Δέκα χρόνια συμπληρώθηκαν την Τετάρτη από την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ. Ήταν 20 Μαρτίου 2003 όταν όλος ο κόσμος παρακολουθούσε στην τηλεόραση την «εκστρατεία σοκ και δέους» της Ουάσινγκτον, μια «μητέρα όλων των μαχών», κατά την προσφιλή έκφραση του Σαντάμ που κατέληξε «μητέρα όλων των λαθών», όπως λέει ιρακινός πολιτικός.
Με την ευκαιρία της δέκατης επετείου, όλες οι πλευρές κάνουν απολογισμό ή προσπαθούν να δικαιολογήσουν τα λάθη τους.
«Πριν από 10 χρόνια, η Δύση νόμιζε ότι θα μπορούσε να εισβάλει στο Ιράκ και να το αναδιαμορφώσει σύμφωνα με τις φιλοδοξίες της αναφέρει ο Τζούλιεν Μπαρνς-Ντέισι από το European Council on Foreign Relations του Λονδίνου. «Οι ΗΠΑ είχαν ελάχιστη γνώση για τον ιρακινό λαό και την ιρακινή κοινωνία και αυτό δημιούργησε τα προβλήματα. Το μάθημα που πρέπει να πάρει η Δύση είναι ότι δεν μπορεί να πλάθει κράτη».
Ένα επιχείρημα που βάζει στο τραπέζι η πλευρά του πρώην προέδρου Μπους, του πρώην υπουργού Άμυνας Ντόναλντ Ράμσφελντ και των υπόλοιπων που σχεδίασαν και μεθόδευσαν την εισβολή και την κατοχή του Ιράκ είναι ότι η ανατροπή του Σαντάμ έδειξε ότι οι δικτάτορες δεν είναι ανίκητοι και ενέπνευσε την Αραβική Άνοιξη. Οι περισσότεροι αναλυτές διαφωνούν.
«Σε πολλά κράτη της περιοχής, το χάος και η βία που επικράτησαν στο Ιράκ λειτούργησαν εναντίον του να ξεσηκωθεί ο λαός. Το Ιράκ έδειξε ότι η αναταραχή ήταν ένα πολύ μεγάλο τίμημα» ανέφερε ο κ. Μπαρνς-Ντέισι. «Αντίθετα, το μοντέλο της Τυνησίας είναι εκείνο που λειτούργησε σαν έμπνευση για την Αραβική Άνοιξη. Ο λαός της Τυνησίας τα κατάφερε με τις δικές του δυνάμεις και όχι με την βοήθεια εξωτερικών δυνάμεων».
Μια από τις φράσεις που αναπαράγονται περισσότερο με την ευκαιρία της 10ης επετείου είναι εκείνη του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζέιμς Φάλοουζ, από το περιοδικό «The Atlantic», που χαρακτήρισε τον πόλεμο στο Ιράκ «το μεγαλύτερο στρατηγικό λάθος των ΗΠΑ τουλάχιστον από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου». Παρατήρησε ότι «μετά το Ιράκ, επικράτησε μια περίεργη αμνηστία και αμνησία για τις λανθασμένες κρίσεις ανθρώπων. Η Χίλαρι Κλίντον έχασε το χρίσμα των Δημοκρατικών κυρίως επειδή είχε ‘λάθος’ για το Ιράκ ενώ ο Ομπάμα ‘δίκιο’. Αλλά ο Τσένεϊ, ο Ράμσφελντ, ο Γούλφοβιτς, ο Μπρέμερ, η Ράις, ο Μακέιν, ο Αμπραμς και άλλοι, περιλαμβανομένης της προπολεμικής κλάκας τους στον Τύπο, συνεχίζουν να προσφέρουν τις κρίσεις τους σαν να μην τρέχει τίποτα».
Ο Φάλοουζ κατέληξε ότι δεν εννοεί πως αυτοί οι άνθρωποι δεν πρέπει να ξαναμιλήσουν αλλά ότι «ένας αστερίσκος πρέπει να συνοδεύει τις απόψεις τους, όπως οι προειδοποιήσεις για τις παρενέργειες στα φάρμακα».
Και οι Ιρακινοί, που 10 χρόνια μετά την ανατροπή του Σαντάμ είναι πιο διχασμένοι από ποτέ σε σιίτες, σουνίτες και Κούρδους, ποια μαθήματα πρέπει να πάρουν, ρωτήθηκε Σαρχάνγκ Χαμασαΐντ από το United States Institute of Peace στην Ουάσινγκτον. «Το κυριότερο μάθημα είναι ότι η δημοκρατία, ο εκδημοκρατισμός, είναι μια διαδικασία που παίρνει χρόνο και η οποία πρέπει να τους συμπεριλαμβάνει όλους».
Σύμφωνα με το Rusi, το υψηλού κύρους βρετανικό think tank που ειδικεύεται σε θέματα άμυνας και ασφάλειας, το 2013 αναμένεται «έτος ενδημικής αστάθειας στο Ιράκ». Το σκηνικό έχει στηθεί ώστε φέτος «οι Κούρδοι να προχωρήσουν στην εγκαθίδρυση της αυτονομίας τους ενισχύοντας την σχέση τους με την Τουρκία και τις αραβικές χώρες του Κόλπου και εξάγοντας πετρέλαιο και αέριο απευθείας στον βόρειο γείτονά τους», την Τουρκία. «Ο Πόλεμος του Κουρδιστάν του 2013 δεν είναι απίθανο ενδεχόμενο».
Όλοι μιλούν για τις επιπτώσεις που θα έχει ο πόλεμος της Συρίας στον Λίβανο, όμως στο Ιράκ μπορεί να είναι σοβαρότερες. «Μια κυβέρνηση μετά-Ασαντ στην οποία θα κυριαρχούν οι σουνίτες στη Συρία θα έχει βαθιές συνέπειες στις πολιτικές ισορροπίες του Ιράκ» εκτιμά το Rusi.