Η Πρόνοια μέσω του προγράμματος Οικογένειας & Σχέσεων, προσφέρει στήριξη σε ευάλωτα και, πολλές φορές, κοινωνικά απομονωμένα άτομα, ζευγάρια και οικογένειες που βιώνουν δύσκολες καταστάσεις λόγω χωρισμού/διαζυγίου ή διαφορών με άλλους συγγενείς καθώς και μεταξύ παππούδων και γιαγιάδων και των ενήλικων παιδιών τους. 

Η ενδοοικογενειακή βία, η κατάχρηση αλκοόλ και άλλων ναρκωτικών, ο εθισμός στον τζόγο, η ανεργία, οι ψυχασθένειες, ο θάνατος και η θλίψη που συνεπάγεται καθώς και η κακοποίηση ηλικιωμένων, δυστυχώς, πολλών συμπαροίκων είναι πραγματικότητα που προκαλεί απόγνωση. 

Το Πρόγραμμα Οικογένειας & Σχέσεων παρέχει μεταξύ άλλων, Συμβουλευτική Υπηρεσία σε άτομα και οικογένειες, για να σας βοηθήσει να κατανοήσετε και να διαχειριστείτε ή να ξεπεράσετε -αν γίνεται- τα προσωπικά και συναισθηματικά σας προβλήματα και δυσκολίες που αντιμετωπίζετε στις σχέσεις σας με τους άλλους. Ακόμα παρέχει πληροφόρηση και εκπαίδευση σε θέματα σχέσεων και διαπαιδαγώγησης και ανάπτυξης του παιδιού παρέχονται στο Brunswick και το Oakleigh συνάμα με την Συμβουλευτική που καταγίνεται, ως επί το πλείστον, με ζευγάρια που έχουν εξαρτώμενα παιδιά (σχολικής ηλικίας), βιώνουν μικτούς γάμους και σχέσεις, είναι φροντιστές ή παππούδες και γιαγιάδες και χρειάζονται στήριξη. 

Εκπαίδευση και σεμινάρια/εργαστήρια καλύπτουν θέματα όπως διαχείριση του άγχους και διευθέτηση διαφορών, επικοινωνία, προγραμματισμός και στρατηγικές αλλαγής, (σχέσεις, εργασία, οικονομικά, και υγεία). Το πρόγραμμα επίσης παρέχει στήριξη σε νεοφερμένα άτομα και οικογένειες στον τομέα των σχέσεων. 

Η Πρόληψη Κακοποίησης Ηλικιωμένων είναι ένα από τα πλέον σημαντικά θέματα με τα οποία καταπιάνονται πολλά προγράμματα και υπηρεσίες της Πρόνοιας καθώς η πρώτη γενιά των Ελλήνων μεταναστών γερνάει. Η Κακοποίηση Ηλικιωμένων είναι ποινικό αδίκημα το οποίο καλύπτει διάφορες μορφές κακομεταχείρισης ενός ηλικιωμένου ατόμου από κάποιον με τον οποίο το άτομο αυτό έχει μια σχέση εμπιστοσύνης όπως σύντροφο, μέλος της οικογένειας, συγγενή, φίλο ή φροντιστή. Έρευνες στην Αυστραλία δείχνουν ότι περίπου 2% με 7% ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών κακοποιούνται από κάποιο έμπιστο άτομο. Συνήθως, η ‘σχέση εμπιστοσύνης’ είναι μεταξύ του ηλικιωμένου και κάποιου άλλου μέλους της οικογένειας και στις περισσότερες περιπτώσεις το γιο ή την κόρη. 

Η κακοποίηση μπορεί να είναι:

-Οικονομική, για παράδειγμα, η παράνομη ή χωρίς την συγκατάθεση του ηλικιωμένου χρήση χρημάτων, ακινήτων ή περιουσιακών στοιχείων από κάποιο έμπιστο άτομο. 

-Ψυχολογική ή Συναισθηματική, όταν ο ηλικιωμένος υποφέρει από το άγχος που του δημιουργεί κάποιο έμπιστο άτομο. Σεξουαλική, οποιαδήποτε πράξη σεξουαλικής φύσης χωρίς την συγκατάθεση του ηλικιωμένου. Παραμέληση, έλλειψη των αναγκαίων όπως τροφή, στέγαση, ρουχισμός, προσωπική φροντίδα κτλ. 

-Σωματική, οποιαδήποτε πράξη μπορεί να προκαλέσει πόνο ή τραυματισμό.

