Όχι σε όλες, αλλά ίσως στις περισσότερες δίκες που γίνονται στην Ελλάδα ισχύουν πλέον νέες διατάξεις στη δικονομία, δηλ. στους κανόνες που ρυθμίζουν πώς διεξάγονται οι δίκες στα ελληνικά δικαστήρια. Με τους νέους κανόνες άλλαξε ουσιωδώς ο τρόπος με τον οποίο ασκείται μία αγωγή, δηλ. πώς κατατίθεται από τον ενάγοντα το δικόγραφο της αγωγής στην γραμματεία του δικαστηρίου, αλλά και κυρίως πώς η αγωγή κοινοποιείται στον αντίδικο, που συνήθως ονομάζεται εναγόμενος, όταν αυτός δεν μένει στην Ελλάδα, αλλά η κατοικία ή η διαμονή του είναι στο εξωτερικό.
Με το παλιό σύστημα, η αγωγή κατετίθετο επί παραδείγματι στις 30 Σεπτεμβρίου του 2016 στο Πρωτοδικείο Αιγίου και οριζόταν ημερομηνία για την δίκη (συζήτηση της αγωγής) 10 μήνες ή και 18 μήνες αργότερα. Η δικονομία όριζε ότι η επίδοση στον εναγόμενο που έμενε στο εξωτερικό, ας πούμε στη Μελβούρνη της Αυστραλίας, έπρεπε να γίνει το αργότερο ενενήντα (90) ημέρες πριν την συζήτηση της αγωγής. Αν η αγωγή που κατατέθηκε στις 30-9-16 είχε ορισθεί να συζητηθεί στις 30 Νοεμβρίου 2017, θα έπρεπε να είχε κοινοποιηθεί στον αντίδικο στο εξωτερικό όχι λιγότερο από τρεις μήνες πριν από την ημερομηνία αυτή, (30-11-17).
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο δικηγόρος του ενάγοντος, εκείνου δηλ. που ξεκινάει την δίκη, είχε αρκετούς μήνες, περίπου ένα χρόνο, (από 30-9-16 έως καλοκαίρι 2017) να βρει τον σωστό τρόπο κατά το νόμο για να επιδώσει εμπροθέσμως την αγωγή στον αντίδικο ομογενή στη Μελβούρνη, δεδομένου του ότι επίδοση της αγωγής δεν γίνεται απλώς με επίδοση αυτής στον Εισαγγελέα του δικαστηρίου στην Ελλάδα, αλλά απαιτείται πραγματική επίδοση, κατά τη Σύμβαση της Χάγης συνήθως, με παράδοση του
δικογράφου στην κατοικία του στο εξωτερικό, με τοπικό δικαστικό επιμελητή ή με άλλον νόμιμο τρόπο και συχνά με μεταφρασμένη την αγωγή στην γλώσσα της χώρας κατοικίας του ομογενούς.
Επιπροσθέτως, ο ομογενής που λάμβανε ξαφνικά μία αγωγή στο εξωτερικό και επληροφορείτο ότι του κάνουν έναν δικαστήριο εναντίον του στην Ελλάδα, είχε τουλάχιστον τρεις μήνες να διαβάσει την αγωγή, να βρει δικηγόρο στην Ελλάδα, να του εξηγήσει ο δικηγόρος τι δικαστήριο ήταν αυτό, να συζητήσουν μαζί πώς θα αντικρούσουν τους ισχυρισμούς της αγωγής, τι μάρτυρες και έγγραφα χρειάζονται και πολλές άλλες λεπτομέρειες, ενώ υπήρχε ευκολώτερα και η επιλογή της αναβολής. Εξάλλου, για την συντριπτική πλειοψηφία των δικαστηρίων δεν χρειαζόταν ούτε καν εξουσιοδότηση, ούτε να πρέπει να έχει ο ομογενής ΑΦΜ, δηλαδή Αριθμό Φορολογικού Μητρώου στην Ελλάδα.
Με τη νέα δικονομία, η αγωγή πρέπει να κοινοποιηθεί στον ομογενή στο εξωτερικό το αργότερο τρεις μήνες μετά την κατάθεσή της στο δικαστήριο στην Ελλάδα, ενώ ημερομηνία δικαστηρίου δεν έχει ορισθεί, διότι θα ορισθεί αργότερα. Τις περισσότερες φορές είναι αμφίβολο εάν είναι εφικτό να γίνει πραγματική επίδοση της αγωγής στο αντίδικο ομογενή στο εξωτερικό εντός τριών μόλις μηνών. Αλλά το σημαντικότερο πρόβλημα για τον ομογενή στο εξωτερικό είναι ότι έχει πολύ μικρό χρονικό διάστημα να βρει δικηγόρο στην Ελλάδα, να καταλάβει τι λέει η αγωγή και να λάβει σωστή νομική συμβουλή από τον δικηγόρο του για το πώς θα προετοιμασθούν καλύτερα κατά την αγωγής.
Τέλος, ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα με τη νέα δικονομία είναι ότι κάθε διάδικος, επομένως και ο ομογενής, για να καταθέσει προτάσεις στο δικαστήριο πρέπει να έχει ΑΦΜ (Αριθμό Φορολογικού Μητρώου) στην Ελλάδα. Αρκετοί ομογενείς έχουν ΑΦΜ, πολλοί όμως δεν έχουν. Για να βγάλουν ΑΦΜ στην Ελλάδα, η εφορία ζητάει εξουσιοδότηση από τον ομογενή από το εξωτερικό, αλλά και φωτοτυπία του διαβατηρίου του ομογενούς. Μερικοί ομογενείς, είτε λόγω προχωρημένης ηλικίας, είτε επειδή μένουν μακριά από το Προξενείο της Ελλάδος, αδυνατούν ή δυσκολεύονται να κάνουν εξουσιοδότηση. Άλλοι ομογενείς δεν έχουν καν διαβατήριο τη συγκεκριμένη στιγμή που μαθαίνουν ότι έχουν δικαστήριο στην Ελλάδα. Μέχρι να βγάλουν διαβατήριο για να μπορέσουν ακολούθως να κάνουν εξουσιοδότηση θα περάσει χρόνος και μπορεί να μην προλαβαίνουν τις νέες, μικρές και περιοριστικές προθεσμίες για κατάθεση προτάσεων στην δίκη στην Ελλάδα.
Όλα τα ανωτέρω θα κάνουν κυριολεκτικά πολύ δύσκολη τη ζωή των ομογενών που θα έχουν δικαστήρια στην Ελλάδα. Πρέπει να ενημερωθούν οι ελληνικές ομογενειακές Κοινότητες και το Προξενείο ώστε με τη σειρά του να ενημερώσει το υπουργείο δικαιοσύνης της Ελλάδος ότι η νέα δικονομία δημιουργεί τόσο μεγάλα προβλήματα στους ομογενείς που μπορεί να φθάνουν μέχρι και την στέρηση του δικαιώματος της δίκαιης δίκης (fair trial), που είναι ένα ανθρώπινο δικαίωμα προστατευόμενο από τις πιο σημαντικές διεθνείς συνθήκες.
*Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws.