Η πρόσφατη διαρροή των εκατομμυρίων εγγράφων της νομικής εταιρείας Mossack Fonseca του Παναμά, γνωστά ως «Panama Papers» (Έγγραφα του Παναμά), προξένησε παγκόσμιο σάλο για την έκταση της φοροδιαφυγής από ηγέτες κρατών, πολιτικούς, διεθνείς προσωπικότητες, και άλλους κατόχους κεφαλαίου. 

Κράτη όπως ο Παναμάς, τα νησιά της Μάγχης και οι Βερμούδες, είναι γνωστά ως υπεράκτιοι φορολογικοί παράδεισοι. Ο όρος «φορολογικός παράδεισος» χρησιμοποιείται με την έννοια ότι τα κράτη αυτά προσελκύουν τα κεφάλαια πολυεθνικών και άλλων εταιρειών, καθώς και ατόμων, που εξάγουν τα κεφάλαιά τους που αποκτούν σε άλλες χώρες από την οικονομική τους δραστηριότητα, ή και με παράνομους τρόπους, με κύριο στόχο την φοροδιαφυγή.

Για να μπορέσουν να διοχετεύσουν τα κέρδη τους στους φορολογικούς παραδείσους, εταιρείες και άτομα ιδρύουν εικονικές εταιρείες σε αυτές τις χώρες, η φορολογία στις οποίες είναι πολύ χαμηλή σε σύγκριση με τις χώρες στις οποίες οι εν λόγω εταιρείες και τα άτομα πραγματοποιούν τα κέρδη τους. 

Οι υπεράκτιοι τραπεζικοί λογαριασμοί βρίσκονται εκτός της χώρας διαμονής του εκάστοτε δικαιούχου, συνήθως σε χώρες που αποκαλούνται «φορολογικοί παράδεισοι». Εκεί οι κάτοχοι των κεφαλαίων αποκρύπτουν τις καταθέσεις τους από τα εθνικά τραπεζικά συστήματα, για την αποφυγή ελέγχων από τις αρμόδιες κρατικές αρχές, καθώς και για τη μη εκπλήρωση των φορολογικών τους υποχρεώσεων.

Σημειωτέον ότι σύμφωνα με τον διεθνή νόμο η πρακτική αυτή δεν είναι παράνομη, ηθικά όμως είναι κατακριτέα, καθότι οι εταιρείες και τα άτομα που επιδίδονται σε αυτήν αποστερούν τις χώρες στις οποίες αναπτύσσουν τις οικονομικές τους δραστηριότητες από τη φορολογία που κανονικά έπρεπε να εισπράξουν.

Αυτό έχει δύο αρνητικές επιπτώσεις για τις χώρες αυτές. Η πρώτη είναι τα μειωμένα κρατικά έσοδα, αποτέλεσμα των οποίων είναι είτε η αύξηση των φόρων που πληρώνουν οι νομιμόφρονες πολίτες και εταιρείες που δεν επιδίδονται σε αυτήν την πρακτική, είτε η μείωση των δημόσιων υπηρεσιών που παραδοσιακά το κράτος προσφέρει στους πολίτες του.

Μια άλλη αρνητική επίπτωση για τις χώρες από τις οποίες εξάγονται τα κεφάλαια είναι οι μειωμένες επενδύσεις σε παραγωγικές δραστηριότητες, οι οποίες είναι απαραίτητες για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας, η οποία συμβάλλει στη δημιουργία θέσεων εργασίας από τη μια, και αυξημένα δημόσια έσοδα από την άλλη, απαραίτητα για την παροχή βασικών κοινωνικών υπηρεσιών για τους πολίτες.

Υπάρχει και ένας άλλος λόγος για τη δημιουργία εταιρειών σε φορολογικούς παραδείσους. Αυτός είναι η απόκρυψη οικονομικών κερδών από παράνομες δραστηριότητες, όπως η διακίνηση ναρκωτικών, λαθρεμπόριο, κλπ.

Ως εκ τούτου, η εξαγωγή κεφαλαίων σε φορολογικούς παραδείσους δεν είναι κατακριτέα μόνο για ηθικούς και οικονομικούς λόγους, αλλά και για το ότι δυσχεραίνει το έργο των κυβερνήσεων στην πάταξη παράνομων και εγκληματικών πράξεων.