-Κοινωνική, απομόνωση και/ή περιορισμός ή απαγόρευση κοινωνικής επαφής με άλλους. Πολλοί ηλικιωμένοι δεν μιλάνε για την κακοποίηση που βιώνουν λόγω φόβου, πιθανότητα απομόνωσης, δυσάρεστα επακόλουθα από την οικογένεια και φόβος του τι θα πει ο κόσμος, ντροπή ή ενοχές, ή γιατί πιστεύουν ότι κανένας δεν θα τους ακούσει/πιστέψει ή και λόγω έλλειψη γνώσης πηγών στήριξης που μπορεί να τους βοηθήσουν. Οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο του να πέσει κάποιος θύμα κακοποίησης περιλαμβάνουν έλλειψη γνώσης της αγγλικής, απόλυτη εξάρτηση από τα παιδιά ή άλλα μέλη της οικογένειας ή κάποιον άλλο για τα αναγκαία, κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών, προβλήματα με τον τζόγο, απομόνωση και έλλειψη κοινωνικής δικτύωσης και όταν κάποιος άλλος έχει απόλυτο έλεγχο των χρημάτων και περιουσίας. 

Η κακοποίηση ηλικιωμένων έχει πολλές μορφές. Μπορεί να είναι εσκεμμένη ή όχι. Οι ανάγκες και η ευημερία του ηλικιωμένου είναι εξίσου σημαντικές όπως όλων των άλλων μελών της οικογένειας. Κανείς δεν πρέπει να ζει σε ένα στενάχωρο περιβάλλον όπου υπάρχει έλλειψη σεβασμού. Αν κάποιος χρειάζεται βοήθεια πρέπει να μιλήσει σε κάποιον που μπορεί να βοηθήσει (επαγγελματία, έμπιστο άτομο, κοινωνικό λειτουργό). Παραμένοντας δικτυωμένοι κοινωνικά είναι σημαντικός παράγοντας για τη διατήρηση της ανεξαρτησίας σας. Δίγλωσσοι επαγγελματίες στην Πρόνοια και άλλους οργανισμούς μπορούν να βοηθήσουν και να παραπέμψουν σε άλλες υπηρεσίες όπως τον οργανισμό για τα Δικαιώματα Ηλικιωμένων – Senior Rights Victoria που ειδικεύεται στο θέμα κακοποίησης ηλικιωμένων. Ο οργανισμός Senior Rights Victoria μπορεί να προσφέρει διάφορες υπηρεσίες στήριξης και πρόσβαση σε διερμηνείς (δωρεάν).

Δωρεάν συμβουλές με απόλυτη ανωνυμία για άτομα άνω των 60 ετών 

Τηλεφωνική υπηρεσία ή επισκέψεις στο σπίτι 

Συνηγορία και στήριξη

Ειδικευμένη δωρεάν νομική υπηρεσία

Μερικές συνηθισμένες περιπτώσεις κακοποίησης που βλέπουμε από άτομα που έρχονται για βοήθεια στην Πρόνοια περιλαμβάνουν ηλικιωμένες γυναίκες που είναι χήρες και προσέχουν τα εγγονάκια τους. Πολλές φορές, όταν παρουσιάζουν κάποιο πρόβλημα υγείας και χρειάζεται να νοσηλευτούν σε νοσοκομείο για μια εγχείρηση, για παράδειγμα, τους είναι αδύνατο να συνεχίσουν το ρόλο του φροντιστή των εγγονών τους για ένα διάστημα. Δυστυχώς, δεν είναι καθόλου ασυνήθιστο να πιέζονται από τα παιδιά τους να πουλήσουν το σπίτι τους και να μπουν σε γηροκομείο παρά τη θέληση τους γιατί τα παιδιά τους δεν μπορούν ή δεν θέλουν να τις φροντίζουν, όταν βγουν από το νοσοκομείο. Κατά τη διάρκεια της ζωής μας θα αντιμετωπίσουμε διάφορες δυσκολίες. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι έχουμε επιλογές. Αν και πολλές από αυτές δεν θα είναι εύκολες, υπάρχει βοήθεια για να καταλάβουμε τα δικαιώματά μας και να πάρουμε την καλύτερη απόφαση για την περίπτωσή μας. 

