Υποθέτω ότι θα έχετε ακούσει ότι εμείς οι Έλληνες που ζούμε έξω από τα σύνορα της Ελλάδας, είμαστε «ο μείζων ελληνισμός», γιατί ελληνισμός δεν είναι μόνο οι Έλληνες που ζούνε στην Ελλάδα. Άρα εμείς είμαστε «ο μεγαλύτερος ελληνισμός», γιατί αυτό ακριβώς σημαίνει «ο μείζων ελληνισμός».
Ο μείζων είναι ο συγκριτικός βαθμός του επιθέτου μας ο μέγας, που σήμερα το λέμε και ο μεγάλος. Θετικός βαθμός: ο μέγας, η μεγάλη, το μέγα. Συγκριτικός βαθμός: ο μείζων, η μείζων, το μείζον = ο μεγαλύτερος, η μεγαλύτερη, το μεγαλύτερο. Υπερθετικός βαθμός: ο μέγιστος = ο πιο μεγάλος, η μεγίστη, το μέγιστον.
Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΘΕΤΟΥ
Ο μείζων έχει εδώ εντελώς διαφορετική λειτουργία ως επίθετο στο συγκριτικό βαθμό. Αν και δεν το συγκρίνουμε με κάτι άλλο, το εννοούμε ως μεγαλύτερο. Συγκριτικός όμως είναι ο βαθμός που δηλώνει ότι ένα ουσιαστικό έχει ένα χαρακτηριστικό, μια ποιότητα ή μια ιδιότητα σε μεγαλύτερο βαθμό από ένα άλλο ουσιαστικό. Έτσι εάν πούμε μόνο: «Ο εξυπνότερος Γιώργος» – χωρίς να έχουμε ένα άλλο πρόσωπο να το συγκρίνουμε – η πρόταση δεν έχει αντίκρισμα, με ποιον γίνεται η σύγκριση, η οποία φαίνεται και είναι ατελής και δεν έχει κανένα νόημα.
Φρονώ ότι σε αυτή την κατηγορία ανήκει και ο μείζων = ο μεγαλύτερος. Παράδειγμα: Ο ΑΒ είναι ο μείζων ποιητής. Τι εννοούμε εδώ; Από ποιους ποιητές είναι μεγαλύτερος; Να έρθουμε και στο πρώτο μας παράδειγμα. Εμείς οι Έλληνες της Διασποράς θεωρούμαστε «ο μείζων ελληνισμός», είμαστε όμως; Ασφαλώς όχι. Άρα ποιος είναι «ο μείζων ελληνισμός»; Με ποιον άλλο ελληνισμό συγκρινόμαστε και πού υπάρχει αυτός;
ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΣΗΜΑΣΙΑ
Επίσης λέμε: Το μείζων πρόβλημα! Με ποια άλλα προβλήματα το συγκρίνουμε; Η μείζων απόφαση! Η μείζων συνδιάσκεψη! Το μείζον ζήτημα! Χρειάζονται μείζονες αλλαγές στην εκπαίδευση! Η μείζων οικονομική μας κρίση! Και τόσα άλλα. Σε αυτή την κατηγορία δώσαμε μία νέα σημασία στο συγκριτικό επίθετο μείζων και το κάναμε να σημαίνει κάτι πολύ σπουδαίο, πολύ σοβαρό, πολύ σημαντικό. Και αυτό γιατί μείζων σημαίνει κάτι μεγαλύτερο! Σήμερα όμως ο μείζων, η μείζων και το μείζον έχουν καθιερωθεί πλέον στη γλώσσα μας με αυτή τη σημασία και έτσι θα μείνει –κατά τη γνώμη μου– ως μία μάλλον γλωσσική ατυχία, αλλά είναι ένα άκρως αγαπητό επίθετο όλων των πολιτικών μας!
Η ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΚΗΣ
Κάνω αυτές τις παρατηρήσεις με καθρέφτη την αγγλική γλώσσα. Οι αρχαίοι δεν χρησιμοποιούσαν τον συγκριτικό βαθμό κατά αυτόν τον τρόπο. Το επίθετό μας ο μέγας, ο μείζων, ο μέγιστος από την ελληνική γλώσσα πέρασε στη λατινική με το σπαθί του, αλλά ορθογραφήθηκε ως magnus, maior, maximus. To 14o αιώνα μπήκε στην αγγλική μόνο ως major – θετικού βαθμού – μέσω της γαλλικής και από εδώ η αγγλική πλούτισε το λεξιλόγιό της και με άλλες λέξεις όπως: Majesty, majestic, majority, major, mayor και πολλές άλλες λέξεις ολκής. Το major με τη νέα σημασία του μεγαλύτερου, εμείς το φέραμε στο θετικό βαθμό και τελείως άκριτα κάναμε το μείζων να σημαίνει ό,τι σημαίνει το major! Και έτσι φρονώ ότι θολώσαμε τη γλώσσα μας. Το θέμα, πάντως, είναι συζητήσιμο.
Φανταστείτε σήμερα σε τι Συμπληγάδες βρισκόμαστε με τις χιλιάδες «αγγλικές λέξεις» που δέρνουν αλύπητα την ελληνική γλώσσα και –φευ! – οι περισσότερες από αυτές είναι «βαρβαρικά, βγαλμένες –ω συμφορά– απ’ τον ελληνισμό», για να παραφράσουμε και λίγο τον Καβάφη!