Η ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗ ΕΧΕΙ ΠΑΡΕΙ ΤΕΡΑΣΤΙΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ 

ΣΕ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΛΙΜΑΚΑ

Σε 11,5 εκατομμύρια ανέρχονται τα έγγραφα που έχουν διαρρεύσει από τη βάση δεδομένων της εταιρείας Mossack Fonseca του Παναμά. Αυτή, σύμφωνα με διεθνείς σχολιαστές, είναι η μεγαλύτερη στην ιστορία διαρροή εγγράφων για τη φοροδιαφυγή σε παγκόσμια κλίμακα.

Το γεγονός ότι η εν λόγω εταιρεία είναι η τέταρτη μεγαλύτερη νομική εταιρεία του κόσμου που δραστηριοποιείται σε αυτόν τον τομέα, αποτελεί ένδειξη του όγκου της φοροδιαφυγής σε παγκόσμια διάσταση. Σκεφτείτε τον αριθμό των μυστικών εγγράφων για τη φοροδιαφυγή που έχουν στη διάθεσή τους οι τρεις μεγαλύτερες εταιρείες που λειτουργούν σε άλλους φορολογικούς παραδείσους.

Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι μεταξύ των πολυεθνικών εταιρειών, των πολιτικών και άλλων διάσημων προσωπικοτήτων, χρήση των φορολογικών παραδείσων κάνουν και μεγάλες τράπεζες.

Για παράδειγμα, στην έκδοση της 9/4/16 η αθηναϊκή εφημερίδα Έθνος αναφέρεται σε δημοσίευμα του γερμανικού περιοδικού Spiegel με τίτλο: «Ο Σόιμπλε δεν ήθελε να ξέρει για τις offshore στον Παναμά». 

Το προαναφερθέν δημοσίευμα μεταξύ άλλων αναφέρει και τα ακόλουθα: «Το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών αγνόησε επανειλημμένα πληροφοριοδότη που ήθελε να αποκαλύψει ύποπτες γερμανικές συναλλαγές μέσω υπεράκτιων εταιρειών στον Παναμά, γράφει σήμερα το περιοδικό Spiegel». Σε άλλο σημείο του άρθρου γίνεται αναφορά σε μεγάλες τράπεζες της Γερμανίας.

Από τους ηγέτες κρατών που αναφέρονται στα Έγγραφα του Παναμά, ο Πρωθυπουργός της Ισλανδίας είναι ο πρώτος που υπέβαλε την παραίτησή του λόγω του σκανδάλου.

Στα έγγραφα αναφέρεται και ο πατέρας του πρωθυπουργού της Βρετανίας, ενώ και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, Ντέιβιντ Κάμερον, είχε μετοχές στην εταιρεία του πατέρα του μέχρι το 2010, τις οποίες είχε πουλήσει λίγους μήνες πριν από την ανάληψη της πρωθυπουργίας.

Σε μια άνευ προηγουμένου κίνηση, ο κ. Ντέιβιντ Κάμερον έδωσε στη δημοσιότητα τις φορολογικές του δηλώσεις, σε μια προσπάθεια να θέσει τέλος στα ερωτήματα για την εμπλοκή του πατέρα του στα Έγγραφα του Παναμά, μετά την παραδοχή του ότι θα έπρεπε να είχε διαχειριστεί καλύτερα την υπόθεση αυτή.

ΚΑΙΡΟΣ ΝΑ ΤΕΘΕΙ ΤΕΡΜΑ ΣΤΗ ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗ 

ΤΩΝ ΚΡΑΤΟΥΝΤΩΝ ΚΑΙ ΕΧΟΝΤΩΝ

Για τους ηγέτες κρατών που ονομάζονται στα Έγγραφα του Παναμά από τη μια τίθεται το ερώτημα πώς και πότε συγκέντρωσαν έναν τέτοιον πλούτο, και από την άλλη γεννάται η απορία για το πώς συμβιβάζεται η πράξη της φοροδιαφυγής με την ιδιότητα του εθνικού ηγέτη, ο οποίος υποτίθεται πως είναι υπόδειγμα πολίτη που σέβεται και τηρεί τους νόμους της χώρας του. Τα Έγγραφα του Παναμά περιλαμβάνουν 214.488 υπεράκτιες εταιρείες που σχετίζονται με 14.513 ανθρώπους σε 200 χώρες ανά τον κόσμο.

