Τη Θεσσαλονίκη την θεωρώ «δεύτερη πατρίδα μου» -και τη Μελβούρνη τρίτη- μια και εκεί ”έβγαλα” το Γυμνάσιο και φοίτησα και στο Πανεπιστήμιό της. Όποιος έχει ζήσει έστω και για λίγο καιρό- στη «Νύμφη του Θερμαϊκού» ερωτεύεται την πόλη αυτή με μία ξεχωριστή αγάπη η οποία δεν ξεχνιέται, όπως οι πραγματικές πρώτες αγάπες όλων μας.
Σήμερα διαβάζοντας τα ΜΜΕ και το πολύπλευρο Διαδίκτυο, συνάντησα μερικές «πρωτιές» που αξίζει τον κόπο να τις δούμε μαζί. Βλέποντας και τις ημερομηνίες φτάνει κανείς στο συμπέρασμα πως η σύγχρονη Θεσσαλονίκη είναι μία νεότατη πόλη, πιο νέα και από τη Μελβούρνη που μας φιλοξενεί σήμερα. Οι σύντομες αυτές σημειώσεις -σε δική μου διασκευή- είναι παρμένες από το διαδικτυακό περιοδικό της Θεσσαλονίκης «Παράλλαξη» (δεν ξέρω γιατί το προτιμούν να το γράφουν Parallaxi, γιατί μόνο Έλληνες είναι οι αναγνώστες τους!). Την παρουσία την κάνει η Κ. Τζήμου και όλα τα κείμενα θα τα βρείτε εκεί.
Μερικά από τα πιο σημαντικά πράγματα που εμφανίζονται ως τα πρώτα στην πόλη, αξίζει να τα θυμάται κανείς ως σημάδια χρόνου, γιατί αυτός μένει όντως ασημάδιαστος και αέναος για όλους.
Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΟΥ
Α) Η πρώτη φωτογραφία της Θεσσαλονίκης τραβήχτηκε το 1863 -επτά χρόνια πριν την κατεδάφιση των θαλάσσιων τειχών- από τον χημικό και φωτογράφο Γιόζεφ Σέκελυ.
Β) Ο κινηματογράφος έφτασε στην πόλη της Θεσσαλονίκης τον Ιούλιο του 1897 και έκανε το ντεμπούτο του στη σάλα του Καφέ Μπυραρά «Η Τουρκία». Οι πρώτες προβολές στη Θεσσαλονίκη έγιναν στο θέατρο Ποικιλιών Ολύμπια, που βρισκόταν στην Παραλία, το 1903
Γ) Η παλαιότερη οικία που αναφέρεται στα βιβλία είναι η οικία Δειράν Αβδουλάχ, γνωστή και ως «Ο Πύργος της Ευτυχίας» που η κτίση του χρονολογείται πριν το 1890.
Δ) Η πρώτη τράπεζα που εγκαθίσταται στην πόλη είναι η Οθωμανική Τράπεζα (1863-64), μετά τη σύνδεση της Θεσσαλονίκης ακτοπλοϊκά με την Κωνσταντινούπολη και την ενίσχυση του εμπορίου και της οικονομίας.
Ε) Το πρώτο νοσοκομείο που ιδρύθηκε το 1863 ήταν το Χαρίσειο (σήμερα Θεαγένειο) Νοσοκομείο με δωρεά του Θεαγένη Χαρίση. Το νοσοκομείο κτίστηκε λίγο αργότερα εκεί που σήμερα βρίσκεται το Μητροπολιτικό Μέγαρο, αλλά κάηκε στη μεγάλη πυρκαγιά του 1890 και το 1894. επαναλειτούργησε εκτός των τειχών στη θέση του σημερινού Θεαγενείου, μέχρι την δεκαετία του 60, οπότε κατεδαφίστηκε.
