Το 2014 είχε κυκλοφορήσει στην Ελλάδα από τις Εκδόσεις Παπαζήση ο συλλογικός τόμος «Η διαχρονική συμβολή της ελληνικής σε άλλες γλώσσες» με επιστημονική επιμέλεια του Γεωργίου Καναράκη, Καθηγητή του Πανεπιστημίου Charles Sturt Αυστραλίας. Την παρουσίαση της δεύτερης, βελτιωμένης έκδοσης, του τόμου εκείνου είχα την τιμή να κάνω στην Μελβούρνη τον Απρίλιο του 2015.
Τώρα μου δίνει ιδιαίτερη χαρά να αναφερθώ, από την στήλη αυτήν, και στην αγγλική έκδοση του εν λόγω τόμου, με τίτλο «The legacy of the Greek language», ο οποίος εκδόθηκε από τον αμερικανικό εκδοτικό οίκο Peridot International Publications σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Charles Sturt Αυστραλίας, και κυκλοφόρησε στις αρχές του Ιανουαρίου 2017.
Εκ προοιμίου οφείλω να σημειώσω ότι η αγγλική έκδοση δεν αποτελεί απλή μετάφραση της ελληνικής έκδοσης, καθότι έχουν προστεθεί δύο ακόμη γλώσσες, η κοπτική και η αφρικανική σουαχίλι, καθώς και η σύγχρονη εβραϊκή, ως συμπλήρωμα της αρχαίας εβραϊκής που περιλαμβάνεται στην ελληνική έκδοση. Επιπλέον, σημαντικός αριθμός μελετών έχει διευρυνθεί, ενώ ο αριθμός των γλωσσολόγων που συμμετέχουν αυξήθηκε από 32 σε 35.
Το γεγονός ότι 35 πανεπιστημιακοί γλωσσολόγοι παρουσιάζουν τεκμηριωμένα την διαχρονική συμβολή της ελληνικής σε 30 άλλες γλώσσες, αποτελεί ένδειξη αναγνώρισης της παγκόσμιας συμβολής της όχι μόνο στον λεξιλογικό εμπλουτισμό άλλων γλωσσών, αλλά και στην συνακόλουθη πολιτισμική διεύρυνσή τους. Η νέα ορολογία που συνεχώς δημιουργείται στην Αγγλική γλώσσα από ελληνικές ρίζες για τις εξελίξεις στις διάφορες επιστήμες, έρχεται ως επιβεβαίωση της διαχρονικότητας, αλλά και της εμβέλειας, της ελληνικής γλώσσας.
Πριν προχωρήσω σε μια γενική αναφορά στην αγγλική έκδοση του σημαντικού αυτού τόμου, κρίνω πως χρειάζεται μια αναφορά στον ακάματο ερευνητή, διακεκριμένο γλωσσολόγο και συγγραφέα, Γεώργιο Καναράκη.
Ο Δρ Γιώργος Καναράκης είναι Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Charles Sturt Αυστραλίας. Έχει διδάξει στο Τμήμα Αγγλικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών (1966-76), στο Bridgewater State College των ΗΠΑ, κ.α. Σπούδασε ελληνική και αγγλική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών, διδακτική της Αγγλικής με το Βρετανικό Συμβούλιο στο Λονδίνο, και, με υποτροφία Fulbright, εφαρμοσμένη γλωσσολογία στα Πανεπιστήμια Michigan State και Indiana των ΗΠΑ, απ’ όπου έλαβε Master of Arts. Το 1974 ανακηρύχθηκε αριστούχος διδάκτορας στη γλωσσολογία από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Εκτός από πολλά άρθρα σε διεθνή περιοδικά, ο Δρ Καναράκης έχει δημοσιεύσει 15 βιβλία και μονογραφίες για την ελληνική και αγγλική γλώσσα και γλωσσολογία, καθώς επίσης και για τη λογοτεχνία, ιστοριογραφία και τον Τύπο του απόδημου Ελληνισμού, ιδιαίτερα της Αυστραλίας και Νέας Ζηλανδίας.
Πρωτοποριακά θεωρούνται τα έργα του Η λογοτεχνική παρουσία των Ελλήνων στην Αυστραλία (1985), Ο ελληνικός Τύπος στους Αντίποδες: Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία (2000) και ο συλλογικός τόμος Η διαχρονική συμβολή της Ελληνικής σε άλλες γλώσσες. Τα δύο πρώτα βιβλία έχουν βραβευθεί από την Εταιρεία Ελληνικών Γραμμάτων στην Αθήνα και ένα τρίτο (Greek Voices in Australia: A Tradition of Prose, Poetry and Drama, Australian National University Press), από την Επιτροπή Διακοσιετηρίδας της Αυστραλίας στην Canberra.
