Μια συγκινητική ιστορία που έχει τις ρίζες της στη Μάχη της Κρήτης και πρωταγωνιστή έναν Νεοζηλανδό πολεμιστή, εκτυλίχθηκε πρόσφατα στα Χανιά.
Ο λοχίας του Νεοζηλανδικού στρατού, Jack Grennell, που πολέμησε στην ιστορική Μάχη, τα τελευταία χρόνια επισκεπτόταν συχνά τις περιοχές του Νομού Χανίων στις οποίες είχε πολεμήσει τους Γερμανούς ναζί το 1941. Φέτος έφτιαξε μια πλακέτα στην αγγλική γλώσσα για να την τοποθετήσει σε μνημείο στη Χώρα Σφακίων προκειμένου να ενημερώνονται οι ξένοι για την αυτοθυσία και τον ηρωισμό των μαχητών. Την πλακέτα έστειλε πριν λίγες εβδομάδες στο νομάρχη Χανίων μέσω του δημοσιογράφου John Irwin και της συνεργάτιδάς του Νίας Φώη. Την επόμενη ημέρα της επίδοσης της πλακέτας ο Grennell έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 90 ετών. Δεν πρόλαβε να την τοποθετήσει ο ίδιος στο Μνημείο. Αλλά, ο στόχος του, δηλαδή η τοποθέτηση της πλακέτας, θα υλοποιηθεί από τη Νομαρχία τον ερχόμενο Μάιο στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την επέτειο της Μάχης της Κρήτης.
Όπως σημειώνει ο φίλος του Jack Grennell, Ηλίας Σταματόπουλος, “ο Jack Grennell λοχίας του Νεοζηλανδικού στρατού πολέμησε στην Κρήτη την ηπειρωτική Ελλάδα την βόρεια Αφρική και την Ιταλία. Οι αναμνήσεις από την μάχη της Κρήτης ήταν αυτές που έμεναν περισσότερο χαραγμένες στην μνήμη του, ήταν αυτές που τον έκαναν να αγαπήσει το νησί μας ως δεύτερη πατρίδα του και τον έφερναν από το 2001 και μετά, σχεδόν κάθε Μάη πίσω στην Kρητη για να συμμετέχει στις εκδηλώσεις, παρά το μεγάλο ταξίδι, με τα μάτια του να βουρκώνουν δίπλα στους τάφους των νεκρών συμπολεμιστών του. Ένας από τους ανώνυμους ήρωες, που τις δύσκολες εκείνες μέρες του 41 δέθηκαν με το νησί μας, και την αγάπη τους αυτή την πέρασαν στα παιδιά τους και τα εγγόνια τους”.
Στη συνέχεια ο κ. Σταματόπουλος περιγραφεί στιγμιότυπα από τις ημέρες εκείνες, όπως τα είχε εξιστορήσει ο Νεοζηλανδός φίλος του:
“20 Μαΐου: Γερμανικά ανεμοπλάνα κατεβαίνουν μπροστά στις θέσεις τους. Οι μάχη ξεκινά. Κοντά στην ομάδα του πέφτει ένα αλεξίπτωτο με ένα κάνιστρο, μέσα υπάρχει μια ναζιστική σημαία και συσκευή ραδιοσήματος. Ο Grennell απλώνει την σημαία σε ξέφωτο. Σε λίγο Γερμανικό μεταγωγικό ρίχνει εφόδια με τρόφιμα, πυρομαχικά και ιατρικό υλικό. Την σημαία θα την χρησιμοποιήσει σαν μαξιλάρι σε πληγωμένο συμπολεμιστή του ο οποίος θα τον βρει και θα του την επιστρέψει το 1965! Επίθεση των Γερμανών από την κοιλάδα της Αγιάς, που φτάνουν στην πλατεία του Γαλατά, αντεπίθεση των Νεοζηλανδων ολοήμερη μάχη απώθηση των Γερμανών μέχρι το βράδυ. Οι κάτοικοι προσφέρουν κρασί στους διψασμένους κατάκοπους συμμάχους τους λέγοντας τους, ο Θεός μαζί σας παλικάρια λέξεις που θα θυμάται για χρόνια. Την επόμενη οι Γερμανοί με την βοήθεια της αεροπορίας τους επιστρέφουν ξανά στην πλατεία του Γαλατά, νέα αντεπίθεση εκδίωξης τους. Ένα Γερμανικό πολυβόλο έχει τοποθετηθεί στο καμπαναριό της εκκλησίας κάνοντας αδύνατη την πρόσβαση στην πλατεία ανάμεσα στα θύματα του και δυο γυναίκες του χωριού. Πυροβολισμοί στην καμπάνα καθηλώνουν τον χειριστή του πολυβόλου για να πλησιάσει και να ρίξει ο συμπολεμιστής του χειροβομβίδα στο καμπαναριό και να εξουδετερώσει το πολυβολείο.