Σύμφωνα με δημοσίευμα στην αθηναϊκή εφημερίδα Καθημερινή (4/4/16), ο Πιέρ Μοσκοβισί, επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων της Ε.Ε., εξέφρασε την άποψη πως η Ε.Ε. πρέπει να θέσει τέλος στον τρόπο που οι εταιρείες πληρώνουν χαμηλούς ή καθόλου φόρους στις χώρες όπου δραστηριοποιούνται, χρησιμοποιώντας θυγατρικές σε άλλες χώρες που έχουν συσταθεί για φορολογικούς λόγους, και δήλωσε χαρακτηριστικά ότι «Είναι ζωτικής σημασίας οι πολυεθνικές εταιρίες να πληρώνουν τους φόρους τους εκεί όπου παράγουν τα κέρδη τους».

Από την πλευρά τους, αξιωματούχοι των φορολογικών παραδείσων, για να δικαιολογήσουν την προσέλκυση ξένων κεφαλαίων, προβάλλουν τους εαυτούς τους ως πρόσωπα με ειδικές χρηματοοικονομικές γνώσεις και ικανότητες για φορολογικούς σχεδιασμούς, ενώ οι επικριτές τους υποστηρίζουν πως οι δήθεν προσφερόμενες υπηρεσίες δεν είναι τίποτε άλλο από βιτρίνα, για την απόκρυψη της φοροδιαφυγής από τους κατόχους των κεφαλαίων.

Από τα έγγραφα που διέρρευσαν έχει αποκαλυφθεί πως η παναμαϊκή δικηγορική εταιρεία Mossack Fonseca είχε πελάτες στους οποίους έχουν επιβληθεί διεθνείς κυρώσεις για τις παράνομες δραστηριότητές τους. Μεταξύ αυτών είναι άτομα που βρίσκονται στη μαύρη λίστα του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ.

Μέχρι στιγμής, η Γερμανία, η Νορβηγία, η Ισπανία και η Αυστραλία έχουν δεσμευθεί να εντοπίσουν τις εταιρείες και τους πολίτες τους που συνεργάστηκαν με την δικηγορική εταιρεία Mossack Fonseca με στόχο την απόκρυψη των περιουσιακών τους στοιχείων. Ήδη, κάποιες από τις χώρες αυτές άρχισαν να ζητούν αποδεικτικά στοιχεία από τις εταιρείες και τα άτομα που περιλαμβάνονται στα Έγγραφα του Παναμά.

Μεγάλη δημοσιότητα έχει δοθεί στο γεγονός ότι στα Έγγραφα του Παναμά αναφέρονται και σημαίνοντα πρόσωπα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, καθώς και συγγενείς του προέδρου της Κίνας Σι Τζινπίνγκ. Αν αυτές οι πληροφορίες αποδειχθούν έγκυρες, θα αποτελέσουν σημαντικό πλήγμα στο κύρος ενός καθεστώτος που ισχυρίζεται ότι κύριος στόχος του είναι η ισότητα μεταξύ των πολιτών και η πάταξη της εκμετάλλευσης του λαού από τους προνομιούχους και τους ισχυρούς.

Τα δημοκρατικά καθεστώτα δεν έχουν άλλη επιλογή από το να αρχίσουν να ζητούν εξηγήσεις από εταιρείες, εθνικές και πολυεθνικές, αλλά και από τους πολίτες τους, που βρίσκουν τρόπους να αποφεύγουν τη φορολογία στις χώρες τους, με τη δημιουργία εταιρειών σε φορολογικούς παραδείσους με χαμηλά ποσοστά φορολογίας.

Αυτό είναι το λιγότερο που οι σύγχρονες κυβερνήσεις οφείλουν στους νομοταγείς πολίτες τους, οι οποίοι πληρώνουν, συχνά με πολλές θυσίες, υψηλούς φόρους για να καλύψουν το κενό στα δημόσια έσοδα από τη φοροδιαφυγή των άπληστων και ασυνείδητων κρατούντων και εχόντων…