O Κυνικός φιλόσοφος Αντισθένης (445-360 π.Χ.), ιδρυτής της Κυνικής Σχολής, είπε εκείνο το πολύ γνωστό, φιλοσοφικό και περιεκτικότατο γνωμικό: «Αρχή Σοφίας, η των ονομάτων επίσκεψις». Πολλοί στη σημερινή μας γλώσσα το αποδίδουν ως «Αρχή επιστήμης, η των ονομάτων επίσκεψις». Άλλοι, πάλι, το αποδίδουν και ως «Αρχή παιδεύσεως, η των ονομάτων επίσκεψις». Οι ίδιες λέξεις του Αντισθένη, όμως, έχουν την ίδια σημασία μέχρι σήμερα.
Ο μεγάλος αυτός δάσκαλος μας δίνει, με το δικό του μοναδικό τρόπο, εβδομήντα και πλέον ονόματα με κατάληξη σε -κλης και -κλεια. Γιατί σε αυτούς τους ανθρώπους τα πάντα ήταν εν σοφία: Ιπποκλής, Ιατροκλής, Ναυσικλής, Ιεροκλής, Πυθοκλής, Εργοκλής, Λυσικλής, αλλά και Περικλής.
Και θηλυκά: Αμφίκλεια, Κρατησίκλεια, Χαρίκλεια, Πολύκλεια, Ιερόκλεια, Ευρύκλεια, Αμφίκλεια και τόσα άλλα.
Η κατάληξη -κλης και -κλεια σημαίνει ένδοξος και ξακουστός.
Βλέποντας και κατανοώντας όλα τα ανωτέρω, ο Μπιλ Γκέιτς της Microsoft είπε το εξής σημαντικό για την ελληνική γλώσσα: «Η ελληνική, με την μαθηματική δομή της, είναι η γλώσσα της πληροφορικής και της νέας γενιάς των εξελιγμένων υπολογιστών, διότι μόνο σ’ αυτήν δεν υπάρχουν όρια!».
Επειδή το γνωμικό τούτο του Αντισθένη είναι πάντοτε χρήσιμο, θα επιχειρήσουμε μια αναγωγή στην προέλευση των λέξεων που χρησιμοποιούμε από το ρήμα τάσσω ή τάττω.
«ΕΚΑΣΤΟΣ ΕΦ’ Ω ΕΤΑΧΘΗ»
Η φράση μας αυτή «Έκαστος εφ’ ω ετάχθη», σημαίνει ότι «ο καθένας οφείλει να υπηρετεί αυτό στο οποίο είναι ταγμένος». Το ρήμα μας τάσσω ή και τάττω, μας έχει δώσει τις εξής λέξεις ολκής: ταγή, τάγμα, τάξη, τακτικός, ταγός, τακτός, τακτέον, προσταγή, συνταγή, σύνταξη, σύνταγμα και πολλές άλλες.
Το ρήμα τάσσω είναι συνώνυμο με το ρήμα τίθημι (=τοποθετώ), αλλά η σημασία του είναι πολύ πιο εξειδικευμένη και έχει τη έννοια του «τοποθετώ εκεί που πρέπει, ταξινομώ και οργανώνω κατάλληλα». Έτσι, δικαιολογείται η χρήση του τάσσω και των παραγώγων του στη διοικητική και στρατιωτική ορολογία.
Μόνο τις παραπάνω λέξεις εάν αποβάλλουμε από τη γλώσσα μας, κράτος κι στρατός δεν μπορεί να συνταχθεί ούτε και να οργανωθεί. Ιδού η βάση της γλώσσας στον πολιτισμό μας!
