Οι λεγόμενοι «πατέρες της Αμερικανικής Δημοκρατίας» στην περίφημη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας (The Declaration of Independence), δηλώνουν ότι «όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι και έχουν προικιστεί από τον Δημιουργό τους με ορισμένα αναφαίρετα Δικαιώματα, μεταξύ των οποίων η Ζωή, η Ελευθερία και η επιδίωξη της Ευτυχίας» («The pursuit of happiness»).

Αυτό το τελευταίο φαίνεται μάλλον «παράξενο» για κάποιον που το ακούει για πρώτη φορά. Ειδικά για τον Έλληνα που αναρωτιέται: Πώς μπορώ να επιδιώξω την «καλή τύχη»; Είναι η λέξη Ευτυχία ισοδύναμη με την αγγλική Happiness;

Λίγο πιο απλά και αναλυτικά: Η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας δηλώνει πως η επιδίωξη της ευτυχίας είναι το δικαίωμα να χτίσεις τη δική σου ζωή, να επιδιώξεις να ζήσεις το όνειρό σου. Εδώ βλέπουμε πως η επιδίωξη της ευτυχίας ορίζεται ως ένα θεμελιώδες δικαίωμα του Αμερικανού πολίτη για να επιδιώκει ελεύθερα τη χαρά και να ζει τη ζωή του με τρόπο που να τον κάνει «ευτυχισμένο», αρκεί να μην κάνει τίποτα παράνομο ή να παραβιάζει τα δικαιώματα των άλλων.

Να τονίσουμε εδώ, επίσης, πως ο Thomas Jefferson όταν έγραψε τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, απέφυγε να ορίσει την ευτυχία, επιλέγοντας να το αφήσει στο άτομο το να καθορίσει τη δική του έννοια.

Μια ελεύθερη κοινωνία μπορεί να υπηρετεί καλύτερα την ευτυχία, όχι υιοθετώντας την ως συλλογικό στόχο, αλλά παρέχοντας στους ανθρώπους την ελευθερία να επιδιώκουν τη δική τους ευτυχία, σύμφωνα με τις δικές τους δυνάμεις και τη δική τους κρίση. Μπορεί επίσης να έχει συνειδητοποιήσει ότι δεν αρκεί να θέλεις να είσαι ευτυχισμένος: Ο δρόμος προς την ευτυχία πρέπει να είναι ανεμπόδιστος, αρκεί να μην παρεμβαίνει φυσικά στην ευτυχία τού άλλου.

ΤΙ ΕΝΝΟΟΎΜΕ ΜΕ ΤΗ ΛΕΞΗ ΕΥΤΥΧΙΑ;

Εδώ ανοίγουμε το μεγάλο κεφάλαιο της σημασίας των λέξεων. Στην αρχαιότητα, λέγεται, πως η Τύχη ήταν θεά, κόρη του Ερμή και της Αφροδίτης, και λατρευόταν από τους αρχαίους Έλληνες ως προστάτιδα των πόλεων. Η αντίστοιχη ρωμαϊκή θεότητα ονομαζόταν Φορτούνα.

Η αντίθετη έννοια της ευτυχίας είναι η δυστυχία ή και η ατυχία. Ετυμολογικά επίσης έχουμε τις λέξεις ατύχημα, δυστύχημα, τυχοδιώκτης, το επίρρημα τυχόν και άλλες. Στα λεξικά διαβάζουμε σήμερα πως ευτυχία είναι: «η πλήρης ευχαρίστηση και ικανοποίηση που αισθάνεται κανείς από τη ζωή του» (Λεξικό Μπαμπινιώτη).

Στα Αγγλικά δίνεται ένας ορισμός ως εξής: Happiness is a sense of well-being, joy, or contentment (ικανοποίηση). When people are successful, or safe, or lucky, they feel happiness.

Οι αρχαίοι μας τη σημερινή μας ευτυχία την έλεγαν Ευδαιμονία. Είναι όταν ο καλός θεός (δαίμων), η ευφυΐα έρχεται μέσα σου (το ελληνικό δαιμόνιο)! Από εδώ υπάρχει η αγγλική λέξη Eudaimonia με την αρχαιοελληνική σημασία!

Ο Αριστοτέλης είναι ένας από τους μεγαλύτερους στοχαστές στην ιστορία της δυτικής επιστήμης και φιλοσοφίας, συμβάλλοντας στη λογική και σε όλες τις άλλες επιστήμες, δίνει ένα μεγάλο ορισμό της ευτυχίας/Ευδαιμονίας που καταλήγει ως εξής: «… Η ευτυχία/ευδαιμονία αποδεικνύεται ως δραστηριότητα της ψυχής σύμφωνα με την αρετή».

