Η πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης επανέρχεται στην Ελλάδα το 2021 για τέταρτη φορά μετά την Αθήνα το 1985, τη Θεσσαλονίκη το 1997 και την Πάτρα το 2006. Πολλές είναι οι υποψήφιες πόλεις της Ελλάδας για Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2021, ανάμεσα στις οποίες συγκαταλέγονται η Ελευσίνα, η Τρίπολη, η Καλαμάτα, ο Πειραιάς, η Ρόδος, το Ναύπλιο, ο Βόλος κ.ά. Η επίσημη ανακήρυξη θα γίνει μέχρι τα τέλη του 2016. Πρόκειται για θεσμό που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία της αξέχαστης Μελίνας Μερκούρη το 1985 με στόχο την ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ως πρώτη Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 1985 αναδείχθηκε τότε η Αθήνα με πολλές εκδηλώσεις – μουσική, θέατρο, χορό, διαλέξεις, συνέδρια, εκθέσεις με τη συμμετοχή αξιόλογων Ελλήνων και ξένων δημιουργών.
Συνάντησα τον Σπύρο Μερκούρη, αδελφό της “τελευταίας Ελληνίδας θεάς”, όπως αποκαλούσαν τη Μελίνα μας, στην επίσημη παρουσίαση της υποψηφιότητας της Ελευσίνας ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης 2021, όπου μίλησε αποκλειστικά στο “Νέο Κόσμο” για το ρόλο και το έργο του θεσμού αυτού, μέσω του οποίου «η Ελλάδα χάραξε πολιτιστική πολιτική».
Όπως τόνισε στο “Νέο Κόσμο” ο Σπύρος Μερκούρης, ο οποίος συνήθως αποφεύγει τη δημοσιότητα και τα μίντια, ο ελληνικός πολιτισμός είναι η κοιτίδα του δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού, η δύναμη του ελληνικού πολιτισμού είναι ότι είναι ανθρωποκεντρικός, άρα δεν πεθαίνει ποτέ, όσο υπάρχει άνθρωπος. Αυτός ο πολιτισμός σήμερα, τα οικονομικά συστήματα που έχουν στεγνώσει τις κοινωνίες και τους λαούς, πρέπει να επανέλθει στην ατζέντα της Ε.Ε. και να μη γίνονται απλά μόνο Φεστιβάλ, αλλά να διατηρηθεί η έννοια του Πολιτισμού που είναι η έννοια της φροντίδας του ανθρώπου, όπως τον οραματίστηκε η Μελίνα Μερκούρη. Θέλω να συμπληρώσω ότι φέτος συμπληρώνονται 30 χρόνια από τη θέσπιση του θεσμού της “Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης”, και πρέπει να δείξουμε ξανά τη δύναμη της Ελλάδας στην Ευρώπη, να καταλάβουν όλοι ότι ο Πολιτισμός μας είναι αναπόσπαστο στοιχείο της Ευρώπης του τότε και του σήμερα. Η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης είναι ο μακροβιότερος πολιτιστικός θεσμός στην ιστορία της ΕΕ και καθιερώθηκε, μετά από πρόταση της Μελίνας Μερκούρη, από το Συμβούλιο υπουργών Πολιτισμού της Ε.Ε., τον Ιούνιο του 1985, με στόχο να συμβάλει στην προσέγγιση των λαών της Ευρώπης και να αναδείξει τον πλούτο της πολυμορφίας και της μοναδικότητας του ευρωπαϊκού πολιτισμού».
Όσον αφορά την υποψηφιότητα της Ελευσίνας ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης το 2021, ο κ. Μερκούρης ανέφερε: “Υποστηρίζω όλες τις ελληνικές υποψηφιότητες. Η θέση μου είναι δύσκολη. Ήμουν ο πρώτος συντονιστής και Πρόεδρος όλου του δικτύου των Πολιτιστικών Πρωτευουσών της Ευρώπης, δεν μπορώ να υποστηρίξω μόνο μια πόλη. Εγώ υποστηρίζω το θεσμό, βοηθάω όλες τις ελληνικές πόλεις για τη συγκεκριμένη υποψηφιότητα, όμως έχω ιδιαίτερη αδυναμία στην Ελευσίνα, επειδή συνδυάζει όλα τα απαραίτητα στοιχεία-παρελθόν, παρόν και μέλλον. Ο πολιτισμός αντλεί τη δύναμη του από το παρελθόν, σχηματίζει το παρόν και ατενίζει το μέλλον».
Καταλήγοντας, ο κ. Μερκούρης υπογράμμισε το ρόλο της ομογένειας της Αμερικής, της Ευρώπης και της Αυστραλίας για τη διατήρηση και την προβολή του ελληνικού πολιτισμού, στέλνοντας τις εγκάρδιες ευχές του στον Ελληνισμό της Αυστραλίας, ο οποίος, όπως είπε, λάτρευε την Μελίνα Μερκούρη.
