Σάλος δημιουργήθηκε στις τάξεις των πολιτικών στην Ελλάδα, μετά από πρόσφατα δημοσιεύματα της αθηναϊκής εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ, σύμφωνα με τα οποία η οικογένεια του κ. Πάνου Καμμένου, προέδρου του κόμματος των Ανεξάρτητων Ελλήνων, είχε δημιουργήσει την υπεράκτια εταιρεία CassCorporation στη Νήσο Mαν, για πιθανούς λόγους φοροδιαφυγής.

Σχετικό άρθρο της εν λόγω εφημερίδας, δημοσιευμένο στις 4 Ιουλίου 2013, αρχίζει ως ακολούθως:
«Την περίεργη «διαδρομή» του σκάφους «Iliatoras of London» της οικογένειας Καμμένου, το οποίο έως πρόσφατα ανήκε σε offshore εταιρείες με έδρες φορολογικούς παραδείσους ανά τον κόσμο κατέγραψαν «ΤΑ ΝΕΑ».

Η έρευνα σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς του επίμαχου σκάφους αποκαλύπτει ότι τόσο ο πρόεδρος του κόμματος Ανεξάρτητοι Έλληνες Πάνος Καμμένος, όσο και ο πατέρας του Ηλίας Καμμένος, είναι τουλάχιστον έκθετοι, καθώς από μια σειρά στοιχεία που έρχονται σήμερα για πρώτη φορά στη δημοσιότητα δημιουργείται η αίσθηση ότι υπήρξε συντονισμένη προσπάθεια να αποκρυβεί ποιος ήταν ο πραγματικός ιδιοκτήτης του σκάφους «Iliatoras of London», όχι μόνο για πολιτικούς, αλλά και για φορολογικούς λόγους».

Αποτέλεσμα των δημοσιευμάτων της εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ ήταν ο Αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Νίκος Παντελής, να ζητήσει από τους οικονομικούς εισαγγελείς να διενεργήσουν ποινική προκαταρκτική έρευνα σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς του σκάφους αναψυχής «Iliatoras of London» της οικογένειας Καμμένου. Αντικείμενο της δικαστικής έρευνας είναι να διακριβωθεί η τέλεση ή μη του αδικήματος της φοροδιαφυγής από τα εμπλεκόμενα στα δημοσιεύματα πρόσωπα, που είναι ο πρόεδρος των Ανεξάρτητων Ελλήνων Π. Καμμένος και ο πατέρας του Η. Καμμένος.
Από την πλευρά του, ο κ. Π. Καμμένος έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Χαιρετίζω και ζητώ ακόμα μια φορά κάθε έρευνα των δικαστικών αρχών, των φορολογικών αρχών και του Κοινοβουλίου για πλήρη διαφάνεια που αφορά τα περιουσιακά μου στοιχεία και της οικογένειάς μου για να καταρρεύσουν τα χαλκεία».
Εκτενείς αναφορές σε υπεράκτιες εταιρείες γίνονται και κατά τη διάρκεια της δίκης του Άκη Τσοχατζόπουλου για μίζες από εξοπλιστικά προγράμματα και το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος.

Ενόψει αυτών των εξελίξεων σκέφθηκα να κάνω μια αναφορά σε αυτό το «νέο φρούτο» της παγκοσμιοποίησης και του νεοφιλελευθερισμού, τις υπεράκτιες εταιρείες, που προφανώς χρησιμοποιούνται κατά κόρον από κεφαλαιοκράτες για την αποφυγή, ή μείωση της φορολογίας.
Ο όρος «υπεράκτιες εταιρείες» προέρχεται από τον αντίστοιχο αγγλικό “offshore companies”. Στο ελληνικά χρησιμοποιείται και ο όρος «εξωχώριες εταιρείες».
Σύμφωνα με έρευνα που έκανε μια διεθνής ομάδα δημοσιογράφων, οι περισσότερες υπεράκτιες εταιρείες ελληνικού ενδιαφέροντος έχουν ως έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους στην Καραβαϊκή Θάλασσα.

ΥΠΕΡΑΚΤΙΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ Ή ΦΟΡΟ–ΟΑΣΕΙΣ;

Σε άρθρο της στην εφημερίdα ΤΑ ΝΕΑ, η Νατάσα Μπαστέα κάνει τα ακόλουθα σχόλια:
«Το παραπέτασμα που κρατάει ένα μεγάλο μέρος της παγκόσμιας οικονομίας στην αφάνεια των φορολογικών οάσεων έχει αρχίσει να σκίζεται. Η μεγάλη έρευνα της Διεθνούς Σύμπραξης Ερευνητών Δημοσιογράφων που δημοσιεύουν από χθες τα «ΝΕΑ» προκαλεί ήδη αλυσιδωτές αντιδράσεις. Πίσω από τις offshore αποκαλύπτονται ηχηρά ονόματα του πολιτικού και του επιχειρηματικού κόσμου.

{…} Ήδη η Κομισιόν και το Ευρωκοινοβούλιο ζητούν να αποτελέσουν οι αποκαλύψεις το έναυσμα προκειμένου να οδηγηθούν στη Δικαιοσύνη και στα δημόσια ταμεία όσοι παρανομούν. Οι πολιτικές ηγεσίες των χωρών της Ε.Ε., στο Βερολίνο, στο Παρίσι αλλά και στην Αθήνα, διαμηνύουν ότι οι αποκαλύψεις δεν θα μείνουν αναξιοποίητες.
{…} Τα ποσά που υπολογίζεται ότι κρύβονται σε υπεράκτιες εταιρείες είναι, σύμφωνα με υπολογισμούς του Τζέιμς Χένρι, πρώην επικεφαλής οικονομολόγου της Μακίνσεϊ, έως και 25 τρισεκατομμύρια ευρώ!», ΤΑ ΝΕΑ, 5/4/13.

Για να καταλάβουμε το μέγεθος των κεφαλαίων 25 τρισεκατομμυρίων ευρώ, που οι κάτοχοί τους τα χειρίζονται διαμέσου υπεράκτιων εταιρειών, σημειώνω πως είναι πάνω από δύο φορές το ετήσιο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου. Με άλλα λόγια, μιλάμε για ποσά που είναι δύσκολο να συλλάβει το ανθρώπινο μυαλό.

Μετά τη δημοσιοποίηση των στοιχείων για τις υπεράκτιες εταιρείες, η Ευρωπαϊκή Ένωση ζήτησε από τα κράτη–μέλη της να καταρτίσουν κατάλογο των χωρών που χαρακτηρίζονται ως φορολογικοί παράδεισοι, και υποδαυλίζουν τη φοροδιαφυγή. Σε γενικές γραμμές η φοροδιαφυγή μόνο στην Ε.Ε. υπολογίζεται ότι φτάνει το ένα τρισεκατομμύριο ευρώ.

Πιο έντονη ήταν η στάση των Σοσιαλιστών στο Ευρωκοινοβούλιο, οι οποίοι ζήτησαν από τις κυβερνήσεις των κρατών–μελών της Ε.Ε. να συνεργασθούν με τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, προκειμένου να προσαχθούν στη Δικαιοσύνη εκείνοι που χρησιμοποιούν τις παράκτιες εταιρείες για φοροδιαφυγή.
Μεγάλη ήταν και η δημοσιογραφική κάλυψη στα διεθνή μέσα ενημέρωσης των στοιχείων που ήρθαν στη δημοσιότητα από τα δημοσιεύματα στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ. Για παράδειγμα, η βρετανική εφημερίδα «Γκάρντιαν» παρατήρησε πως η αναφορά των ονομάτων υπεράκτιων εταιρειών θα επηρεάσει την διεθνή οικονομία, καθότι πολλοί από τους πιο πλούσιους ανθρώπους του κόσμου δεν θα μπορούν να είναι πλέον βέβαιοι ότι θα μπορούν να κρύβουν τις περιουσίες τους από τις κυβερνήσεις τους.
Η γερμανική εφημερίδα «Σπίγκελ» έκανε λόγο για «την μεγαλύτερη διαρροή στοιχείων στην Ιστορία».

