Αυτός που δωρίζει ακίνητο μπορεί να ανακαλέσει την δωρεά, αν εκείνος που έλαβε το ακίνητο, δηλαδή ο ευεργετηθείς από την δωρεά, αποδειχθεί ανάξιος της καλοσύνης του δωρητή, με σημαντικό παράπτωμα αχάριστης συμπεριφοράς έναντί του. Εφόσον η συμπεριφορά του ευεργετηθέντος (που ονομάζεται δωρεοδόχος, δηλαδή αυτός που έλαβε την δωρεά), αποδειχθεί πράγματι αχάριστη, ο δωρητής έχει προθεσμία ένα έτος από το γεγονός της αχαριστίας για να ανακαλέσει την δωρεά.
Εάν όμως η συμπεριφορά του δωρεοδόχου αποδεικνύεται αχάριστη όχι με ένα περιστατικό, αλλά με σειρά γεγονότων που συνιστούν την εξακολούθηση μίας ενιαίας συμπεριφοράς αχαριστίας, τότε η προθεσμία του ενός έτους αρχίζει από το τελευταίο χρονικά περιστατικό εκδήλωσης αχαριστίας. Δωρεά ακινήτου, που μπορεί να ακυρωθεί λόγω αχαριστίας, μπορεί να θεωρηθεί νομικά όχι μόνο η μεταβίβαση στην οποία το συμβόλαιο επισήμως γράφει ότι είναι δωρεά, αλλά ακόμα και αν το συμβόλαιο αναγράφει ότι είναι πώληση, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται περί δωρεάς, όπως στην περίπτωση όπου κάποιος για φορολογικούς ή άλλους λόγους ενώ στην ουσία δωρίζει ένα ακίνητο, στο συμβόλαιο γράφει ότι είναι πώληση.
Στην υπ’ αριθ. 917/2015 ο Άρειος Πάγος έκρινε υπόθεση στην οποία ο θείος, αποκομμένος εκείνη την περίοδο από σύζυγο και κόρες του, δώρισε (με εικονικά ως εδέχθησαν τα δικαστήρια, συμβόλαια πωλήσεως) στις δύο ανιψιές του που του παραστεκόντουσαν, δύο ακίνητα, με την προσδοκία της συνέχισης της παροχής βοηθείας, λόγω της ηλικίας του και των προβλημάτων υγείας που αντιμετώπιζε. Ωστόσο, μετά την ολοκλήρωση των δύο μεταβιβάσεων – λόγω πωλήσεως επισήμως, δωρεάς όμως ως αργότερα έγινε δεκτό – οι δύο ανιψιές μείωσαν σημαντικά το ενδιαφέρον τους για τον έχοντα ανάγκη θείο τους με αποτέλεσμα εκείνος να επανασυνδεθεί με την οικογένεια του (σύζυγο και θυγατέρες του), οι οποίες άρχισαν πάλι να τον φροντίζουν, ενώ οι ανιψιές, στις οποίες είχε δωρίσει τα ακίνητα, δεν έδειχναν πλέον ενδιαφέρον.
Μετά ταύτα, ο θείος ανακάλεσε με διαθήκη λόγω αχαριστίας των δωρεοδόχων ανιψιών του, τις δωρεές πού είχε κάνει προς αυτές, Οι ανιψιές προσέβαλαν στα δικαστήρια την ακύρωση των δωρεών και το Πρωτοδικείο τις δικαίωσε, λέγοντας ότι δεν υπήρχε επαρκής λόγος για ανάκλησή τους. Όμως το Εφετείο, έκρινε το αντίθετο, ότι δηλαδή οι πωλήσεις ήταν εικονικές, ότι υπήρχε υποκρυπτόμενη δωρεά και ότι η απουσία των ανιψιών από το πλευρό του θείου τους, όταν αυτός τις είχε ανάγκη τα τελευταία δύσκολα χρόνια της ζωής του, φανερώνει έλλειψη συναισθήματος ευγνωμοσύνης του δωρεοδόχου προς τον δωρητή, αντιβαίνουσα στις κρατούσες στην κοινωνία αντιλήψεις περί ηθικής και ευπρεπείας και αδιαφορία για τα γηρατειά και την υγεία του, πράγμα που αποτελεί βαρύ παράπτωμα που του δίνει το δικαίωμα ανάκλησης της δωρεάς.
Ο Άρειος Πάγος στον οποίο προσέφυγαν οι ανηψιές για να ανατρέψουν την εφετειακή απόφαση που ακύρωνε τις μεταβιβάσεις των ακινήτων προς αυτές, έκρινε ότι το Εφετείο είχε ορθώς αιτιολογήσει την απόφασή του και ότι ορθώς εφήρμοσε το νόμο και γι’ αυτό απέρριψε την αίτηση αναιρέσεως των ανιψιών, με αποτέλεσμα τα δύο ακίνητα να επιστρέψουν κατά κυριότητα στους κληρονόμους του θείου.
*Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws.bm-bioxoi@otenet.gr ktimatologiolaw@yahoo.gr www.greekadvocate.eu