Φιάσκο τεραστίων διαστάσεων, και ανυπολόγιστων επιπτώσεων για την ανθρωπότητα, υπήρξε η διάσκεψη των 193 κρατών στην Κοπεγχάγη, πρωτεύουσα της Δανίας, από τις 7 μέχρι τις 18 Δεκεμβρίου.

Οι σχολιαστές των μέσων ενημέρωσης είχαν χαρακτηρίσει τη διάσκεψη ως τη σημαντικότερη από τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αφού το ζητούμενο είναι η διατήρηση της εύθραυστης ισορροπίας του οικοσυστήματος, από την οποία εξαρτάται η επιβίωση του ανθρώπινου γένους πάνω στον Πλανήτη μας.
Δεδομένου ότι το Πρωτόκολλο του Κιότο, το οποίο συμφωνήθηκε το 1997, λήγει το 2012, η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να αποφασίσει για τη μορφή που θα πάρει η νέα συμφωνία για το περιβάλλον, που θα αρχίσει να ισχύει από το 2013.

Η εμβέλεια του Πρωτοκόλλου του Κιότο είναι περιορισμένη, καθότι υπογράφηκε μόνο από 37 βιομηχανικά ανεπτυγμένα κράτη, με εξαίρεση τις Η.Π.Α., οι οποίες αρνήθηκαν να το επικυρώσουν, επειδή μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες, όπως η Κίνα και η Ινδία, είχαν εξαιρεθεί από τις διατάξεις του.
Μεταξύ άλλων, η διάσκεψη της Κοπεγχάγης στόχευε και στην υπέρβαση αυτής της ανωμαλίας, με την έννοια ότι σήμερα η Κίνα έχει πάρει τη θέση των Η.Π.Α. ως η χώρα με το υψηλότερο ποσοστό εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.
Εν όψει αυτού του γεγονότος, και δεδομένης της ραγδαίας βιομηχανικής ανάπτυξης της Κίνας, κανένα σχέδιο για τη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα δεν θα φέρει τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, αν και η Κίνα δεν περιληφθεί σε ένα μελλοντικό σχέδιο για την αποφυγή της υπερθέρμανσης της ατμόσφαιρας. Το ίδιο ισχύει και για την Ινδία.
Ούτε λίγο-ούτε πολύ, αυτό που διακυβεύεται στα προσεχή χρόνια είναι η εύθραυστη ισορροπία του οικοσυστήματος και η ίδια η επιβίωση του ανθρώπινου γένους πάνω στον Πλανήτη.

Ας μην ξεχνάμε ότι η επιστημονική κοινότητα προειδοποιεί πως μια αύξηση της θερμοκρασίας πάνω από 2 βαθμούς Κελσίου στα προσεχή χρόνια μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες: λιώσιμο των πάγων, άνοδο της στάθμης των θαλασσών, ξηρασία, ερημοποίηση ολόκληρων περιοχών, και ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως ο παγετώνας που αυτές τις ημέρες πλήττει το Βόρειο Ημισφαίριο.

Είναι τραγικό το ότι στη διάσκεψη της Κοπεγχάγης, η αντιπαράθεση των Η.Π.Α. και της Κίνας, που ευθύνονται για πάνω από 50% των ρυπογόνων αερίων, είχε ως αποτέλεσμα τη σύναψη μιας συμφωνίας χωρίς προκαθορισμένους στόχους, και χωρίς μηχανισμούς για την εφαρμογή των αόριστων διατάξεών της.
Αντί για μια συντονισμένη προσπάθεια εκ μέρους όλων των κρατών για την αντιμετώπιση του κοινού περιβαλλοντικού κινδύνου, η διάσκεψη χωρίστηκε σε αντιμαχόμενες παρατάξεις, λες και η καθεμιά ζει σε διαφορετικό πλανήτη.
Αγεφύρωτο επίσης αποδείχθηκε το χάσμα μεταξύ των πλούσιων και των φτωχών χωρών αναφορικά με το ποιες χώρες, και μέχρι ποιο βαθμό, θα επωμισθούν το οικονομικό κόστος που συνεπάγεται η μετάβαση από τις ορυκτές πηγές ενέργειας (πετρέλαιο, φυσικό αέριο και γαιάνθρακα) στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (αιολική, ηλιακή ενέργεια, γεωθερμική, παλιρροϊκή, κ.ά.).