Για την προσφορά του στα ελληνικά γράμματα, μεταξύ άλλων διακρίσεων και βραβείων, το 1994 εξελέγη αντεπιστέλλον μέλος της Διεθνούς Ακαδημίας της Ρώμης προς Διάδοση του Πολιτισμού, το 1999 τιμήθηκε με Επίτιμο Διδακτορικό Γραμμάτων από το Πανεπιστήμιο Charles Sturt Αυστραλίας, το 2002 του απονεμήθηκε από την Αυστραλιανή Πολιτεία το Medal of the Order of Australia, το 2004 τιμήθηκε από την Ολυμπιάδα Γραμμάτων στην Αθήνα, το 2008 από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών στους Δελφούς (Πύθια 2008), το 2011 στην Ελλάδα με τιμητικό έπαινο από την UNESCO, τον ίδιο χρόνο με το χρυσό μετάλλιο του Μεγάλου Αλεξάνδρου από τον Διεθνή Οργανισμό για την Ανάπτυξη του Πνεύματος και της Τέχνης, το 2014 από την Παγκόσμια Παναρκαδική Συνομοσπονδία και το 2015 στην Αθήνα από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών με το μετάλλιο Γρηγόριου Ξενόπουλου, πρώτου Προέδρου της (1934).
ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΟΣ
Η ελληνική έκδοση του τόμου «Η διαχρονική συμβολή της ελληνικής σε άλλες γλώσσες», και τώρα η αγγλική «The legacy of the Greek language», το καθιστούν ένα πρωτοποριακό συλλογικό έργο, καθότι σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές δεν έχει μέχρι τώρα παρουσιασθεί κάτι παρόμοιο για την διεθνή εμβέλεια της ελληνικής γλώσσας, ή ακόμα και κάποιας άλλης γλώσσας, όπως για παράδειγμα η λατινική.
Στην προλογική αποτίμηση (Foreword), ο Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, Ομότιμος Καθηγητής Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, μεταξύ άλλων αναφέρεται ως ακολούθως στο εν γένει έργο του Καθηγητή Γεωργίου Καναράκη, και στις ιδιαιτερότητες του παρόντος τόμου:
«Το εντυπωσιακό αυτό από άποψη ποιότητας και έκτασης συλλογικό έργο δεν θα έβλεπε το φως της δημοσιότητας, αν ο Γεώργιος Καναράκης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Charles Sturt της Αυστραλίας, δεν είχε θέσει εδώ και πολλές δεκαετίες στο επίκεντρο των ερευνητικών του ενδιαφερόντων τη διεθνικότητα της Ελληνικής και τους μηχανισμούς λειτουργίας της διαγλωσσικής επαφής. Πρόκειται για έναν επιστήμονα διεθνούς κύρους ο οποίος έχει στο ενεργητικό του πλήθος πρωτότυπων και πρωτοποριακών ερευνών».
Στον Πρόλογο του υπό συζήτηση τόμου ο Καθηγητής Γεώργιος Καναράκης αναφέρει, μεταξύ άλλων, και τα ακόλουθα:
«Ευελπιστώ ότι η ανά χείρας συλλογική εργασία θα προσελκύσει το ενδιαφέρον όχι μόνο των ειδικών της θεωρητικής και της εφαρμοσμένης γλωσσολογικής επιστήμης και των εκπαιδευτικών που διδάσκουν δεύτερες ή ξένες γλώσσες, αλλά επίσης και των αναγνωστών που ενδιαφέρονται για την ελληνική γλώσσα και την παγκόσμια παρουσία της. Είμαι βέβαιος πως θα γίνει κατανοητό και θα εκτιμηθεί δεόντως το γεγονός ότι η ελληνική γλώσσα – η βασική αυτή γλωσσική πηγή και φορέας μιας μακροχρόνιας λογοτεχνικής παράδοσης – δεν έχει απλώς επιζήσει επί χιλιάδες χρόνια, αλλά πως έχει εμπλουτίσει γλωσσικά και πολιτισμικά (άμεσα και έμμεσα) αρχικά τις γλώσσες της Ευρώπης και δι’ αυτών πολλές άλλες του λοιπού κόσμου».
