Όταν γραφόταν αυτό το άρθρο, τα αποτελέσματα της διάσκεψης της Ευρωομάδας (Eurogroup) την περασμένη Τρίτη, 24 Μαΐου, δεν μου ήταν ακόμη γνωστά. Τα σχόλια που ακολουθούν αποτελούν επεισόδια που έλαβαν χώρα στα «παρασκήνια», για να γίνουν καλύτερα αντιληπτά εκείνα που διαδραματίσθηκαν επί της «σκηνής» στις Βρυξέλλες την Τρίτη.

Μεγάλες διαφορές έχουν εκφρασθεί μεταξύ του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και της Ευρωζώνης ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης του ελληνικού χρέους, δεδομένου ότι οι εκτιμήσεις τους για το μελλοντικό δημόσιο χρέος της Ελλάδας διαφέρουν σημαντικά.

Για παράδειγμα, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωζώνης, το δημόσιο χρέος της Ελλάδας το 2060 θα υποχωρήσει στο 105% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ), ενώ το ΔΝΤ υπολογίζει πως το χρέος τα εκτοξευθεί στο 293% του ΑΕΠ. Αυτή είναι μεγάλη διαφορά, που δημιουργεί ερωτηματικά ως προς το ποιος υπολογισμός είναι πιο πιθανός.

Η βασική τους διαφορά είναι στην εκτίμηση για την πορεία του πρωτογενούς πλεονάσματος. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα μπορεί να πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2018 και να το διατηρήσει στο ίδιο επίπεδο έως το 2025. Στη συνέχεια εκτιμούν ότι θα υποχωρήσει σταδιακά στο 1,5% του ΑΕΠ έως το 2060. 

Από την πλευρά του, το ΔΝΤ υποστηρίζει ότι το 2018 το πλεόνασμα θα είναι 1,5% του ΑΕΠ, και στην καλύτερη περίπτωση θα παραμείνει το ίδιο έως το 2060.

Σημειωτέον ότι το χρέος στις αρχές του 2016 είχε ανέλθει στα 378 δισεκατομμύρια δολάρια, ποσό που αντιστοιχεί με το 176% του ΑΕΠ, ομολογουμένως πολύ υψηλό. 

Ενόψει των προβλέψεων του ΔΝΤ για την συνεχιζόμενη αύξηση του ελληνικού χρέους κατά τις επόμενες δεκαετίες, η άποψή του είναι πως πρέπει να δοθεί στην Ελλάδα μια «μακρά περίοδος χάριτος» για το χρέος της. Με άλλα λόγια, να γίνει μια ελάφρυνση του χρέους, όχι με τη διαγραφή ενός μέρους του, όπως έγινε στο παρελθόν, αλλά με ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής των υφιστάμενων δανείων.

Σε αντίθεση με το ΔΝΤ, οι Ευρωπαίοι πιστωτές της Ελλάδας προβλέπουν τη μείωση του ελληνικού δημόσιου χρέους στο 104,9% του ΑΕΠ το 2060, μετά από την αποκορύφωσή του στο 182% του ΑΕΠ κατά τη διάρκεια του 2016.

Το ΔΝΤ εναντιώνεται στην άποψη της Ευρωομάδας πως η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να λάβει τώρα δραστικά μέτρα για τη συγκράτηση στην αύξηση του χρέους, και για την σταδιακή μείωσή του γιατί, όπως τόνισε «Δεν θέλουμε το μεγαλύτερο βάρος να πέσει στους φτωχούς και τους πιο αδύναμους».

Σύμφωνα με το ΔΝΤ, η ουσιαστική ελάφρυνση του ελληνικού χρέους θα μπορούσε να γίνει σταδιακά σε βάθος χρόνου. Για να μπορέσει η ελληνική κυβέρνηση να ανταποκριθεί στις άμεσες ανάγκες και υποχρεώσεις της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να εγκρίνει μια δόση 11 δισεκατομμυρίων δολαρίων από το τρίτο Μνημόνιο των 86 δισεκατομμυρίων ευρώ που υπέγραψε η κυβέρνηση του κ. Αλέξη Τσίπρα, παρά το γεγονός ότι πριν από τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015 είχε υποσχεθεί πως «θα σχίσει τα Μνημόνια».

