Μία σύντομη ιστορική, αλλά και απαραίτητη, κατατοπιστική εισαγωγή του Επιταφίου του Περικλή, έγινε στις 5 Αυγούστου 2014, στο κατάμεστο Φιλοσοφικό Καφενείο Μελβούρνης.
Για μια πλήρη κατανόηση του θέματος έγινε μία περιληπτική αναφορά πρώτα στη ζωή και το έργο των δύο ανδρών: Θουκυδίδη και Περικλή. Επίσης, ειπώθηκαν μερικά λόγια για τη διάρθρωση του Επιταφίου λόγου.

Τέλος, έγινε η ανάγνωση όλου του Επιταφίου με απόδοση στη σημερινή μας γλώσσα από τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο (1864-1936 ).
Όλοι όσοι παραβρέθηκαν στην πνευματική αυτή συνάντηση, πήραν και ένα καλαίσθητο βιβλίο με όλο τον Επιτάφιον μαζί με το πρωτότυπο και αρχαίο κείμενο του Θουκυδίδη (Βιβλίο Β΄ 35-46), μαζί με την απόδοση στη σημερινή μας γλώσσα και με μία σύντομη εισαγωγή και με μία παρουσίαση της ζωφόρου του Παρθενώνα. Η δωρεάν έκδοση αυτή -με δαπάνη του Φιλοσοφικού Καφενείου Μελβούρνης- ήταν ανάτυπο από την αναμνηστική έκδοση του Επιταφίου, από τη Βουλή των Ελλήνων (Ιούνιος 1998 ).

Ο ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ο Θουκυδίδης γεννήθηκε, ανατράφηκε και ενηλικιώθηκε την εποχή της ακμής της αθηναϊκής δημοκρατίας. Όμως οι σχέσεις του με την πόλη διαταράχτηκαν, όταν εξορίστηκε, στα 424 π.Χ., επειδή, ως στρατηγός, απέτυχε ν’ αντιμετωπίσει το εκστρατευτικό σώμα του Λακεδαιμονίου Βρασίδα στις ακτές της Θράκης στην Αμφίπολη, για την οποία γίνεται τόσος λόγος σήμερα (Αύγουστος 2014). Αποσύρθηκε τότε στα κτήματά του, στην τοποθεσία Σκαπτή Ύλη του Παγγαίου, όπου αφιερώθηκε στη συγγραφή του ιστορικού του έργου. Γύρισε από την εξορία μόνο μετά το τέλος του ΙΙελοποννησιακού Πολέμου (404 π.Χ.), μετά την υποταγή της Αθήνας στη Σπάρτη.
Λίγα χρόνια αργότερα ανάμεσα στα 400 και τα 396 π.Χ. πέθανε στην Αθήνα.

Η Ιστορία του Θουκυδίδη, αποτελούμενη από οκτώ βιβλία, είναι καρπός των σπάνιων πνευματικών του χαρισμάτων και της αναστροφής του με το διανοητικό περιβάλλον της εποχής του και είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα της ανθρώπινης πνευματικής δημιουργίας. Στο έργο αυτό πραγματεύτηκε ο Θουκυδίδης ένα σημαντικότατο για τον αρχαιοελληνικό κόσμο ιστορικό γεγονός, τον Πελοποννησιακό Πόλεμο (431-404 π.Χ.).

Φιλοδοξία του Θουκυδίδη, όταν προγραμμάτιζε τη συγγραφή της Ιστορίας του, δεν ήταν απλώς η αντικειμενική και ολοκληρωμένη αφήγηση των γεγονότων ενός μεγάλου πολέμου, αλλά η δημιουργία και κληροδότηση στην ανθρωπότητα ενός έργου με διαχρονική αξία, ενός «κτήματος εσαεί», όπως το ονομάζει ο ίδιος. Κι αυτό, επειδή πίστευε ότι η ανθρώπινη φύση δεν μεταβάλλεται ουσιαστικά και έτσι, αν με τη μελέτη του έργου του ο αναγνώστης διδαχτεί ποια αποτελέσματα έχουν οι συγκεκριμένες αντιδράσεις που εκδηλώνει ο άνθρωπος εξαιτίας των μεταβολών των καταστάσεων, θα καταστεί ικανός να αντιμετωπίσει με μεγαλύτερη επιτυχία ανάλογες καταστάσεις στο μέλλον.