Ζ) Το πρώτο σωζόμενο κτήριο νοσοκομείου της πόλης, σε σχέδια Πιέρο Αριγκόνι, είναι το Ιταλικό Νοσοκομείο (γνωστό και ως Βασίλισσα Μαργαρίτα τότε) στην Οδό Λαμπράκη, που εγκαινιάστηκε το 1894 και εξυπηρετούσε τις ανάγκες περίθαλψης της ιταλικής κοινότητας, ενώ λειτούργησε ως Γενικό Νοσοκομείο μέχρι το 1945 και ως Λοιμωδών και αργότερα Ειδικών Παθήσεων, μέχρι το 2013.
Η) Ο Δήμος Θεσσαλονίκης ιδρύθηκε το 1869, στο πλαίσιο των προσπαθειών της οθωμανικής αυτοκρατορίας για την εισαγωγή καινοτόμων διοικητικών θεσμών της Ευρώπης.
Θ) Τα πρώτα τουρκικά αεροπλάνα έρχονται σιδηροδρομικά στη Θεσσαλονίκη, συναρμολογούνται τον Οκτώβριο του 1912 και χρησιμοποιούν σαν αεροδρόμιο μια επίπεδη έκταση δίπλα στον Παλαιό Σιδηροδρομικό σταθμό. Το πρώτο αεροδρόμιο όμως που χρησιμοποιήθηκε για την επιβατική αεροπορική συγκοινωνία Θεσσαλονίκη – Αθήνα (στα 1931) είναι το ΣΕΔΕΣ κοντά στη Θέρμη, ένα από τα 5 που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1916.
Ι). Το Πρώτο ξενοδοχείο της πόλης δυτικού τύπου στην πόλη αναφέρεται το ξενοδοχείο Colombo στη γωνία Λέοντος Σοφού με Βαλαωρίτου, στο Φραγκομαχαλά, που χρονολογείται από τα 1870. Υπέστη τεράστιες ζημιές όταν ανατινάχτηκε η Οθωμανική Τράπεζα το 1903. Κατεδαφίστηκε και ξαναχτίστηκε το 1905 για να καεί στην πυρκαγιά του 1917, που κατέστρεψε όλα τα ξενοδοχεία της πόλης που λειτουργούσαν τότε στο Φραγκομαχαλά και την Παραλία.
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ
Κ) Το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης ιδρύθηκε από την κυβέρνηση Πάγκαλου, με υπουργό Παιδείας τον Γ. Χατζηκυριακού, το 1925, με έδρα τη βίλα Αλλατίνι (σημερινή Νομαρχία) και εγκαταστάθηκε στο κτήριο της Παλιάς Οθωμανικής Σχολής το 1927.
Λ) Το πρώτο Δημοτικό Σχολείο χτίστηκε το 1903 στην οδό Κωνσταντίνου Παλαιολόγου όπου υπήρχε στα 1900 το Γυμναστήριο του Ομίλου Φιλόμουσων.
Μ) Το πρώτο ελληνικό Γυμνάσιο έγινε το κτήριο που αναγέρθηκε σε σχέδια Ερνέστου Τσίλερ το 1893 στον αριθμό 132 της Εγνατίας οδού και παρέμεινε εδώ μέχρι το 1934.
Ν) Το πρώτο δημόσιο άγαλμα της πόλης τοποθετήθηκε στη Θεσσαλονίκη μετά την απελευθέρωση το 1912 και ήταν η προτομή του Γεωργίου του Α’.
Ξ) Το πρώτο φύλλο εφημερίδας ήταν ο «Ερμής» που κυκλοφόρησε την Τρίτη 13 Μαΐου του 1875. «Εκδίδεται δις της εβδομάδος επί του παρόντος» έγραφε κάτω από τον τίτλο της, με εκδότη το τυπογράφο Σοφοκλή Γκαρπολά. Κυκλοφορούσε κάθε Τρίτη και Παρασκευή με 4 σελίδες.
Ο) Το πρώτο περιοδικό ήταν «Ο Αριστοτέλης», ένα ημιλογοτεχνικό δεκαπενθήμερο περιοδικό που κυκλοφόρησε μόνο 24 τεύχη στα 1889-90 με εκδότη τον εκπαιδευτικό του Ελληνικού Παρθεναγωγείου Γεώργιο Παπαγεωργίου.