Από τα 11 δισεκατομμύρια ευρώ τα 7,2 δισεκατομμύρια θα διατεθούν για δόσεις για το χρέος που εκκρεμούν, και τα υπόλοιπα 3,8 δισεκατομμύρια για την εξόφληση άλλων ληξιπρόθεσμων οφειλών.

Η δόση των 11 δισεκατομμυρίων ευρώ θα καλύψει τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας έως τα τέλη Νοεμβρίου.

ΝΑ ΜΗΝ ΕΠΑΝΑΛΗΦΘΟΥΝ ΤΑ ΛΑΘΗ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ

Όπως γνωρίζουμε, η ελληνική οικονομική κρίση ξεκίνησε ως μια κρίση δημόσιου χρέους. Ωστόσο, παρά το «κούρεμα» του χρέους από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ τον Μάρτιο του 2012 κατά 88 δισεκατομμύρια ευρώ (από 368 δισεκατομμύρια ευρώ που ήταν είχε μειωθεί στα 280 εκατομμύρια ευρώ), το χρέος μέχρι το τέλος του 2016 αναμένεται να φτάσει τα 378 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή ποσό μεγαλύτερο από ότι ήταν τον Μάρτιο του 2012.

Το γεγονός αυτό ενισχύει τις απόψεις του ΔΝΤ πως το χρέος της Ελλάδας είναι μη βιώσιμο, και απαιτεί μια σημαντική αναδιάρθρωσή του, προκειμένου η οικονομία να αρχίσει να ανακάμπτει.

Η ακολουθούμενη πολιτική τους τελευταίους 16 μήνες –από τα τέλη Ιανουαρίου 2015– προφανώς δεν συμβάλλει στη βελτίωση της κατάστασης, και απαιτείται μια νέα προσέγγιση. Το πρόβλημα είναι ότι πολλά από τα μέτρα που περιλαμβάνονται στο πολυνομοσχέδιο, το οποίο εγκρίθηκε από τη Βουλή την περασμένη Κυριακή, έχουν υιοθετηθεί από την ελληνική κυβέρνηση μετά από πιέσεις από την Ευρωζώνη και, κυρίως, από την Γερμανία.

Είναι γνωστή η θέση του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, υπουργού Οικονομικών της Γερμανίας, ο οποίος είναι της γνώμης ότι πρέπει να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους μετά το 2018, ενώ το ΔΝΤ είναι υπέρ της λήψης άμεσων μέτρων ελάφρυνσης του χρέους.

Ως εκ τούτου, οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης είναι πιθανόν να καταλήξουν σε ένα προσωρινό πρόγραμμα για τα επόμενα δύο χρόνια, δηλαδή μέχρι τα τέλη του Ιουνίου 2018.

Σύμφωνα με τα μέσα ενημέρωσης, ανώτατος αξιωματούχος της Ευρωζώνης φέρεται να έχει δηλώσει πως «Πολλές ευρωπαϊκές χώρες είναι απρόθυμες να ρυθμίσουν την ελάφρυνση χρέους με τέτοιο τρόπο ώστε η ελληνική κυβέρνηση να μην έχει κανένα κίνητρο να συνεχίσει την αυστηρή εφαρμογή του προγράμματος».

Σημαντική είναι η δήλωση της κ. Κριστίν Λαγκάρντ, γενικής διευθύντριας του ΔΝΤ, ότι δεν προγραμμάτιζε να συμμετάσχει στη διάσκεψη της Ευρωομάδας στις 24 Μαΐου, γεγονός που ερμηνεύθηκε ως ένδειξη της πεποίθησής της πως στην εν λόγω διάσκεψη δεν περίμενε να ληφθούν δεσμευτικές αποφάσεις για την οικονομική ενίσχυση της Ελλάδας.

Σημαντική είναι η ακόλουθη άποψη που εξέφρασε ο Γιοργκ Ρόχολ, πρόεδρος της Σχολής Οικονομίας και Διοίκησης Επιχειρήσεων στο Βερολίνο:

«Μια περικοπή του χρέους είναι απαραίτητη προϋπόθεση για το ΔΝΤ ώστε να συμμετάσχει στο τρίτο πρόγραμμα βοήθειας. Το ΔΝΤ έχει λάβει μια τόσο ξεκάθαρη θέση που το θεωρώ απίθανο να παραμείνει εάν δεν υπάρξει μια περικοπή του χρέους».

Σε άρθρο του με τίτλο «Τι αλλάζει στη ζωή μας από την 1η Ιουνίου» στην αθηναϊκή εφημερίδα Η Καθημερινή (23/5/16), ο Προκόπης Χατζηνικολάου, μεταξύ άλλων κάνει και τις ακόλουθες παρατηρήσεις: 

«Την 1η Ιουνίου θα ξημερώσει μια διαφορετική μέρα για όλους τους πολίτες της χώρας, καθώς τα περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες θα ακριβύνουν και θα συνεχίζουν να ακριβαίνουν έως τον Ιανουάριο του 2018.

Μετά τις αυξήσεις στη φορολογία εισοδήματος για τα φυσικά και νομικά πρόσωπα και όσους εισπράττουν εισοδήματα από ενοίκια, η κυβέρνηση δίνει τη χαριστική βολή αυξάνοντας τους φόρους και στην κατανάλωση.

Με το μείγμα των φόρων που έχει επιλεγεί, το πιθανότερο είναι ότι τα αποτελέσματα θα είναι εντελώς αντίθετα από τα επιδιωκόμενα. Η κατεύθυνση είναι καθαρά εισπρακτική, χωρίς αξιολόγηση για το εάν οι φόροι που επιβάλλονται μπορεί να εισπραχθούν ή εάν θα κάνουν μεγαλύτερη ζημία σε μια οικονομία που βάλλεται για περισσότερα από έξι χρόνια. Οι ειδικοί εκτιμούν πως η αύξηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη και προβλέπουν ότι τα «λουκέτα» στις επιχειρήσεις θα αυξηθούν, ως συνέπεια της μείωσης της κατανάλωσης».

Τα πράγματα δυσχεραίνουν για την Ελλάδα ενόψει της προοπτικής το ΔΝΤ να μη συμμετάσχει στο Μνημόνιο 3 που υπέγραψε η κυβέρνηση του κ. Α. Τσίπρα, γεγονός που σημαίνει πως το ΔΝΤ δεν θα καταβάλει τα 36 δισεκατομμύρια ευρώ που του αντιστοιχούν, αν η πρότασή του για αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους δεν γίνει αποδεκτή από την Ευρωζώνη.

Από τα παραπάνω προκύπτει πως η δήλωση του Πρωθυπουργού, κ. Αλέξη Τσίπρα, πως αυτές οι θυσίες του ελληνικού λαού θα είναι οι τελευταίες φαίνεται πολύ αισιόδοξη.

Συνοψίζοντας, η διάσταση απόψεων μεταξύ του ΔΝΤ και της Ευρωζώνης, και κυρίως των Γερμανών, αναφορικά με την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, σημαίνει περαιτέρω θυσίες εκ μέρους του ελληνικού λαού, και δύσκολα χρόνια για τις ελληνικές επιχειρήσεις.

Παρέκβαση: Ευχαριστώ τον κ. Θωμά Ηλιόπουλο για τα σχόλια στο Επιμύθιο της στήλης του «Ο Γλωσσικός Ελληνισμός της Αγγλικής» στην έκδοση της 23ης Μαΐου του Νέου Κόσμου, αναφορικά με το βιβλίο μου «You know more Greek than you think!». Σημειώνω ότι και ο ίδιος, για πολλά χρόνια τώρα, εξηγεί από την στήλη του την ελληνική προέλευση μεγάλου αριθμού λέξεων της αγγλικής, και τον τρόπο με τον οποίο σχηματίσθηκαν από ελληνικές ρίζες.