οποία εμφανίζονται και άλλα πρόσωπα που σας είναι άγνωστα ή τοποθεσίες που κάτι ίσως θα θυμίζουν;

Μία ασπρόμαυρη φωτογραφία, άλλης εποχής, η οποία σας αφύπνισε το «δαιμόνιο του ντέτεκτιβ» και χρειάστηκε να κάνετε «έρευνα» μεταξύ συγγενών σας ώστε να μάθετε ποιοι απεικονίζονται σε αυτή, ή πότε και πού τραβήχθηκε;

Τώρα, πώς θα σας φαινόταν αν είχατε την ευκαιρία να βοηθήσετε σε μία ακαδημαϊκή πρωτοβουλία, η οποία καλεί το κοινό να «ρίξει φως» σε φωτογραφίες που τραβήχτηκαν στην Ελλάδα από τον William Woodhouse πριν 100 και πλέον χρόνια;

Ο W. Woodhouse, υπήρξε επικεφαλής της έδρας Ελληνικών στο πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ από το 1900 -και επίτιμος έφορος του Nicholson Museum του πανεπιστημίου, από το 1903- έως το 1937 οπότε απεβίωσε. Ταξίδευε τακτικά στην Ελλάδα και κατέγραφε συνεχώς μέσα από τον φωτογραφικό του φακό διάφορες αρχαιότητες, αλλά και εκδρομές στην εξοχή.

Το αρχείο Woodhouse περιλαμβάνει πάνω από 1.800 φωτογραφίες από αρχαιολογικούς χώρους στην Ελλάδα, τοπία, χωριά και ανθρώπους και βρίσκεται στη συλλογή Nicholson του πανεπιστημίου του Σίδνεϊ.

Η συλλογή έγινε δωρεά από την κόρη του Woodhouse, Liska τη δεκαετία του ’80. «Το 2007 το μουσείο ξεκίνησε την ψηφιοποίηση της συλλογής. Δυστυχώς, υπήρχαν λίγες πληροφορίες αρχειοθέτησης μαζί με τα αρνητικά που ήταν σε γυάλινες πλάκες, με μόνο μερικούς χαρακτήρες χειρόγραφων σημειώσεων ανάμεσα στις εικόνες» επεσήμανε η έφορος της Nicholson Collection, Candace Richards.

Κάποιες από τις φωτογραφίες ήταν εύκολα αναγνωρίσιμες, από σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα ή γνωστά τοπόσημα. Ωστόσο, ένα μέγαλο μέρος της συλλογής δεν έχει ταυτοποιηθεί.

Μία από τις φωτογραφίες της συλλογής για την οποία δεν έχουν αναρτηθεί στοιχεία ή σχόλια ακόμη. Φώτο: NM2007.20.12/ Nicholson Collection, Chau Chak Wing Museum, University of Sydney/ Supplied.

Το 2017 η κ. Richards σκέφτηκε ότι ο πιο κατάλληλος τρόπος για νέες πληροφορίες ήταν να βοηθήσει το κοινό.

Ανήρτησε το πλήρες αρχείο στην διαδικτυακή πλατφόρμα Flickr, δημιουργώντας το Woodhouse Archive Flickr Project.

Η έκκληση του πανεπιστήμιου του Σίδνεϊ απευθύνεται προς οποιονδήποτε μπορεί να βοηθήσει, βλέποντας αυτές τις φωτογραφίες, να προσδιορίσει που τραβήχθηκαν ή περαιτέρω πληροφόρηση.

Κάτι στο οποίο μπορούν να συμβάλλουν ίσως αρκετοί από τους ομογενείς.

Ο Ναός του Δία στην Αθήνα, με την Ακρόπολη στο φόντο. Φώτο: NM2007.16.14/ Nicholson Collection, Chau Chak Wing Museum, University of Sydney/ Supplied.

«Το αρχείο του Woodhouse αποτελεί μία πλούσια πηγή, που περιλαμβάνει πολλές τοποθεσίες, πριν ξεκινήσουν εντατικές αρχαιολογικές ανασκαφές και πριν τη σύγχρονη βιομηχανική ανάπτυξη της Ελλάδας», επεσήμανε στην ανακοίνωση του πανεπιστήμιου η κ. Richards.