Ο ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

Ο λόγος τούτος (στο Βιβλίο Β’ 34-46), εκφωνήθηκε κατά την ταφή των πρώτων νεκρών Αθηναίων στρατιωτών στο πρώτο έτος του Πελοποννησιακού Πολέμου.
Κατά τη διάρκεια του χειμώνα οι Αθηναίοι, ακολουθώντας πατροπαράδοτο έθιμο, έθαψαν δημοσία δαπάνη τους πρώτους πεσόντες του πολέμου.
Προς τιμήν, λοιπόν, αυτών των πρώτων νεκρών του πολέμου, εκλέχτηκε να εκφωνήσει τον Επιτάφιο ο Περικλής, ο γιος του Ξανθίππου.

Η κεντρική ιδέα του Επιτάφιου λόγου ήταν η αναζήτηση των αρχών συμπεριφορά, του πολιτεύματος και των στοιχείων του χαρακτήρα που οδήγησαν την Αθήνα στο μεγαλείο της. Για να εκφράσει πιο έντονα ο Θουκυδίδης όλα αυτά, χρησιμοποιεί την αντίθεση της Αθήνας με τη Σπάρτη. Η γλώσσα του λόγου είναι η λογοτεχνική αττική διάλεκτος που αποπνέει μια ζεστασιά και είναι διάσπαρτος από ποιητικούς τόνους και εκπληκτικές εκφράσεις.

Μέσω του λόγου τούτου ο Θουκυδίδης στήνει το μνημείο του μεγάλου πολιτικού που θαύμαζε, του Περικλή, και επιδεικνύει την αρετή του με έργα και με λόγια.
Επίσης ο Θουκυδίδης υπήρξε εραστής της Αθήνας και ήθελε να πληροφορήσει τους μεταγενέστερους – καλή ώρα εμάς εδώ στη Μελβούρνη – για το πολιτιστικό θαύμα που επιτεύχθηκε στην πόλη του, πριν αυτή αμαυρωθεί από την ήττα του πολέμου.

Ο ΠΕΡΙΚΛΗΣ (500- 429 π.Χ.)

Ο Περικλής ήταν γιος του Ξανθίππου. Εκλεγόταν ανελλιπώς στρατηγός της Αθήνας από το 443 ως το 429 π.Χ.
Με το έργο του ο Περικλής εδραίωσε την αθηναϊκή συμμαχία, μεταρρύθμισε θεσμούς της πολιτείας και ενίσχυσε τη δημοκρατία. Αξιοποίησε την οικονομική ευρωστία της Αθήνας και δημιούργησε περίλαμπρα οικοδομήματα όπως η Ακρόπολη και άλλα. Συνέβαλε στην πνευματική άνθηση της Αθήνας και προσπάθησε να κάνει πράξη την «Πανελλήνια Ιδέα».

Ο Περικλής ήταν μαθητής του Αναξαγόρα, του Δάμωνος, των σοφιστών και φίλος του Σοφοκλή, του Πρωταγόρα, του Ηροδότου, του Θουκυδίδη, του Φειδία και πολλών άλλων. Υπήρξε δεινός ρήτορας.

ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Ο «Επιτάφιος» είναι αντάξιος της πνευματικής προσωπικότητας, και του Θουκυδίδη, αλλά και του Περικλή και χωρίς άλλο συμβάλλει πολύ θετικά στην αποτίμηση και των δύο ανδρών.

Επίσης ο Επιτάφιος είναι όντως και ο Επιτάφιος της αθηναϊκής δημοκρατίας, χωρίς αυτό να το γνωρίζει ο Περικλής. Είναι συμπέρασμα από την Ιστορία της Αθήνας.
Τέλος, ο Επιτάφιος θεωρείται ένα από τα πιο σπουδαία κείμενα που έχουμε όχι μόνο στην ελληνική, αλλά και στην παγκόσμια Γραμματεία.