ΤΟ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ ΔΥΝΑΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ

Μετά από διαπραγματεύσεις και διαβουλεύσεις 13 ημερών, η δήθεν «Συμφωνία» της Κοπεγχάγης αφήνει εκτεθειμένη την ανθρωπότητα στον περιβαλλοντικό κίνδυνο. Κανένα συγκεκριμένο μέτρο δεν έχει ληφθεί για την αποτροπή της υπερθέρμανσης της ατμόσφαιρας, ούτε έχει εκπονηθεί χρονοδιάγραμμα με καθορισμένους στόχους και συγκεκριμένα μέτρα για την εφαρμογή τους.

Μόνο ως ευχολόγιο μπορεί να χαρακτηρισθεί η αναφορά στη μείωση της εκπομπής ρύπων κατά 50% έως το 2050, σε σχέση με το επίπεδο της δεκαετίας του 1990, για να αποφευχθεί η άνοδος της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας πάνω από 2 βαθμούς Κελσίου.
Χαρακτηριστικό είναι το σχόλιο που δημοσιεύθηκε στην αθηναϊκή εφημερίδα Η Καθημερινή (19/12/2009):
«Για το μέλλον μετατέθηκε, παρότι τα χρονικά περιθώρια έχουν ήδη εξαντληθεί, η λύση του γρίφου της κλιματικής αλλαγής μετά και τη σύνοδο της Κοπεγχάγης, η οποία υποτίθεται ότι ήταν το ύστατο στάδιο των παγκόσμιων διαπραγματεύσεων. Ο μεταβατικός της ρόλος επιβεβαιώθηκε τόσο από την αδυναμία των συνομιλητών να λύσουν τις βασικές τους διαφορές στα θέματα της μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και της χρηματοδότησης του αναπτυσσόμενου κόσμου, όσο και από την κοινή παραδοχή ότι απαιτείται νέα σύνοδος κορυφής εντός του 2010. Έκδηλη ήταν χθες, κατά τις τελευταίες ώρες των διαπραγματεύσεων, η απόγνωση των αντιπροσωπειών του αναπτυσσόμενου κόσμου για τον τρόπο διεξαγωγής της συνόδου».

Κυριολεκτικά στις δώδεκα παρά πέντε, ο Πρόεδρος των Η.Π.Α. Μπαράκ Ομπάμα, κατέληξε σε μια συμφωνία με τους ηγέτες της Κίνας, της Βραζιλίας, της Ινδίας και της Νότιας Αφρικής, η οποία τελικά εγκρίθηκε από την πλειοψηφία των παριστάμενων κρατών, ενώ 18 χώρες την απέρριψαν.
Όμως η συμφωνία αυτή δεν είναι δεσμευτική νομικά, γιατί σύμφωνα με τους κανονισμούς του ΟΗΕ απαιτείται η ομόφωνη ψήφισή της και από τις 193 χώρες που πήραν μέρος στη διάσκεψη της Κοπεγχάγης.

Μάλιστα κάποιοι σχολιαστές εξέφρασαν την άποψη πως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα, οι πλέον ρυπογόνες χώρες στον Πλανήτη, δυναμίτισαν από την πρώτη στιγμή τη διάσκεψη.  Αρνούμενες να προχωρήσουν σε συγκεκριμένες νομικές δεσμεύσεις, και υποδαυλίζοντας έντεχνα το ρήγμα μεταξύ των ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων κρατών, πέτυχαν το αποτέλεσμα που εξυπηρετεί τα βραχυπρόθεσμα οικονομικά τους συμφέροντα.
Αν και ο Μπαράκ Ομπάμα χαρακτήρισε «ιστορικό βήμα» τη συμφωνία, ομολόγησε ότι «είναι κατώτερη όσων απαιτούνται για να καταπολεμήσουμε την κλιματική αλλαγή». Τότε πώς μπορεί να χαρακτηρισθεί ως «ιστορικό βήμα» μια τέτοια «συμφωνία»; Μάλλον για ιστορικό ολίσθημα πρόκειται.
Τα βασικά στοιχεία της συμφωνίας είναι:
* Περικοπές στις παγκόσμιες εκπομπές για να κρατηθεί η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου.
* Οι ανεπτυγμένες χώρες θα παράσχουν επαρκείς, προβλέψιμους και σταθερούς οικονομικούς πόρους και τεχνολογία, προκειμένου να υποστηρίξουν την εφαρμογή προσαρμοσμένης δράσης στις αναπτυσσόμενες χώρες. Οι ανεπτυγμένες χώρες θέτουν έναν στόχο διάθεσης 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο, από το 2013 έως το 2020, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες των αναπτυσσόμενων χωρών.