Νέα Γερμανική επίθεση στην υποχώρηση, ο Grennell βαδίζει σε λάθος κατεύθυνση πέφτει πάνω σε Γερμανική διμοιρία και συλλαμβάνεται κρατείται με άλλους Νεοζηλανδούς αιχμάλωτος στην κοιλάδα της Αγιάς. Αρνούμενος να δώσει στοιχεία για τις μονάδες τους, με μια γροθιά ένας πυγμάχος του σπάει το σαγόνι, και του παίρνουν τα άρβυλα του. Το βράδυ επίθεση του τάγματος των Μαόρι στις γερμανικές θέσεις. Μέσα στην αναταραχή ο Grennell δραπετεύει, ξυπόλυτος. Το ξημέρωμα τον βρίσκει στους απέναντι λόφους προς τα βουνά. Τον περιθάλπει ένα ζευγάρι ηλικιωμένων, του δίνουν βρασμένα σαλιγκάρια καθώς δεν μπορεί να μασήσει και τσικουδιά για να ξεπλύνει το στόμα του. Την επόμενη μέρα του δίνουν ένα ζευγάρι μεταχειρισμένα παπούτσια και αξημέρωτα έχοντας ανακτήσει τις δυνάμεις του τον ξεπροβοδίζουν. Καταφέρνει να φτάσει και να επανενωθεί με τις δυνάμεις των Νεοζηλανδων που έχουν υποχωρήσει στην περίμετρο της Σούδας. Η μονάδα του το 19ο τάγμα μαζί με ένα τάγμα Αυστραλών ορίζεται να καλύψει την υποχώρηση στην 42η οδό τοποθεσία κλειδί κοντά στα Τσικαλαριά, δυστυχώς χωρίς κάποια στήλη να θυμίζει την αποφασιστική μάχη που έγινε εκεί. Με ξιφολόγχες εφορμούν και αποκρούουν το Γερμανικό σύνταγμα που επιτίθεται να αποκόψει την οδό διαφυγής προς Σφακιά.
Κατάκοποι με μισο-καταστραμμένα άρβυλα, χωρίς εφόδια βαδίζουν τον δύσκολο δρόμο προς τα Σφακιά. Φήμες κυκλοφορούν ότι οι Γερμανοί θα κατέβουν με ανεμοπλάνα να τους κόψουν τον δρόμο στο οροπέδιο Ασκύφου η ότι τα πολεμικά πλοία που θα τους έπαιρναν βυθίστηκαν.. Μετά από δυο μέρες συνεχούς πορείας αντικρίζουν το Λιβυκό. Κοντά στο Μπρόσγιαλο την Χώρα Σφακιών, ο Grennell συναντά ένα Σφακιανό οπλισμένο με ένα δίκαννο και ένα κρητικό μαχαίρι του δωρίζει δυο χειροβομβίδες που έχει μαζί του. Ενθουσιασμένος ο συμπατριώτης μας ορμά και τον αγκαλιάζει και τον σηκώνει στον αέρα. Το πρωί το πλοίο ανοιχτά μέσα στο Λιβυκό δέχεται επίθεση από αεροπλάνα αλλά διαφεύγει με μικρές απώλειες.
Άφιξη στην Αλεξάνδρεια, διαρκής εκπαίδευση στην έρημο. Συμμετοχή στις μάχες με αποκορύφωμα την μεγάλη μάχη του Ελ Αλαμέιν τον Οκτώβριο του 1942. Τον Σεπτέμβριο 1943 απόβαση στην νότιο Ιταλία, ένα μήνα μετά τραυματίζεται από θραύσματα όλμου. Συνεχίζει μετά την ανάρρωση του στο νοσοκομείο, μέχρι τον Ιούλιο του 1945 όταν μετά από 5 και πλέον χρόνια συνεχών μαχών επιστρέφει στο Wellington της Νέας Ζηλανδίας.
Επιστρέφοντας οι άντρες αυτοί στις μακρινές χώρες τους γίνονται οι καλύτεροι πρεσβευτές της πατρίδας μας, μιλώντας με τα πιο θερμά λόγια για την ανδρεία των Κρητικών που συνάντησαν για τις έντονες στιγμές που μοιραστήκαν μαζί τους για την περίθαλψη και το κουράγιο που τους έδωσαν οι γυναίκες του νησιού.
