Είναι γεγονός πως η ορθογραφία μας αποτελεί ένα ακανθώδες έδαφος για κάθε Έλληνα. Σπεύδω, όμως, να προσθέσω πως η αγγλική ορθογραφία είναι απείρως πιο δύσκολη από τη δική μας. Οι αγγλόφωνοι, όμως, την μαθαίνουν αγόγγυστα, γιατί απλοποίηση στην αγγλική γλώσσα δεν μπορεί να γίνει!

Ο καθηγητής, Ε. Κριαράς, μας λέει πως «Η ορθογραφία σε κάθε γλώσσα είναι κάτι συμβατικό. Όμως, η σωστή ορθογράφηση είναι πάντα σημάδι γλωσσικής καλλιέργειας εκείνου που ορθογραφεί».

Έτσι μπαίνουμε στο σημερινό μας σημείωμα που, μάλλον, είναι συμμιγές (εδώ ανάμεικτο). Οι δυο λέξεις του τίτλου μας μπορεί να γράφονται και με τους δύο τρόπους: μείξη και μίξη. Και αυτό από τη γραπτή μας παράδοση.

Το αρχικό μας ρήμα είναι το Μείγνυμι, αλλά και Μίγνυμι που σημαίνει μειγνύω, αναμειγνύω, ανακατεύω. Βλέπετε πως και οι Αρχαίοι μας φαίνεται είχαν τα ίδια ορθογραφικά προβλήματα, αλλά πρόφεραν το ένα με εϊ και το δεύτερο με ι μόνο.

Από το μείγνυμι έχουμε γλωσσικά παράγωγα όπως: Μείξη, μείγμα, μεικτός, μεικτέον, σύμμεικτος, ανάμειξη, επιμειξία και άλλα. 

Από το μίγνυμι έχουμε παράγωγα: μιγάς (= οι γονείς του είναι από δύο διαφορετικές φυλές ή χρώματος), μιγαδικός, αμιγής, συμμιγής και άλλα.

ΙΩΤΑΚΙΣΜΟΣ

Τα μείγνυμι και μίγνυμι με προφορά Μίμνιμι, είναι παραδείγματα ενός πρώιμου ιωτακισμού. Στη Γλωσσολογία μας ΙΩΤΑΚΙΣΜΟΣ λέγεται η μεταβολή της προφοράς των φωνηέντων η και υ και των αρχαίων διφθόγγων (δύο φθόγγοι) ει, οι, ηι και υι σε σκέτο ι. Δηλαδή η προφορά όλων αυτών εξομοιώνεται με το ι (γιώτα), και προφέρονται ως ένα απλό ι. Αυτός είναι ο ιωτακισμός. Αυτό έγινε στα χρόνια της Αλεξανδρινής Κοινής Ελληνικής Γλώσσας. ( Τελευταίοι π. Χ. και πρώτοι μ.Χ. αιώνες). 

Σήμερα η Γραμματική μας τις αρχαίες διφθόγγους τις ονομάζει Δίψηφα Φωνήεντα γιατί και οι δύο φθόγγοι προφέρονται ως ένας: αι=ι, ει=ι, οι=ι και υι=ι. (Επίσης, όταν το υ ενώνεται με το α, το ε και το ο, τότε έχουμε το αυ= αβ και αφ, το ευ=εβ και εφ και το ου=ου).

Η ΜΕΙΞΗ ΚΑΙ ΜΙΞΗ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ

Οι Λατίνοι πήραν το ελληνικό μίγνυμι και το έκαναν Misceo και αφού το έβαλαν στο δικό τους κλιτικό σύστημα έγινε αγνώριστο. Όσο για τη μείξη δεν μπορούσαν να την γράψουν γιατί το ελληνικό Ξ μπήκε στο αλφάβητό «τους» αργότερα. Για το λόγο αυτό στρίμωξαν τους τρεις ελληνικούς φθόγγους Ξ,Υ,Ζ, ( Χ,Υ,Ζ ) στο τέλος του άκρως καταχρηστικά λεγόμενου «Λατινικού Αλφαβήτου».

Στα Αγγλικά μπήκε η μίξη και το μείγνυμι – με τη ίδια σημασία και μάς έδωσε αρκετές λέξεις και σε διάφορες μορφές: Mix, Mixed, Mix Up, Mixable, Mixedness, Mixer, Mixture. 

Αξίζει να δούμε μερικές αποχρώσεις στη χρήση τους: Α.) He never mixes business with pleasure. (Combines). B.) Did you mix the cream into the sauce? (Add). C.) They are people of mixed blood. (mingled). D.) It is a mixed collection. (diversified). E.) My reaction was mixed. (indecisive). F.) It was a mixed marriage. (of partners of differing either in religion or race). G.) Green is a mixture of blue and yellow. (combination).

Επίσης, επειδή μάς είναι πολύ συμπαθής ο Άγγλος ποιητής Λόρδος Βύρωνας, ας τον θυμηθούμε εδώ, μια και έγραψε – ειδικά για το θέμα μας τούτο – τον παρακάτω στοίχο για τη μείξη των ευτυχισμένων ημερών

Oh, Mirth and Innocence! Oh, Milk and Water!

Ye happy mixture of more happy days!

ΚΑΙ ΩΣ ΕΠΙΜΥΘΙΟ

Σήμερα μιλώντας για την ορθογραφία μας, θέλω να υπενθυμίσω τις τρεις πιο απαραίτητες και άκρως αποτελεσματικές επεμβάσεις στην τακτοποίηση της σχολικής ορθογραφίας μας, οι οποίες επικράτησαν θριαμβευτικά και τηρούνται από όλους τους Έλληνες πλέον.

Α) Η εισαγωγή στα σχολεία μας της Γραμματικής του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, επισήμως μόλις το 1976, με αποτυχημένες αρκετές προηγούμενες φορές. Η γλώσσα μας απέκτησε τη θεωρητική της βάση χάρη στους μεγάλους αγώνες του γλωσσολόγου μας Τριανταφυλλίδη. 

Β) Η ενοποίηση της Υποτακτικής (1976). Παλιά γράφαμε: Να παίζης, Να τρέξης, Να λύνωνται. Τώρα όλοι γράφουμε: Να παίζεις, Να τρέξεις, Να λύνονται.

Γ) Η καθιέρωση του Μονοτονικού Συστήματος (1982). Τώρα έχουμε μόνο ένα τονικό σημάδι. Δεν είναι οξεία. Δεν υπάρχουν πια ψιλές, δασείες, περισπωμένες, βαρείες κ.λπ., αλλά τις μελετούμε για την εμπέδωση της γλώσσας μας.

Για την εκπαίδευση οι τρεις αυτές γραμματικές και ορθογραφικές μεταρρυθμίσεις, ήταν τελείως απαραίτητες και έχουν βοηθήσει πάρα πολύ τη διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας. Να, που μάθαμε να συμφωνούμε σε κάτι τόσο σημαντικό για τη γλώσσα μας, αν και υπάρχουν ακόμη μερικοί -πολύ λίγοι ευτυχώς- που θέλουν να μένουν στο παρελθόν. Δικαίωμά τους.