O 23χρονος Alec Holland από το Brunswick, μαθητευόμενος σιδηδρομικός στο Νewport, βρέθηκε να υπηρετεί κατά το Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην εκστρατεία της Καλλίπολης.
Το πέρασμά του από τη Λήμνο αποτελεί άλλη μία απόδειξη των ισχυρών δεσμών της Ελλάδας και της Αυστραλίας. Ο Alec Holland είχε διατηρήσει ημερολόγιο, φωτογραφίες, ζωγραφιές, ενθύμια από τον καιρό εκείνο, τα οποία αποτελούν πλούσιο υλικό και με ιστορική πλέον σημασία. Η οικογένειά του τα διαφύλαξε και τα μοιράστηκε μαζί μου.
Ο Alec κατατάχθηκε στο Βασιλικό Πολεμικό Ναυτικό στο 1st Royal Australian Naval Bridging Train όπου με 300 άλλους αξιωματικούς και στρατιώτες στάλθηκαν στην Καλλίπολη, στον Κόλπο Σούβλα για πέντε μήνες, όπου παρέμειναν έως το τέλος της εκστρατείας.
Το πρώτο τμήμα αυτού του τάγματος απέπλευσε στις 7 Αυγούστου από την Αίγυπτο περνώντας από τη Λήμνο και την Ίμβρο για Καλλίπολη.
Στις 20 Αυγούστου, φτάνοντας στη Λήμνο, έμεινε εκστασιασμένος από το θέαμα καθώς έμπαιναν στο Κόλπο του Μούδρου. Όλα τα συμμαχικά πλοία ήταν παραταγμένα στον Κόλπο.
Όπως χαρακτηριστικά περιγράφει στο ημερολόγιό του: «Ένα εξαίσιο θέαμα αντικρίζει κανείς στο λιμάνι βλέποντας όλων των λογιών τα πλεούμενα, από πολεμικά, κρουαζιερόπλοια, υποβρύχια, πυροβολικά, νοσοκομειακά (6) κτλ. Δύο πυροβολικά έχουν αγκυροβολήσει εδώ».
Στη Λήμνο παρέμεινε τρεις μέρες πριν συνεχίσει για την Καλλίπολη όπου ανέλαβε να φέρει εις πέρας μαζί με τους συντρόφους τους δύσκολα έργα όπως το στήσιμο και τη συντήρηση αποβάθρων, ανεφοδιασμό πλοίων με νερό συχνά υπό εναέριους βομβαρδισμούς.
Με το που αποβιβάστηκαν στην Καλλίπολη έστησαν μια αποβάθρα 120 γιάρδες μέσα σε είκοσι λεπτά υπό συνεχείς εναέριους βομβαρδισμούς και κατάφεραν η αποβάθρα να λειτουργεί μέσα στα επόμενα πέντε λεπτά.
Κατά την θητεία του εκεί δύο στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους εν ώρα δράσης και τριάντα τραυματίστηκαν. Ένα από τα θύματα ήταν και ο αξιωματικός Edward Perkins, από το Essendon, γεννημένος στο Newport, που σκοτώθηκε όταν μια βόμβα τον πέτυχε στα χαρακώματα.
Έπειτα από τη θητεία του στην Καλλίπολη, ο Alec και οι υπόλοιποι στρατιώτες επέστρεψαν στη Λήμνο και επιβιβάστηκαν στο τελευταίο αυστραλιανό πλοίο που έφυγε από την Καλλίπολη. Παρέμειναν στη Λήμνο περίπου για ένα μήνα ώστε να αναρρώσουν και να ξεκουραστούν.
Ο συνωστισμός από τα πλοία στον Κόλπο του Μούδρου ήταν τέτοιος εκείνο το πρωί της 17ης Δεκεμβρίου που τους πήρε έως τις 1.30 το μεσημέρι να αποβιβαστούν, αναφέρει. Το πιο πιθανό είναι ότι αποβιβάστηκαν από την βόρεια πλευρά της Χερσονήσου από όπου έπρεπε να περπατήσουν πέντε μίλια για τεσσεράμισι ώρες ώστε να φτάσουν στο στρατόπεδο με τον εξοπλισμό τους.
Η ζωή στο στρατόπεδο συμπεριλάμβανε σκοπιές, παρελάσεις, διαλέξεις για ιατρικά θέματα και στρατιωτικές ασκήσεις. Ως μηχανικοί έπρεπε να μεταφερθούν κοντά στο Royal Engineers Park και, όπως γράφει στο ημερολόγιό του, η μεταφορά τους έγινε στις 21 Δεκεμβρίου «παρά την ισχυρή βροχόπτωση και τη λάσπη που έφτανε έως το γόνατο».
Έπρεπε να μεταφέρουν τις σκηνές τους μέσα στο σκοτάδι. Σε αυτό το μέρος ο Alec είδε τους Τούρκους αιχμαλώτους να δουλεύουν και να παίζουν ζάρια.
Το Δεκέμβρη και το Γενάρη πήγαν σε αρκετές εκδηλώσεις, γιόρτασαν τα Χριστούγεννα, αλλά η διαπίστωση ότι πολλοί συμπολεμιστές του είχαν σκοτωθεί βάραινε το κλίμα.
Τα αυστραλιανά και καναδικά νοσοκομεία, αναφέρει ο ίδιος, ήταν χώρος συγκέντρωσης και κοινωνικοποίησης μεταξύ στρατιωτών και ιατρικού προσωπικού και συνάντησης με τις Αυστραλές νοσοκόμες.
Τα Χριστούγεννα, όπως περιγράφει στο ημερολόγιό του, τα πέρασαν παρακολυθώντας τη θεία λειτουργία το πρωί στην εκκλησία και παίζοντας αθλήματα το απόγευμα. «Όσο για το γεύμα, είχαμε την καθιερωμένη κονσέρβα με μοσχαράκι με ρύζι.
Την άλλη μέρα, όμως, στις 26 Δεκεμβρίου, τους σέρβιραν πουτίγκα δαμάσκηνου για βραδινό μετά τον εσπερινό».
Την Παραμονή Πρωτοχρονιάς χαλάρωσαν και διασκέδασαν σε μία «εθελοντική συναυλία» όπως την περιγράφει, όλο το απόγευμα, αλλά έπρεπε, λέει, να φύγει στις 9.30μμ. γιατί είχε πολλούς μεθυσμένους πια.
Στις 12.00πμ, με την αλλαγή του χρόνου, τα πλοία άρχισαν να χτυπάνε τις κόρνες, τα ταμπούρλα και από τα στρατόπεδα έριχναν πυροτεχνήματα. Το φαγητό ανήμερα της Πρωτοχρονιάς το χαρακτηρίζει ως «το χειρότερο που είχαμε ποτέ».
Παρά τον περιορισμένο χρόνο του στο νησί, ο Alec περιηγήθηκε στα χωριά της Λήμνου στο Σαρπή ή στο Πορτιανό, στο Κάστρο της Μύρινας, πολλές φορές σκαστός από το στρατόπεδο, αλλά χωρίς συνέπειες όταν έγινε τσακωτός.
Περιγράφοντας τις τελευταίες του μέρες στο νησί, αναφέρει τη μεταφορά των ασθενών από τα αυστραλιανά νοσοκομεία στις 10 Ιανουαρίου και τα νοσοκομεία να μοιάζουν καταθλιπτικά.
Στις 17 Ιανουαρίου 2016, το τάγμα του επιβιβάστηκε στο Sir Joseph Pease και από εκεί στο Empress of Britain από όπου στις 8 το πρωί απέπλευσαν οριστικά από τη Λήμνο. Άφησαν πίσω τους πολλούς στρατιώτες όμως που θάφτηκαν για πάντα στα στρατιωτικά νεκροταφεία του νησιού όπως δύο άλλοι εργάτες των σιδηροδρόμων της Βικτώριας ο Driver John Charles Douglas και ο Private Henry Albert Withers.
Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι το μέρος που εργαζόταν παλιά ο Alec έγινε χώρος εργασίας πολλών Ελλήνων μεταναστών που ήρθαν μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στη Μελβούρνη και πολλοί ζούσαν στο Brunswick, όπως και ο Alec.
Πολλοί λίγοι ήξεραν ότι ήταν ένας νεαρός μαθητευόμενος που πριν από 30 χρόνια είχε έρθει στην πατρίδα τους ως στρατιώτης των ANZACs.
Για να τιμήσουμε τον Alec και τα υπόλοιπα μέλη του Βασιλικού Πολεμικού Ναυτικού που πέρασαν από τη Λήμνο το 1915-1916, η Επιτροπή Μνήμης Λήμνου Καλλίπολης, σε συνεργασία με τις τοπικές Αρχές, θα τοποθετήσουν τιμητική πλακέτα στη Λήμνο, στο Turks Head Peninsula, ως μέρος του μονοπατιού των ANZACs.
Με μεγάλη χαρά προσέφερα στην Ann το βιβλίο μου «Lemnos & Gallipoli Revealed», εκ μέρους της Επιτροπής ως αναγνώριση της αφοσίωσής της στη διαφύλαξη και διατήρηση του αρχείου του παππού της και του γεγονότος ότι το μοιράστηκε μαζί μας.
*Ο Jim Claven είναι ιστορικός, ερευνητής και γραμματέας της The Lemnos Gallipoli Commemorative Committee από το 2011.
Είναι επίσης συγγραφέας του βιβλίου «Lemnos & Gallipoli Revealed: A Pictorial History of the Anzacs in the Aegean, 1915-16».
Ερευνά την ελληνική συμβολή στην ιστορία των ANZACs και ολοκληρώνει τη συγγραφή του νέου του βιβλίου «Grecian Adventure – Stories from Greece’s WW2 Anzac Trail».
Ο Jim ευχαριστεί θερμά τους Ann Holland και Malcolm MacDonald για τη συγγραφή αυτού του άρθρου. Για περισσότερες πληροφορίες και παραγγελίες βιβλίων μπορείτε να επικοινωνείτε μαζί του ηλεκτρονικά στο jimclaven@yahoo.com.au