ΗΤΑΝ ΣΤΡΑΒΟ ΤΟ ΚΛΗΜΑ, ΤΟ ’ΦΑΓΕ ΚΙ Ο ΓΑΪΔΑΡΟΣ

Σε προηγούμενα άρθρα από τη στήλη αυτή αναφέρθηκα στην στρατηγική του νεοφιλελευθερισμού, κυρίως τις τελευταίες 2 δεκαετίες, για τη μετατόπιση του οικονομικού βάρους από τον δημόσιο τομέα στον ιδιωτικό τομέα, και στην παράλληλη μείωση των φόρων στα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα, με αποτέλεσμα το κόστος να μετατίθεται στις χαμηλότερες κοινωνικές τάξεις.

Αποτέλεσμα αυτών των εξελίξεων είναι η δραματική αύξηση της ανισότητας και της φτώχειας στις σύγχρονες κοινωνίες.
Στις 9 Μαΐου 2013 από τη στήλη αυτή αναφέρθηκα στο βιβλίο του Αμερικανού νομπελίστα οικονομολόγου Joseph E. Stiglitz «The Price of Inequality», στα ελληνικά «Το τίμημα της ανισότητας».

Στον Πρόλογο του βιβλίου του ο διακεκριμένος οικονομολόγος παρατηρεί πως «Υπάρχουν κάποιες στιγμές στην ιστορία όπου φαίνεται πως οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ξεσηκώνονται, για να πουν ότι κάτι δεν πάει καλά, για να ζητήσουν αλλαγές».
Σύμφωνα με τον Στίγκλιτς, ένας από τους λόγους γι’ αυτό είναι ότι ένα μεγάλο μέρος της ανισότητας είναι αποτέλεσμα των παραποιήσεων της αγοράς, καθότι τα κίνητρα δεν είναι για τη δημιουργία νέου πλούτου, αλλά για την υφαρπαγή του από άλλους.

Αναφερόμενος στις ΗΠΑ, ο Στίγκλιτς έδωσε κάποια στατιστικά στοιχεία που δείχνουν τις τρομακτικές διαστάσεις που πήρε η ανισότητα με την επικράτηση του οικονομικού μοντέλου του νεοφιλελευθερισμού. Γράφει σχετικά:
«Εδώ και τρεις δεκαετίες τα άτομα με χαμηλά ημερομίσθια (στο φτωχότερο 90%) είδαν τα ημερομίσθιά τους να αυξάνονται μόλις 15% περίπου, οι δε αμοιβές που ανήκουν στο πλουσιότερο 1% απήλαυσαν μια αύξηση σχεδόν 150%, οι δε αμοιβές των ατόμων που ανήκουν στο πλουσιότερο 0,1% αυξήθηκαν πάνω από 300%».
Σε γενικές γραμμές, οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της ανισότητας, όπως έχουν διαμορφωθεί στις ΗΠΑ τις τελευταίες δεκαετίες, ισχύουν και για τις άλλες χώρες της Δύσης.

Τώρα, με τις αποκαλύψεις για τα 25 τρισεκατομμύρια ευρώ, που οι κάτοχοι του μεγάλου κεφαλαίου έχουν «αράξει» στα ασφαλή λιμάνια των υπεράκτιων εταιρειών, έρχεται στην επιφάνεια και ένας άλλος παράγοντας για τις διαβρωτικές επιπτώσεις της ανισότητας: η φοροδιαφυγή.
Στερημένα τα κράτη από τα δημόσια έσοδα από την εκτεταμένη φοροδιαφυγή, από τη μια μειώνουν τις δημόσιες δαπάνες για κοινωνικά προγράμματα, και από την άλλη αυξάνουν τους έμμεσους φόρους, που ως επί το πλείστον πλήττουν τα ασθενέστερα στρώματα της κοινωνίας.
Επαληθεύεται, με άλλα λόγια, η σοφή λαϊκή ρήση: ήταν στραβό το κλήμα, τό ’φαγε κι ο γάιδαρος…