ΤΟ ΤΑΣΣΩ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΚΗΣ
Το ρήμα τάσσω έγινε αστείρευτη πηγή άντλησης λέξεων -και, μάλιστα, ολκής- στην αγγλική γλώσσα. Με βάση το τάσσω, η αγγλική, μέσω της λατινικής, δημιούργησε λέξεις διαμάντια, τις οποίες χρειαζόταν σφόδρα και χωρίς σχόλια παρουσιάζω παρακάτω μερικές: Tangent = εφαπτομένη, attain = επιτυγχάνω, contact = επαφή, contagion = μετάδοση, contaminate = μολύνω, contagious = μεταδοτικός, contingent = απόσπασμα, contingency = απρόοπτο γεγονός, entire = ολόκληρος, tact = τακτ, ευπρέπεια και τρόπος καλής συμπεριφοράς, tangible = απτός, task = καθήκον, taste = δοκιμάζω, tactics = τακτική, syntax = συντακτικό, taxidermy = βαλσάμωμα ζώων και πολλές άλλες.
Εδώ ακριβώς ας πούμε και κάτι πολύ σπουδαίο για όλους μας. Είμαστε όλοι μας σήμερα Αυστραλοί πολίτες και για πολλά χρόνια -δεκαετίες, πενήντα και εξήντα χρόνια- και όλοι μας πληρώνουμε… ταξέσια! Σκεφτήκατε ποτέ ότι και το tax ή taxation και tax return, και taxable income και tax-free, είναι ελληνογεννείς λέξεις μας από την ελληνίδα τάξη και τακτικός. Όντως, χωρίς αυτή την τάξη, κράτος και σύνταξη δεν μπορεί να υπάρχουν! Άρα, γλώσσα = πολιτισμός!
Υπάρχουν και πολλές άλλες, αλλά ήδη σας κούρασα και για λόγους τάξης, δεν θα σας κουράσω περισσότερο. Ανοίξτε και κανένα Λεξικό -δεν είναι κακό- για να επιβεβαιώσετε -μόνοι σας- όλα τα ανωτέρω. Φανταστείτε να πάρουμε πίσω τις λέξεις μας αυτές -εμείς δεν τις πουλήσαμε- τι θα γίνει η χώρα χωρίς… ταξέσια; Γλώσσα και λέξεις δώρισε η Ελλάδα σε όλο τον κόσμο! Αυτός είναι ο πολιτισμός της.
ΚΑΙ ΤΟ ΤΑΓΜΕΝΟ ΜΑΣ ΕΠΙΜΥΘΙΟ
Λέγεται ότι κάποτε ο Αντισθένης μακρολόγησε στην ανάπτυξη ενός θέματος. Ο Πλάτων που ήταν εκεί και τον άκουσε, του έκανε την παρακάτω πολύ φιλοσοφημένη παρατήρηση. Του είπε: «Αγνοείς ότι του λόγου μέτρον εστίν ουχ ο λέγων, αλλ’ ο ακούων» («μέτρον του λόγου είναι όχι ο ομιλητής, αλλά ο ακροατής του». Φρόνιμη και πολύτιμη συμβουλή για να κρίνουμε σοβαρά όταν ακούμε τα μακροσκελή και ανώφελα κηρύγματα που ούτε αρχή, αλλά ούτε τέλος έχουν και στη μέση είναι άδεια από περιεχόμενο.
Όταν, πάλι, κάποτε πληροφορήθηκε ότι ο Πλάτωνας μίλησε άσχημα γι’ αυτόν, ο Αντισθένης είπε το εξής αμίμητο: «Βασιλικόν, καλώς ποιούντα κακώς ακούειν» («Είναι μεγαλειώδες να σε κατηγορούν ενώ κάνεις το σωστό»). Σοβαρή νουθεσία για όλους μας.
Και, τέλος, ο Αντισθένης έγινε δάσκαλος με πολύ μεγάλη πείρα όταν είπε το εξής αξιοπαρατήρητο: «Μαθημάτων αναγκαιότατον τα κακά απομαθείν», το οποίο ερμηνεύεται στη σημερινή μας γλώσσα ως «Το πιο αναγκαίο μάθημα είναι να ξεμάθεις τα κακά»!
Δεν έχει απόλυτο δίκιο; Εσείς πώς κρίνετε τον κυνικό Αντισθένη σήμερα;