Ο δε Επίκτητος -σε αγγλόφωνη παραπομπή- λέει πως: The people have a right to the truth, as they have a right to life, liberty and the pursuit of happiness. Epictetus. Δηλαδή: Οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα στην αλήθεια, καθώς έχουν δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία και την επιδίωξη της ευτυχίας.

Άρα, ο Jefferson δεν ήταν ο πρώτος που διαμόρφωσε αυτήν την ιδέα. Εμπνεύστηκε από τα γραπτά πολλών άλλων φιλοσόφων, όπως τον Επίκτητο και ιδίως τον Αριστοτέλη. Αλλά χωρίς άλλο είχε ταλέντο για να επινοήσει τη φράση αυτή. Σήμερα πολλοί ισχυρίζονται ότι η ιδέα του «Αμερικανικού ονείρου» βασίζεται σε αυτήν τη φράση, η οποία έχει ακριβέστατο και απόλυτο νόημα.

Τέλος, εάν υπάρχει ένα πράγμα που μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα για την ευτυχία, είναι ότι είναι εντελώς υποκειμενικό αίσθημα. Αυτό που μπορεί να κάνει ένα άτομο ευτυχισμένο, μπορεί να κάνει ένα άλλο άτομο δυστυχισμένο ή και πολύ δυσαρεστημένο.

Ο φιλόσοφος John Locke, έγραψε για το θέμα, αυτό πως οι άνθρωποι «έλκονται από τις δυνάμεις της ευχαρίστησης και απωθούνται από τον πόνο» και αυτό φαίνεται να είναι σωστό.

ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ (ΗΠΑ)

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι η συσσώρευση πλούτου είναι μια σημαντική πηγή ευχαρίστησης για τους Αμερικανούς. Ωστόσο, το υλικό κέρδος με τη μορφή χρημάτων, περιουσίας και προσωπικών αγαθών δεν είναι ο μόνος τρόπος που οι Αμερικανοί επιδιώκουν την ευτυχία.

Πράγματα όπως καινούργια αυτοκίνητα, μεγάλα σπίτια και περιουσίες, μαζί με μια καλή οικογένεια και φίλους, μάς κάνουν όλους ευτυχισμένους. Ο Thomas Jefferson άφησε τον κάθε Αμερικανό να καθορίσει τι τον κάνει ευτυχισμένο, όταν προσδιόρισε την επιδίωξη της ευτυχίας.

Η εγγύτητα της λέξης με δύο άλλα φυσικά δικαιώματα -την ελευθερία και τη ζωή- αποδεικνύει ότι ο Τζέφερσον βρήκε την ευτυχία εξίσου σημαντική με αυτά τα δύο.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΤΟΜΑΣ ΤΖΕΦΕΡΣΟΝ

Χωρίς τους Ιδρυτές Πατέρες, δεν θα υπήρχαν Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής σήμερα. Μια ομάδα από κυρίως πλούσιους ιδιοκτήτες φυτειών και επιχειρηματίες από δεκατρείς διαφορετικές αποικίες, ενώθηκαν και αγωνίστηκαν για ανεξαρτησία από τη Βρετανία και συνέταξαν μια σειρά από ισχυρά κυβερνητικά έγγραφα που διέπουν τις ΗΠΑ μέχρι σήμερα.

Ο μορφωμένος και μάλλον πλούσιος Thomas Jefferson ήταν δικηγόρος και πολιτικός από τη Βιρτζίνια που κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το Βρετανικό Κοινοβούλιο δεν είχε εξουσία πάνω σε αυτές τις 13 αποικίες. Το 1776 του ανατέθηκε το σημαντικό καθήκον να συντάξει τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, στην οποία δήλωσε ότι «όλοι οι άνθρωποι δημιουργούνται ίσοι» και όλα τα ανωτέρω που ειπώθηκαν.

Η ιδεολογία της Αμερικανικής Επανάστασης στηρίχθηκε στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας που ψήφισε η Συνέλευση της Φιλαδέλφειας στις 4 Ιουλίου 1776. Το έγγραφο αυτό, που συντάχθηκε από τον Thomas Jefferson, αποτελεί την πρώτη πρακτική εφαρμογή των πολιτικών ιδεών του Διαφωτισμού.

Αυτό το Αμερικανικό Σύνταγμα, που ισχύει με ορισμένες τροποποιήσεις μέχρι σήμερα, στηρίζεται στην αρχή της διάκρισης των εξουσιών και προβλέπει μια ομοσπονδιακή κεντρική κυβέρνηση με αρμοδιότητες για την εξωτερική πολιτική, την άμυνα και τα οικονομικά. Αυτό το Σύνταγμα σφυρηλάτησε τη μακροβιότερη δημοκρατία στον κόσμο που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα.