Πάρα πολλές ελληνικές λέξεις μπήκαν στα λατινικά σε κάθε εποχή, από τον ελληνικό αποικισμό στην Κάτω Ιταλία. Ας δώσουμε εδώ ένα παράδειγμα: Η ελληνική μηχανή –που ήταν στη δωρική διάλεκτο μαχανά– μπήκε στα λατινικά ως machina, μια και αλλιώς δεν μπορούσε να αποδοθεί. Αλλά από τον 4ο αιώνα π. Χ. και μετά με τη ελληνική λογοτεχνία και με το πλήθος των Ελλήνων που ζουν στην περιοχή ως έποικοι, οι ελληνικές λέξεις μπαίνουν σε καθημερινή βάση, γιατί φέρνουν νέες σημασίες που δεν είχαν καν σκεφτεί οι Λατίνοι/Ρωμαίοι και η νέα φρασεολογία τους αποδίδει πλήρως την ελληνική σκέψη.
Άλλο ένα παράδειγμα: Οι Έλληνες με πολλή σκέψη είχαν δημιουργήσει τη λέξη συνείδηση, μία εξαιρετική σύλληψη με ελληνικά υλικά: Συν + ειδέναι, από το σύνοιδα = γνωρίζω καλά. Συνείδηση μέχρι σήμερα λέμε την επίγνωση, τη συναίσθηση. Είναι μία λέξη ολκής, άριστα αρχιτεκτονημένη και από αυτήν έχουμε κάνει δεκάδες άλλες λέξεις ως αποχρώσεις για παραπλήσιες σημασίες: συνειδητός, ασυνείδητος, υποσυνείδητο, συνειδητοποιώ, συνειδητοποίηση και τόσες άλλες. Πόσο ευγνώμονες πρέπει να είμαστε που τις βρήκαμε έτοιμες και η σκέψη μας είναι υψηλή και ασύγκριτη με άλλες γλώσσες.
ΟΙ ΛΑΤΙΝΟΙ ΓΛΩΣΣΟΠΛΑΣΤΕΣ
Έτσι οι Λατίνοι πήραν το μάθημα και δημιούργησαν με τον ίδιο τρόπο δικές τους λέξεις και ο Κικέρων αποδείχθηκε ο καλύτερος μαθητής τους. Πώς; Η συνείδηση έγινε για αυτούς conscientia με τον ίδιο τρόπο.
Το con είναι το ελληνικό συν. Το ειδέναι που έγινε οίδα = γνωρίζω, το απέδωσαν με το επίσης ελληνικό scientia = γνώση, το οποίο έγινε από το σχίζω. Το είπανε και scindo γιατί σχίζεις το κεφάλι σου να βρεις κάτι.΄Ετσι θυμάμαι τις Σχιζοκεφαλές ή Σπαζοκεφαλιές στα παιδικά περιοδικά που στην ηλικία αυτή κάνουν θραύση.
Από τη scientia έγινε η αγγλική λέξη science -τους τελευταίους τρεις αιώνες μόνο- (με αγγλική προφορά: σάιενς) και σημασία: γνώσεις, επιστήμη και ο επιστήμονας με ελληνική κατάληξη έγινε scientist, ο επιστημονικός έγινε ελληνοπρεπώς scientific και δεκάδες άλλες λέξεις που άμεσα διαιωνίζουν την ελληνική σκέψη. Τα πανεπιστημιακά βιβλία σε χιλιάδες σελίδες εξηγούν τις σημασίες: conscious = συνειδώς, consciousness = συνείδηση, συναίσθηση. Επίσης, conscience = συνείδηση και conscientiousness = ευσυνειδησία και πολλά άλλα παραπλήσια. Η ελληνική αυτή επίδραση μεταδόθηκε μέσω των λατινικών σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες που τις δέχτηκαν ως πολύτιμο δώρο από τον… ελληνικό ουρανό.
Και γιατί τις πήραν από την ελληνική γλώσσα και όχι από άλλες; Γιατί δεν υπήρχαν άλλες και γιατί ο άνθρωπος ενηλικιώνεται και διακρίνεται από το ζωϊκό βασίλειο μόνο με τη γλώσσα του και γιατί Γλώσσα = Πολιτισμός. Αυτό ακριβώς κατόρθωσε η ελληνική γλώσσα και σήμερα φαίνεται σε μάς τους έλληνες πως δεν το διαισθανόμαστε για να είμαστε πολύ υπερήφανη γι’ αυτήν.
ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ
Οι ελληνικές λέξεις που μπήκαν στα Αγγλικά δεν πολιτογραφήθηκαν έτσι τυχαία. Καθρεφτίζουν σε κάθε περίσταση την ιδιαίτερη επίδραση που είχε η ελληνκή σκέψη που δημιούργησε και πάμπολλες λέξεις με αφηρημένη σημασία. Η ελεημοσύνη, για παράδειγμα, είναι μια αφηρημένη έννοια που σημαίνει οίκτο, ευσπλαχνία. Πρέπει να έχεις κάποια ανώτερη σκέψη να σκεφτείς το περιεχόμενό της. Και τότε με υλικά που έχεις, δημιουργείς τη νέα έννοια της ευσπλαχνίας. Οι άγγλοι λοιπόν πήραν τη ελεημοσύνη και αφού την πετσόκοψαν κυριολεκτικά –από πίσω και από μπρος– την άφησαν να κυκλοφορήσει ξεπουπουλιασμένη μόνο ως alms (με προφορά άαμς).
(Και σήμερα οι αγγλόφωνοι μάς λένε πως έχουμε… άκσεντ! Ακόμη και αυτό το accent έχει ελληνικό άρωμα. Το ac είναι η ελληνική πρόθεση από η οποία αφομοιώθηκε με το δεύτερο συνθετικό cent που είναι η βενετσιάνικη λέξη cantada, από το λατινικό cantare που σημαίνει τραγουδώ και στα ελληνικά πολιτογραφήθηκε ως καντάδα.΄Ετσι το accent –με το παραπάνω πιστοποιητικό γεννήσεως (ac/από + cantus)– στα ελληνικά θα το πούμε: απο-τραγουδώ, ήτοι τραγουδώ με… φάλτσο! Καταπληκτική σύνθεση!)
Θα αναφέρω και το δίσκο που έγινε στα λατινικά discus, το ίδιο και στα αγγλικά. Aλλά επειδή μια τροφή σερβίρεται σε δίσκο, το πιάτο με φαγητό έγινε στα αγγλικά dish. Ο διάβολος έγινε devil και δίπλα του ο επίσκοπος έγινε bishop. Kαι πιο κάτω ο πρεσβύτερος μίκραινε μόνο στο priest! Μέσα σε αυτό το ελληνικό Αιγαίο Πέλαγος –το βαθύ και το μεγάλο– η Αγγλική ψαρεύει μέχρι σήμερα. Σημειώνεται πως –δυστυχώς μέχρι σήμερα– δεν υπάρχει γλωσσική ΑΟΖ!
ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ
Η ελληνική επίδραση δεν περιορίζεται μόνο στο λεξιλόγιο. Οι ξένες γλώσσες μιμήθηκαν και τις ελληνικές σημασιολογικές έννοιες και είναι αυτές που ανύψωσαν τις γλώσσες τους. ΄Ετσι η ελληνική σκέψη είχε άκρως ευεργητική επίδραση η οποία έγινε όργανο εξαιρετικής γονιμοποίησης και μεγάλης εκπολιτιστικής επίδρασης. Είναι ακριβώς αυτό που έδωσε πλουσιοπάροχα ο Ελληνισμός στον κόσμο. Και όποιος βλέπει και τα γνωρίζει αυτά, αυτός εκτιμάει την ελλήνική γλώσσα και σκέψη που είναι οδηγήτριες -και οι δύο- του Δυτικού πολιτισμού μας σήμερα.
Πολύ σωστά, όμως, παρατήρησε ο Φρίντριχτ Κίτλερ: «Δεν υπάρχει κανείς “Δυτικός Κόσμος” παρά μόνο οι Αρχαίοι ΄Ελληνες και εμείς οι Εσπέριοι»!