Το 2005 ο προπονείται εντατικά περπατώντας 22 χιλιόμετρα κάθε μέρα. Στα 86 χρόνια του, τον Μάη έρχεται στο νησί μας και επαναλαμβάνει συνοδευόμενος από δυο φίλους του, την πορεία που είχε κάνει 64 χρόνια πριν. Ξεκινά από τα Τσικαλαριά διανυκτερεύει στις Καλύβες. Την δεύτερη μέρα στις Βρύσες. Την 3η μέρα καλύπτει την απόσταση Βρύσες Ασκύφου και την 4η μέρα φτάνει στη Χώρα Σφακιών! Αυτό ήταν το τάμα του.ί αντίκρισε για πρώτη φορά το μνημείο με τα κρανία των αγωνιστών πίσω από το τζάμι και παρατήρησε ότι έφεραν μια τρύπα από σφαίρα. Η επιγραφή στα Ελληνικά δεν τον διαφώτισε και όταν από ιδιοκτήτη ταβέρνας στην παραλία έμαθε ότι εκτελέστηκαν το 1941 από τους Γερμανούς για την βοήθεια που προσέφεραν, θεώρησε ως ελάχιστη υποχρέωση του να τοποθετηθεί πλακέτα στον χώρο στα Αγγλικά που θα πληροφορεί τους ξένους, για την αυτοθυσία και τον ηρωισμό των αντρών αυτών και παράλληλα ως ένδειξη ευγνωμοσύνης εκ μέρους αυτών που ευεργετήθηκαν από την θυσία τους.
Συγκέντρωσε χρήματα συμβολικά και από άλλους βετεράνους και σχεδίαζε να φέρει φέτος τον Μάη την πλακέτα. Λόγοι υγείας δεν του το επέτρεψαν και την έστειλε τον περασμένο μήνα στον Νομάρχη Χανίων Γρηγόρη Αρχοντάκη μέσω του φίλου του δημοσιογράφου John Irwin και της συνεργάτιδας του Νια Φώωη. Ειρωνεία της τύχης ο Grennell άφησε την τελευταία του πνοή την επόμενη μέρα της επίδοσης της πλακέτας στον Νομάρχη. Ελπίζουμε ότι η ψυχή του θα αναπαυτεί βλέποντας την πλακέτα τοποθετημένη στο μνημείο τον ερχόμενο Μάη κατά τις εκδηλώσεις για την μάχη της Κρήτης και την ευγενή του πράξη να ολοκληρώνεται”.
Ο ΝΟΜΑΡΧΗΣ
Συγκινημένος ο νομάρχης Χανίων Γρηγόρης Αρχοντάκης μας είπε ότι “ήταν μια συγκινητική χειρονομία από τον Νεοζηλανδό που πολέμησε στα χώματα της Κρήτης. Όλες οι συμμαχικές δυνάμεις που πολέμησαν εδώ, αισθάνονται στενά συνδεδεμένες με την Κρήτη”.
Ακόμα ο κ. Αρχοντάκης σημείωσε ότι “θα προχωρήσει η ολοκλήρωση του μνημειακού συγκροτήματος της Μάχης της Κρήτης στην περιοχή Συκολιά του Δήμου Νέας Κυδωνίας.
ΜΙΑ ΣΤΙΓΜΗ ΣΥΓΚΙΝΗΤΙΚΗ
Μια στιγμή συγκινητική, ένα μεγάλο ταξίδι που έφτασε στο τέλος του και μια ανθρώπινη ιστορία που ολοκληρώνετε με μια συμβολική πλακέτα, που όμως σημαίνει τα πάντα.
Ο νομάρχης Χανίων Γρηγόρης Αρχοντάκης με μεγάλη χαρά και εκτίμηση δέχτηκε την πλακέτα του Jack που είχε γνωρίσει στο παρελθόν κατά την διάρκεια των εκδηλώσεων της μάχης της Κρήτης. Ο Κ. Αρχοντάκης όχι μόνο δεσμεύτηκε για την τοποθεσία της πλακέτας αλλά και για την συμπαράσταση για όλες τις προσπάθειες που γίνονται από την Αυστραλία και την Νέο Ζηλανδία να δημιουργηθεί μια γέφυρα κοινής ιστορίας και πολιτισμού.
Το όνειρο του ανθρώπου να τιμήσει την Κρήτη, το τελευταίο όνειρο του ανθρώπου ήταν να σκεφτεί όλους αυτούς που τότε ευρισκόντουσαν εκεί… και αυτό το όνειρο έγινε πραγματικότητα. Η πλακέτα θα τοποθετηθεί μαζί με όλους μας εκεί στο μνημείο στα Σφακιά τον Μάιο του 2010. Γιατί μπορεί ο χρόνος να παίρνει τις ψυχές των ανθρώπων αλλά ποτέ δεν μπορεί να πάρει την μνήμη μας, και η μνήμη μας είναι το κίνητρο της μελλοντικής μας δημιουργίας.