Η ίδια επεσήμανε στον «Νέο Κόσμο» ότι «θα ήταν χαρά μας, οποιοσδήποτε με γνώση της Ελλάδας, της κληρονομιάς της και των τοπίων της, να συμμετάσχει στο project».

Όποιος θέλει, είπε, «μπορεί απλά να επισκεφτεί το Woodhouse Archive στο Flickr και να μοιραστεί την όποια γνώση έχει σχετικά με το πού οι φωτογραφίες μπορεί να έχουν τραβηχθεί, ποιος απεικονίζεται σε αυτές, τη σημασία της φωτογραφίας ή οποιεσδήποτε λεπτομέρειες μπορεί να παρατηρήσει».

«Αυτά τα σχόλια απευθείας θα συνεισφέρουν στην αρχειοθέτηση της συλλογής μας και όλες οι συνεισφορές θα αναγνωριστούν στη βάση δεδομένων μας», πρόσθεσε.

Στην πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα. Όσοι είδαν τη φωτογραφία στο διαδίκτυο κατάφεραν να «αποκρυπτογραφήσουν», από τις άμαξες και τα κτίρια, ότι τραβήχθηκε την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα. Φώτο: NM2007.14.3/ Nicholson Collection, Chau Chak Wing Museum, University of Sydney/ Supplied.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΕΤΕ

Ο τίτλος κάθε φωτογραφίας του αρχείου περιλαμβάνει τον αριθμό καταγραφής στο μουσείο (NM2007.##.##) και ενδεχομένως ήδη μία ονομασία τοποθεσίας, υπό την οποία έχουν προσδώσει τίτλο στην εικόνα το προσωπικό του μουσείου ή ο ίδιος ο W. Woodhouse.

Το να συνεισφέρει κάποιος είναι απλό για όσους έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο:

Μεταβείτε στην ιστοσελίδα Flickr.

Μπορείτε να περιηγηθείτε σε όλο το αρχείο Woodhouse Archive.

Δημιουργήστε προφίλ χρήστη στο Flickr και ξεκινήστε να προσθέτετε επισημάνσεις και σχόλια.

Σπίτι-σχολείο και οι μαθητές στο Κεφαλόβρυσο. Φώτο: NM2007.50.3/ Nicholson Collection, Chau Chak Wing Museum, University of Sydney/ Supplied.

Τα ερωτήματα που θα κληθούν να απαντήσουν όσοι συνεισφέρουν πληροφορίες είναι:

-Τι βλέπετε; (Μία σύντομη περιγραφή της εικόνας)

-Πού τραβήχθηκε αυτή η φωτογραφία;

-Μπορείτε να βρείτε τις συντεταγμένες (γεωφραφικό μήκος και πλάτος) της τοποθεσίας; Γνωστοποιήστε μας τις συντεταγμένες με link από το Google Maps ή προσθέστε τες στο σχόλιό σας.

-Γνωρίζετε ποια χρονιά τραβήχθηκε αυτή η φωτογραφία;

Στην Κέρκυρα, η θέα από το Κανόνι προς το Ποντικονήσι. Φώτο: NM2007.47.9/ Nicholson Collection, Chau Chak Wing Museum, University of Sydney/ Supplied.

Η ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ

Έως τώρα έχουν υπάρξει 600 απαντήσεις από όλο τον Κόσμο για πάνω από 400 φωτογραφίες.

«Η Αυστραλία έχει μία μεγάλη ελληνική κοινότητα και προ COVID-19, πάνω από 80.000 Αυστραλοί επισκέπτονταν την Ελλάδα κάθε χρόνο. Η προσβασιμότητα στην πλατφόρμα σήμαινε επίσης ότι η συλλογή θα μπορούσε να τραβήξει την προσοχή της διεθνούς κοινότητας για να μας βοηθήσει να ταυτοποιήσουμε εικόνες και να κατηγοριοποιήσουμε τη συλλογή», επεσήμανε η κ. Richards στο ανακοινωθέν του πανεπιστημίου.

Ενημέρωσε το Flickr σχετικά με την πρωτοβουλία και κάλεσε το κοινό να «ρίξει φως» στις φωτογραφίες προσθέτοντας σχόλια ή επισημάνσεις σε αυτές.

