Ο καθηγητής Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γεώργιος Δ. Μπαμπινιώτης, το 2009, εξέδωσε το τελευταίο άρτιο, αξιόλογο και επίπονο έργο του με τίτλο «Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας» με υπότιτλο «Ιστορία των Λέξεων» με σχόλια και ένθετους πίνακες. Όπως σημειώνεται στην προμετωπίδα του, είναι όντως «μία έγκυρη επιστημονική πληροφόρηση για την προέλευση των λέξεων, για την εξέλιξη της σημασίας τους, για τα δάνεια και αντιδάνεια της Ελληνικής, για τα ομόρριζα – παράγωγα – σύνθετα».
Ο διεθνής αριθμός του είναι ISΒΝ 976-960-89751-87 με ημερομηνία Α’ Έκδοσης Νοέμβριος 2009 και τη γενική επιμέλεια και συντονισμό είχε η Νάντια Δήμου-Τσιβεριώτη και η εκτύπωση και βιβλιοδεσία έγινε στην Ιταλία.
Στην ελληνική Γραμματεία και βιβλιογραφία για πρώτη φορά παρουσιάζεται ένα τέτοιο πλήρες έργο τεκμηρίωσης και ποιοτικής απόδοσης. Η έκταση του έργου με 1.662 σελίδες, μιλάει από μόνη της για την πληρότητα του έργου, αλλά και την ολική θεώρηση της ελληνικής γλώσσας και της ετυμολογίας της.

Η ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ

Σύμφωνα με το συγγραφέα του: «Ετυμολογία είναι η αναζήτηση ‘του ετύμου’ της αληθούς δηλ. προέλευσης μιας λέξης ως προς τη μορφή και τη σημασία της, ανιχνεύοντας τις μεταβολές που έχει υποστεί στο πέρασμα του χρόνου». Ο άνθρωπος που θέλει να γνωρίζει από πού προέρχονται όλες μας οι λέξεις αναζητά την πηγή τους. Κολυμπά στο πέλαγος, αλλά δεν γνωρίζει την έκτασή του. Κάνει υποθέσεις και αυτοσχεδιάζει. Εδώ μπορεί να εμφανιστεί η παρετυμολογία, η εσφαλμένη εξήγηση που έχει μία προσωπική αντίληψη, αλλά δεν έχει συνολική εικόνα της λέξης και της ιστορίας της.

Πολλοί Έλληνες και ξένοι επιστήμονες συνδέθηκαν με την ετυμολογική έρευνα. Από τους Έλληνες αναφέρονται ο Γεώργιος Χατζιδάκις, ο Νικόλαος Ανδριώτης, ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης, ο Γιάννης Ψυχάρης, ο Βασίλειος Φάβης, ο Γεώργιος Κουρμούλης και άλλοι που επιστημονικά αναζήτησαν τις ρίζες των λέξεων μέσα από δύσβατους δρόμους. Το Ετυμολογικό Λεξικό Μπαμπινιώτη «περιλαμβάνει έγκυρη, συστηματική, εις βάθος ετυμολόγηση των λέξεων της Νέας Ελληνικής με κύριο χαρακτηριστικό την πληρότητα». (σ. 13). Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο «ετυμολογικό πεδίο» και τούτο διότι ο εκφραστικός πλούτος και η σημασία μιας λέξης φαίνονται καθαρά από τα παράγωγα και τα σύνθετά της. Εδώ ως «αδελφές λέξεις» συνηγορούν ότι έχουν κοινή καταγωγή και οι ίδιοι «γονείς» τις γέννησαν. Το σημείο τούτο –ως νέο συστατικό– προσέχτηκε περισσότερο από κάθε προηγούμενη προσπάθεια.

ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ

Στο Ετυμολογικό τούτο Λεξικό περιγράφονται όλες οι ιστορίες των λέξεων, η προέλευσή τους –με πιστοποιητικά γεννήσεως– που δίνουν οι ίδιες οι λέξεις, αλλά και οι επιστήμονες που προηγήθηκαν, το έτυμο της λέξης, η ορθογραφία της διαμέσου των αιώνων και πώς τις μεταχειρίστηκαν όλες οι προηγούμενες γενεές. Όλη αυτή η εξαντλητική θεώρηση δεν είναι τίποτε άλλο παρά οι ίδιες οι περιπέτειες των λέξεων. Κάθε γενεά διαλέγει τις λέξεις της, άλλες τις καλλιεργούν περισσότερο, άλλες τις παρατούν και σε άλλες οι παλιές λέξεις ζωντανεύουν με νέο ένδυμα, αλλά η σημασία παραμένει ή παρεκκλίνει ή, ακόμη, γίνεται αντίθετη. Όλες αυτές οι γλωσσικές περιπέτειες αναπαράγονται στο Λεξικό τούτο και για ένα φιλομαθή γίνονται θέματα ιδιαίτερου ιστορικού και πνευματικού ενδιαφέροντος.

ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΛΕΞΙΚΟΥ

Το Λεξικό είναι ένα πολύ εύχρηστο και άκρως ελκυστικό εγχειρίδιο. Παρουσιάζει με ευσύνοπτο τρόπο και πολύ ανάγλυφα την ιστορία όλων των λέξεων, τη μεταβολή των σημασιών και προσπαθεί να εντοπίσει την «πρώτη χρήση». Προχωράει και σημειώνει τους σπουδαιότερους σταθμούς των λέξεων, τις συγκεντρώνει σε ετυμολογικές οικογένειες, εξηγεί τη λειτουργία, την ορθογραφία και το σχηματισμό τους με ενδιαφέροντα γλωσσολογικά, γραμματολογικά και πλούσια περιεκτικά σχόλια. Ελέγχει τα ομόρριζα από την Ελληνική και από άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες. Αναφέρονται αναλυτικά οι ελληνογενείς ξένοι όροι, όλα τα δάνεια και αντιδάνεια και έχει παραπεμπτικά λήμματα.

ΟΙ ΕΝΘΕΤΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ

Καινοτομεί το Λεξικό με τους πολύ χρήσιμους και περιεκτικότατους ένθετους πίνακες. Ξεχωριστοί πίνακες με λέξεις της Ελληνικής που προέρχονται από την Αγγλική, Γαλλική, Ιταλική, Τουρκική, Αλβανική και από τις σλαβικές γλώσσες. Όλοι οι ελληνογενείς ξένοι όροι, όλα τα αντιδάνεια, πίνακας εξελληνισμένων ξένων λέξεων, λέξεις που προέρχονται από κύρια ονόματα. Ξεχωριστός πίνακας ομόηχων λέξεων, κανόνες τονισμού μονοτονικού και πολυτονικού συστήματος, πίνακας με τις περιόδους της Ελληνικής γλώσσας και ένα άκρως χρήσιμο γλωσσάριο όρων και πολλά άλλα. Θα επισημάνω επίσης τον εκτεταμένο πίνακα συγγραφέων και έργων που είναι χρησιμότατος για όποιον ενδιαφέρεται για την Ελληνική γλώσσα.

ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ

Το Ετυμολογικό Λεξικό είναι ένα πολύ χρήσιμο γλωσσικό εργαλείο για κάθε ελληνόγλωσσο. Όλη η ύλη του είναι ελκυστικά διαρθρωμένη. Είναι ιδανικό ως δώρο, πρώτα στον εαυτό μας, γιατί μάς βάζει σε γερές γλωσσικές βάσεις και, δεύτερον, ως δώρο για τα παιδιά και για τους εκλεκτούς φίλους μας. Διαιωνίζει επάξια την ελληνική μας γλώσσα και τον πολιτισμό μας που βασίζεται σε αυτήν.