Από την πλευρά του, ο πρώτος αντιπρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων και βουλευτής περιφέρειας Αττικής του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Μητρόπουλος, ο οποίος παραβρέθηκε στην εκδήλωση έκανε την ακόλουθη δήλωση αποκλειστικά στο “Νέο Κόσμο”: “Υποστηρίζω με όλες μου τις δυνάμεις την υποψηφιότητα της Ελευσίνας, λόγω της μεγάλης της ιστορίας με τα Ελευσίνεια μυστήρια. Είναι η πατρίδα του Αισχύλου, είχε και έχει μεγάλο πολιτισμό και Τέχνες. Επίσης, εδώ στο Θριάσειο έγιναν οι πρώτες προσπάθειες βιομηχανικής ανάπτυξης της πολύπαθης πατρίδας μας μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ στη σημερινή εποχή η Ελευσίνα είναι η πόλη της ανεργίας, του μαζικού κλεισίματος των εργοστασίων και της οικονομικής εξαθλίωσης. Υπό αυτήν την έννοια, έχει πολλαπλή συμβολικότητα η υποψηφιότητα της Ελευσίνας να διεκδικήσει να γίνει Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2021, να στείλει το μήνυμα ότι οι χώρες που υπήρξαν λοκομοτίβες της πολιτιστικής ανάπτυξης στην αρχαία Ελλάδα εκτιμώνται από τον σύγχρονο κόσμο με τον τρόπο που πρέπει. Ελπίζω και πιστεύω, ότι η Ελευσίνα θα ξαναμπεί στο δρόμο της ανάπτυξης που το αξίζει. Όσον αφορά τον Ελληνισμό της Αυστραλίας, θέλω να τονίσω ότι η ομογένεια της Αυστραλίας είναι η μεγάλη μας δύναμη στο εξωτερικό. Ζητάμε να μας υποστηρίξετε, να μας νοιάζεστε και να εύχεστε η πατρίδα μας να ξαναβρεί το δρόμο της προόδου, της επιτυχίας και της ανάπτυξης. Γνωρίζω καλά ότι οι ομογενείς μας στην Αυστραλία με μεγάλο κόπο μεγαλουργούν και κάνουν θαύματα στην ξενιτιά. Εύχομαι να στηρίζουν την καλή τους ιστορική και πολυπαθή πατρίδα να ξαναμπεί στο δρόμο της βιώσιμης ανάπτυξης, της αειφορίας και της ευημερίας”.
Ο δήμαρχος Ελευσίνας, Γιώργος Τσουκαλάς, υπογράμμισε, μιλώντας στο “Νέο Κόσμο”, ότι η Ελευσίνα έχει μια ιστορική διαδρομή 5.000 χρόνων, με τα Ελευσίνια Μυστήρια και την πολιτιστική της κληρονομιά, η οποία εστιάζεται στη σημασία της φύσης για τον άνθρωπο. Εκτός από τον ποιητικό λόγο που ο πρόγονός μας, ο Αισχύλος, πρώτος μετουσίωσε σε θεατρική πράξη, έχει και σύγχρονη πολιτιστική ζωή. Το όραμά μας είναι να βρούμε τον τρόπο συμφιλίωσης της ένδοξης αρχαίας παράδοσής μας και της νεότερης βιομηχανικής και τεχνολογικής μας εξέλιξης. Πιστεύω ότι, εφόσον η Ελευσίνα καταφέρει να διακριθεί στο διαγωνισμό διεκδίκησης για Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2021, θα αποτελέσει δυναμικό μοχλό ανάπτυξης για την ευρύτερη περιοχή μας και θα ενταχθεί στο χάρτη των δημιουργικών πόλεων της Ευρώπης».
Αξίζει να σημειωθεί ότι, η Ελευσίνα υπήρξε για 2.000 χρόνια μια από τις πέντε ιερές πόλεις της αρχαιότητας, μαζί με την Αθήνα, την Ολυμπία, τους Δελφούς και τη Δήλο προσελκύοντας με τα Ελευσίνια Μυστήρια προσκυνητές από όλο τον τότε γνωστό κόσμο. Εκεί κατέληγε η Ιερά Οδός. Το όνομά της γίνεται γνωστό και χάρη στον μεγάλο τραγικό μας ποιητή Αισχύλο, ο οποίος γεννήθηκε στην Ελευσίνα το 525 π.Χ. Το ιερό της Ελευσίνας υπήρξε ένα από τα σπουδαιότερα λατρευτικά κέντρα του αρχαίου κόσμου, όπου από τη Μυκηναϊκή Εποχή έως το τέλος του 4ου αι. μ.Χ. λατρευόταν συνεχώς η θεά Δήμητρα, θεά της ανανέωσης της φύσης και της βλάστησης των σιτηρών, που δίδαξε στους Ελευσίνιους την καλλιέργεια της γης και τις ιερές τελετές, τα πάνσεπτα μυστήρια, για τα οποία αξίωσε απόλυτη μυστικότητα. Τα Ελευσίνια Μυστήρια ήταν γιορτή και μυστηριακή τελετή προς τιμήν της θεάς Δήμτρας και της κόρης της Περσεφόνης. Απέκτησαν μεγάλη φήμη κατά την εποχή του Πεισίστρατου και έφτασαν στο απόγειο της ακμής κατά το Χρυσό Αιώνα του Περικλή. Από τα αξιοθέατα της πόλης είναι ο Αρχαιολογικός χώρος, το Αρχαιολογικό μουσείο, με ευρήματα από την αρχαιοελληνική εποχή, με κύριο θέμα της αρπαγή της Περσεφόνης, ο παλαιοχριστιανικός ναός του Αγίου Ζαχαρίου του 5ου αιώνα μ.Χ. και το Ελαιουργείο, όπου πραγματοποιούνται κάθε χρόνο το καλοκαίρι τα Αισχύλεια, προς τιμήν του μεγάλου αρχαίου τραγικού με παραστάσεις, εκθέσεις, συναυλίες, λογοτεχνικές βραδιές κ.ά.