«Είναι ενθαρρυντικό να βλέπει κανείς τόσο πολύ ενδιαφέρον», ανέφερε η κ. Richards προσθέτοντας:

Λόφος Άρειου Πάγου, με φόντο στην Ακρόπολη. Φώτο: NM2007.54.5/ Nicholson Collection, Chau Chak Wing Museum, University of Sydney/ Supplied.

«Τα σχόλια κυμαίνονται από λεπτομερείς παρατηρήσεις που έγιναν από αρχαιολόγους, τουρίστες και από την Ελληνική κοινότητα που μοιράζεται τις γνώσεις για τα χωριά των ανθρώπων της, τις εμπειρίες τους, μεγαλώνοντας στην επαρχία της Ελλάδας».

Ο καθηγητής Ελληνικών, Αλέξιος Κατεφίδης, ο οποίος ζει στη Γερμανία ενεπλάκη στο σχέδιο μετά από μία έρευνα στο Google για την πατρίδα του το Αγρίνιο.

Αναγνώρισε 5 από τις πιο «δύσκολες» φωτογραφίες της συλλογής.

«Ειλικρινά τα συναισθήματα που νιώθει κάποιος αντικρύζοντας μια παλιά φωτογραφία από ένα γνώριμο μέρος που μεγάλωσε που έζησε, αλλά δεν ήταν εκείνη την εποχή είναι πρωτόγνωρα, είναι ένα ταξίδι στον χρονοχώρο. Προσωπικά αναγνωρίζοντας λ.χ. μια φωτογραφία που αποτυπώθηκε στα 1890+ μ.Χ. από τον William John Woodhouse, έμεινα έκπληκτος», ανέφερε ο ίδιος στον «Νέο Κόσμο».

Θέση «Παλαιόπυργος» στον λόφο του Προφήτη Ηλία ΒΔ της σημερινής πόλεως του Αγρινίου. Φώτο: NM2007.10.4/ Nicholson Collection, Chau Chak Wing Museum, University of Sydney/ Supplied

«Είμαι σχεδόν 60 χρονών και αναγνώρισα τον τόπο λίγο πιο πάνω από το σπίτι μου στο Αγρίνιο σε μια ειλικρινά άγονη, άβατη περιοχή (ίσως τότε όμως να ήταν ένα σημαντικό σημείο διέλευσης, μονοπάτι για ανθρώπους και υποζύγια) όπου μικροί (10-12 χρονών) ‘εξερευνούσαμε’ την περιοχή παρατηρώντας πουλιά και ψάχνοντας για φωλιές σε μια αταύτιστη τότε (ταυτισμένη πλέον από τον φίλο και συνάδερφο Λίνο) φωτογραφία στο φωτογραφικό αρχείο του William John Woodhouse.

Η τοποθεσία «Παλαιόπυργος» σήμερα. Φώτο: Αλέξιος Κατεφίδης/Supplied.

Πέρα από την αναγνώριση τοποθεσιών και κτιρίων, το κοινό ευρύτερα μπόρεσε να ταυτοποιήσει πολιτιστικές δραστηριότητες που φωτογράφισε ο W. Woodhouse και να προσδώσει γεωγραφικές συντεταγμένες που αφορούν συγκεκριμένες εικόνες.

Ορισμένες φωτογραφίες, όπως αυτές του Παρθενώνα, ήταν εύκολο να ταυτοποιηθούν, σημείωσε η κ. Richards, ωστόσο άλλες ήταν πιο δύσκολες.

Αυτές περιλαμβάνουν χωριά, που έχουν αλλάξει πολύ με την ανάπτυξη τον τελευταίο αιώνα και κτίρια, όπως τζαμιά, που καταστράφηκαν μετά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο και τη Συνθήκη της Λωζάνης.

«Το εύρος της γνώσης που προσφέρεται και περιγράφεται στις παρατηρήσεις είναι εκπληκτικό», σημείωζσε η κ. Richards.

Η Ιερά Μονή Αγίου Στεφάνου στα Μετέωρα. Φώτο: NM2007.45.1/ Nicholson Collection, Chau Chak Wing Museum, University of Sydney/ Supplied.