Με την ελληνική έκδοση του τόμου που επιμελήθηκε ο Καθηγητής Γ. Καναράκης το 2014 προστέθηκε στην ελληνική και στη διεθνή βιβλιογραφία ένα έργο με το οποίο εμπεδώνεται επιστημονικά η συμβολή της ελληνικής στον λεξιλογικό, αλλά και πολιτισμικό εμπλουτισμό 28 άλλων γλωσσών.
Τώρα, με την διευρυμένη αγγλική έκδοση του βιβλίου, δίνεται η δυνατότητα σε ένα πολύ ευρύ αναγνωστικό κοινό να διαπιστώσει την ευεργετική επίδραση της ελληνικής στην εξελικτική διαδρομή μεγάλου αριθμού άλλων γλωσσών, δεδομένου ότι η αγγλική στην εποχή μας είναι διεθνής γλώσσα (lingua franca). Παράλληλα, είμαι βέβαιος πως θα αξιοποιηθεί δεόντως από τους εκπαιδευτικούς που διδάσκουν την ελληνική γλώσσα σε σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και σε τριτοβάθμιες σχολές, για να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές και οι φοιτητές τους τη διαχρονική αξία της ελληνικής γλώσσας και την ευρεία επίδρασή της στον λεξιλογικό και πολιτισμικό εμπλουτισμό δεκάδων άλλων γλωσσών.
Όταν λάβουμε υπόψη πως για τη νέα έκδοση στην αγγλική γλώσσα του εν λόγω τόμου των 770 σελίδων απαιτήθηκε μακρόχρονη επικοινωνία εκ μέρους του Δόκτορα Καναράκη με γλωσσολόγους σε διάφορες ηπείρους, αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος της προσφοράς του στα ελληνικά γράμματα.
Κάθε μελέτη στον εν λόγω τόμο για την επίδραση της ελληνικής γλώσσας σε κάποια συγκεκριμένη άλλη γλώσσα είναι σημαντική. Θα σταθώ για λίγο στην εισαγωγική μελέτη του Ισπανού γλωσσολόγου Francisco Rodriguez Adrados με τίτλο «Greek, the most universal language». Στο μέρος της μελέτης του 4. Lexicon (Λεξιλόγιο), ο Francisco Rodriguez Adrados μεταξύ άλλων γράφει και τα ακόλουθα: «Ο πλούτος του ελληνικού λεξιλογίου, η ικανότητα σύνθεσης, παραγωγής και δημιουργίας νέων λέξεων είναι απολύτως μοναδική. {…} Εκεί που δημιουργούμε μια φράση, σε μια γλώσσα, όπως είναι τα ισπανικά, οι Έλληνες μπορούσαν και μπορούν, να δημιουργούν μία λέξη, με όλη τη δυνατότητα σύνθεσης, που αυτό συνεπάγεται. Από εδώ διαφαίνεται ο αξεπέραστος πλούτος του ελληνικού λεξιλογίου, του αρχαίου και του νέου. Αυτή είναι η αίγλη τόσο της αρχαίας ελληνικής επιστήμης, όσο και της νεοελληνικής ποίησης», σελ. 7.
Στη δική του μελέτη (σελίδες 155- 190) ο Δρ Καναράκης εξετάζει τη διαχρονική επίδραση της ελληνικής στην αγγλική γλώσσα. Διαβάζοντας αυτήν τη μελέτη, εμείς οι Έλληνες της Διασποράς που ζούμε σε αγγλόφωνες χώρες διαπιστώνουμε, και αισθανόμαστε υπερηφάνεια, για το μεγάλο βαθμό που η ελληνική γλώσσα έχει εμπλουτίσει την αγγλική σε διάφορες πτυχές της, ενώ οι νέοι ελληνικής καταγωγής συνειδητοποιούν πως η γνώση της ελληνικής γλώσσας συχνά τους δίνει τη δυνατότητα να επισημάνουν την ετυμολογία, και ως εκ τούτου να κατανοήσουν την έννοια, δύσκολων λέξεων και όρων της αγγλικής γλώσσας.
Με την έκδοση του αγγλόγλωσσου τόμου «The legacy of the Greek language», ο Καθηγητής Γεώργιος Καναράκης έχει συμβάλει ουσιαστικά στην αναγνώριση, σε παγκόσμια κλίμακα, της διαχρονικής επίδρασης της ελληνικής σε μεγάλο αριθμό άλλων γλωσσών, δεδομένου ότι η αγγλική στην εποχή μας είναι διεθνής γλώσσα.