Σε παράρτημα αναφέρονται οι βραχυπρόθεσμες οικονομικές δεσμεύσεις από ανεπτυγμένες χώρες για την περίοδο 2010-2012: Από την ΕΕ 10,6 δισεκατομμύρια δολάρια, την Ιαπωνία 11 δισεκατομμύρια δολάρια, και από τις ΗΠΑ 3,6 δισεκατομμύρια δολάρια. Η πιο πλούσια χώρα του κόσμου προσφέρει το μικρότερο ποσό!
* Μείωση εκπομπών ρυπογόνων αερίων. Οι λεπτομέρειες για τα σχέδια μείωσης των ρύπων περιλαμβάνονται σε δύο ξεχωριστά παραρτήματα, ένα για τους στόχους των ανεπτυγμένων χωρών και ένα για τις εκούσιες δεσμεύσεις των μεγαλύτερων αναπτυσσόμενων χωρών.

Στο κείμενο αναφέρεται ότι οι αναδυόμενες οικονομίες θα πρέπει να αναφέρουν τα αποτελέσματα των προληπτικών μέτρων στα Ηνωμένα Έθνη κάθε δύο χρόνια, με μερικούς διεθνείς ελέγχους ώστε να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες της Δύσης για διαφάνεια. Η Κίνα κατηγορηματικά δήλωσε ότι αρνείται να αποδεχθεί διεθνείς ελέγχους.

ΑΧΘΟΣ ΑΡΟΥΡΗΣ (ΒΑΡΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ) ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ

Σε άρθρο του δημοσιευμένο στην αθηναϊκή εφημερίδα Η Καθημερινή (6/12/2009), ο Σταύρος Δήμας, ο οποίος τα τελευταία πέντε χρόνια ήταν Επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Περιβάλλον, έθεσε με τον πιο πειστικό τρόπο τις διαστάσεις του περιβαλλοντικού προβλήματος, και ανέφερε τα μέτρα που οι επιστήμονες προτείνουν για την αντιμετώπισή του. Δίνω σχετικά αποσπάσματα:

«Η κλιματική αλλαγή αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή που αντιμετωπίζει ο Πλανήτης μας με περιβαλλοντικές, οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες. Με τους σημερινούς ρυθμούς η κλιματική αλλαγή σε λίγες δεκαετίες θα καταστεί πιθανότατα μη αναστρέψιμη.
Για να αποτραπεί η καταστρεπτική αυτή εξέλιξη απαιτείται μια συμφωνία παγκόσμια, συνολική, φιλόδοξη, δίκαιη, βασισμένη στα δεδομένα της επιστήμης και νομικά δεσμευτική. Μια συμφωνία που θα διασφαλίζει ότι η μέση αύξηση της θερμοκρασίας του Πλανήτη δεν θα υπερβεί τους 2 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τα προ-βιομηχανικά επίπεδα.
Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, σύμφωνα με την επιστήμη πρέπει να μειωθούν οι εκπομπές αερίων των ανεπτυγμένων χωρών κατά 30% το 2020 σε σύγκριση με το 1990 και στη συνέχεια να μειωθούν κατά 80 έως 95% έως το 2050 σε σχέση με το 1990.
{…} Το πρόβλημα είναι άμεσο. Μόνο με την ενεργό συμμετοχή όλων μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η απειλή της κλιματικής αλλαγής. Η νέα διεθνής συμφωνία μπορεί να δώσει τη λύση. Στην Κοπεγχάγη είναι απόλυτα αναγκαίο να επιτευχθεί συμφωνία».

Τίποτε από αυτά δεν έχει επιτευχθεί στην Κοπεγχάγη, και η απραξία των πολιτικών ηγετών μας άγει την ανθρωπότητα στο χείλος του οικολογικού γκρεμού.
Χρειάστηκε σχεδόν μισός αιώνας για να αρχίσει να συνειδητοποιεί η παγκόσμια κοινότητα ότι οι κλιματικές αλλαγές, και οι επιπτώσεις τους, είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η διεθνής κοινότητα.

Τώρα που οι πολιτικοί δεν βρήκαν το ηθικό σθένος να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων, η σκυτάλη περνάει στα χέρια των κατά τόπους λαϊκών κινημάτων…