«Κάποιος κατάφερε να ταυτοποιήσει μία εικόνα κάνοντας μεγέθυνση σε μία μικρή εκκλησία που ήταν σε ένα λόφο, μετά βίας ορατή στον απλό παρατηρητή».

Οι πληροφορίες που έχουν δοθεί έχουν επιβεβαιωθεί από διαδικτυακές πηγές, όπως το Google Street View, αλλά και το υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδας.

Η κ. Richards αναζήτησε τις διαδρομές του W. Woodhouse και βρήκε περαιτέρω λεπτομέρειες για τη φωτογραφική του βιβλιοθήκη κατά τη διάρκεια επίσκεψής της στην Ελλάδα.

Για το ταξίδι στην Ελλάδα, στα βήματα του W. Woodhouse, η ίδια ανέφερε στον «Νέο Κόσμο», ότι το 2017 ήταν αρκετά τυχερή να διασχίσει την Πελοπόννησο, ενώ επίσης επισκέφτηκε την Ναύπακτο και τους Δελφούς.

Στους Δελφούς. Ο Θόλος στο ιερό της Αθηνάς Προναίας. Φώτο: NM2007.49.12/ Nicholson Collection, Chau Chak Wing Museum, University of Sydney/ Supplied.

«Ήταν υπέροχο να δω πολλές από τις τοποθεσίες τις οποίες είχε αποθανατίσει ο Woodhouse στις φωτογραφίες του και να δω τη μεταμόρφωση των αρχαιολογικών τόπων τα τελευταία πάνω από 100 χρόνια ερευνών και ανακαλύψεων. Ανυπομονών να εξερευνήσω περισσότερες περιοχές όταν θα μπορούμε να ταξιδέψουμε και πάλι».

Το Woodhouse Archive Flickr Project θα αναδειχθεί στην έκθεση «Impressions of Greece» που θα πραγματοποιήσει το Chau Chak Wing Museum του πανεπιστημίου του Σίδνεϊ, όταν ανοίξει για το κοινό στις 18 Νοεμβρίου.

Η έκθεση θα περιλαμβάνει εικόνες του Woodhouse, σε συνδυασμό με αρχαιότητες από τη συλλογή που εξερευνά διαφορετικές θεματολογίες του πολιτισμού της αρχαίας και της σύγχρονης Ελλάδας.

Οι επισκέπτες του μουσείο θα μπορούν επίσης να συνεχίσουν να συνεισφέρουν στην πρωτοβουλία για καλύτερη αρχειοθέτηση.

Ο Ναός της Αθηνάς Νίκης στην Ακρόπολη. Φώτο: NM2007.55.3/ Nicholson Collection, Chau Chak Wing Museum, University of Sydney/ Supplied.

ΟΜΟΓΕΝΗΣ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΜΕ ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΟ PROJECT 

Ο κ. Αλέξιος Κατεφίδης γεννήθηκε στον προσφυγικό συνοικισμό του Αγίου Κωνσταντίνου στο Αγρίνιο στην Αιτωλοακαρνανία. Δίδαξε στο 1ο Επαγγελματικό Λύκειο Αγρινίου και τα τελευταία 6 χρόνια υπηρεστεί στο Ελληνικό Γυμνάσιο και στο Ελληνικό Γενικό Λύκειο Νυρεμβέργης στη Γερμανία.

Την 31η Αυγούστου 2020 τελειώνει η θητεία του ως υποδιευθυντής του Ελληνικού Γενικού Λυκείου Νυρεμβέργης και αποχωρεί ως συνταξιούχος εκπαιδευτικός, πλέον.

«Εδώ και αρκετά χρόνια ασχολούμαι ενεργά σε επίπεδο έρευνας και συγγραφής με την ιστορία και τον πολιτισμό  του τόπου που γεννήθηκα, δηλαδή της Αιτωλοακαρνανίας», δήλωσε στον «Νέο Κόσμο».

Επεσήμανε δε ότι «για καθαρά  εκπαιδευτικούς σκοπούς και με αγάπη για τον τόπο που μεγαλώσαμε, δημιούργησα και διαχειρίζομαι από το 2015 μια  ομάδα στο Facebook την, ‘Αιτωλία και Ακαρνανία στο πέρασμα του χρόνου, Aetolia Acarnania tempus’, όπου αναδεικνύουμε την τοπική ιστορία και τις φυσικές ομορφιές της πατρίδας μας μέσα από αρχεία, ντοκουμέντα και φωτογραφίες».

«Μελετώντας τα πρώτα χρόνια της έρευνάς μου για την ιστορία του τόπου μου της Αιτωλίας, το μνημειακό έργο του William John Woodhouse, Aetolia; its geography, topography, and antiquities : Woodhouse, William John, 1866-1937, με εξέπληξαν πραγματικά οι ‘παλιές’ φωτογραφίες και οι χάρτες που υπήρχαν σε αυτό το βιβλίο από την περιοχή μου, καθώς και τα σημαντικά ιστορικά δεδομένα που αναλύει ο William John Woodhouse. Πηγή γνώσης για μένα», πρόσθεσε.

Υπογράμμισε ακόμη ότι «μέσα από αναζητήσεις στο Google εδώ και 3 χρόνια, γνώρισα επίσης τη συγκεκριμένη δουλειά που κάνει το Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ για το φωτογραφικό αρχείο του William John Woodhouse, όπου αμέσως αναγνώρισα τις αταύτιστες φωτογραφίες που προέρχονται από την περιοχή μου και όχι μόνον, αλλά και από πολλές άλλες περιοχές της Ελλάδας.

»Έτσι συλλογικά και μέσα από την ομάδα μας στο Facebook για την ‘Αιτωλία και Ακαρνανία στο πέρασμα του χρόνου, Aetolia Acarnania tempus’, αλλά και μέσα από άλλες ομάδες άλλων περιοχών της πατρίδας μας, σιγά-σιγά ‘ανακαλύπτουμε’ την ‘terra incognita’ που αποτύπωσε περίπου στις αρχές του 19ου μ.Χ. αιώνα ο William John Woodhouse με τον φωτογραφικό του φακό.

»Ειλικρινά οι αποτυπώσεις αυτές είναι σημαντικά εργαλεία για τους τοπικούς μας επιστήμονες, αρχαιολόγους, αρχιτέκτονες, λαογράφους, εθνολόγους, πολεοδόμους, ιστορικούς ερευνητές κ.α. για το πώς ήταν η Ελλάδα μας τότε».

«Βέβαια», πρόσθεσε ο κ. Κατεφίδης, «παράλληλα εκείνη την εποχή έχουμε και άλλες φωτογραφικές προσεγγίσεις από έτερους επιστήμονες λόγου χάρη για την Αιτωλοακαρνανία αναφέρω τον Γερμανό αρχαιολόγο Φερδινάνδο Νώκ, όπου το πλούσιο φωτογραφικό και ερευνητικό του αρχείο κληροδοτήθηκε στην βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Κολωνίας στη Γερμανία».

Ο ίδιος υπογράμμισε ότι «μέσα από την επισκεψιμότητα της ομάδας μας στο Facebook για την ‘Αιτωλία και Ακαρνανία στο πέρασμα του χρόνου, Aetolia Acarnania tempus’ (απαριθμεί περίπου 10000 μέλη μέχρι στιγμής), και την προβολή αρκετών φωτογραφιών που έχουν σχέση με την Αιτωλοακαρνανία, αρκετοί συμπατριώτες μας γνωρίζουν και αναγνωρίζουν τον τόπο αλλά και τις ‘συνήθειες’ τότε των προγόνων μας που απεικονίζονται στις φωτογραφίες που μας διέσωσε το φωτογραφικό αρχείο του William John Woodhouse, όπου εμπλουτίζεται πλέον η πληροφόρηση για κάθε φωτογραφία μέσα από τα σχόλια των συμμετεχόντων».

Όσο για τις σχέσεις, επί προσωπικού, με την Αυστραλία, όπως είπε: «Κάποιοι πολύ μακρινοί συγγενείς από την οικογένεια της συζύγου μου αλλά και από τη δικιά μου οικογένεια υπάρχουν στην Αυστραλία (Σίδνεϊ και Μελβούρνη) όπως και κάποιος αξιαγάπητος γείτονάς μου από το Αγρίνιο στο Σίδνεϊ».