Άλλες περιπτώσεις περιλαμβάνουν ζευγάρια, συνήθως ένα σύντροφο που φροντίζει το/τη σύζυγο που έχει Άνοια. Ο φροντιστής δεν ξεκουράζεται καλά και νοιώθει συχνά εξουθενωμένος / χαμένος. Πολλές φορές δεν τα καταφέρνει να κάνει όλες τις δουλειές. Φοβάται να αφήσει το σύντροφο μόνο του στο σπίτι. Για να είναι ασφαλής, πολλές φορές μπορεί να τον κλειδώνει στην κρεβατοκάμαρα όταν πάει για ψώνια. Μερικές μέρες, το άτομο που ζει με άνοια είναι χειρότερα από άλλες, μπορεί να είναι απότομο, ακόμα και βίαιο. Σταδιακά τα παιδιά και οι άλλοι συγγενείς και φίλοι αραιώνουν τις επισκέψεις και όταν το άτομο τους ζητάει βοήθεια μπορεί να του λένε ότι θα προσπαθήσουν να τους επισκέπτονται πιο συχνά, αλλά τίποτα δεν αλλάζει. Η κακοποίηση έχει διάφορες μορφές και μπορεί να είναι εσκεμμένη ή όχι. Μερικές φορές δεν συνειδητοποιούμε ότι η συμπεριφορά μας έχει επιπτώσεις στην αξιοπρέπεια και το σεβασμό των αγαπημένων μας προσώπων. Υπάρχουν υπηρεσίες στήριξης που μπορούν να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε τις ανάγκες της οικογένειας μας και να μας βοηθήσουν στο ρόλο μας ως φροντιστές. Στην Αυστραλία, περίπου 1.000.000 άτομα φροντίζουν ένα μέλος της οικογένειας που ζει με άνοια. Καθώς ο πληθυσμός γερνάει, η πιθανότητα διάγνωσης άνοιας και άλλων παθήσεων που επηρεάζουν την ανεξαρτησία του ατόμου αυξάνονται. Είναι συνηθισμένο τα άτομα που φροντίζουν κάποιον με άνοια να ζουν με πολύ άγχος και αγωνία καθώς η πάθηση προχωρά και οι σχέσεις αλλάζουν λόγω της αλλαγής συμπεριφοράς που προκαλεί η άνοια. Κακομεταχείριση μπορεί να συμβεί λόγω των καταστάσεων από μέρους του φροντιστή ή του ηλικιωμένου ή και απ’ τις δύο πλευρές.

Τέλος, έχουμε πολλές περιπτώσεις όπου ένα ενήλικο παιδί επιστρέφει στο πατρικό σπίτι μετά το διαζύγιο ή την κατάρρευση της σχέσης του, το χάσιμο της δουλειάς του κτλ. Τα πράγματα είναι δύσκολα και συνήθως η ατμόσφαιρα είναι τεταμένη. Ο ηλικιωμένος αναγκάζεται να συνισφέρει οικονομικά, να βοηθάει με τα ψώνια και τα έξοδα γιατί το ‘παιδί’ δεν τα βγάζει πέρα μόνο του. Πολλές φορές ο ηλικιωμένος ανακαλύπτει ότι του λείπουν χρήματα από τον λογαριασμό του ή ότι το ‘παιδί΄ υπογράφει στο όνομά του και παίρνει δάνεια ή βάζει το σπίτι του υποθήκη χωρίς την έγκριση του. Πολλοί σκορπίζουν την περιουσία μιας ζωής στα ναρκωτικά ή στο Καζίνο και τις μηχανές Πόκερ. Ο ηλικιωμένος υποφέρει και δεν έχει κανέναν για να τον βοηθήσει. Δεν ξέρει ακριβώς τι να κάνει. Η οικονομική κακοποίηση είναι αυτή για την οποία συνήθως οι ηλικιωμένοι αναφέρονται περισσότερο και με πιο ευκολία από άλλες μορφές κακοποίησης. Παρ’ όλα αυτά, συχνά συνδέεται με άλλες μορφές κακοποίησης οι οποίες είναι εξίσου καταστροφικές. Γνωρίζουμε ότι μη-αγγλόφωνα άτομα δεν ζητούν βοήθεια όσο ο υπόλοιπος πληθυσμός. Αυτή η ιστορία τονίζει μερικά ζητήματα που έχουν να κάνουν με ενήλικα παιδιά που επιστρέφουν στο πατρικό σπίτι και έχουν προβλήματα με κατάχρηση ναρκωτικών, αλκοόλ ή τζόγο. Αυτό είναι συνηθισμένο φαινόμενο μετά το χωρισμό ή διαζύγιο των παιδιών. Όταν συζητάμε αυτά τα θέματα μας δίνετε η ευκαιρία να σπάμε τα ταμπού και να αναγνωρίζουμε αν έχουμε πέσει θύμα κακοποίησης. Ανεξαιρέτως από το φύλο, την εθνικότητα, τη θρησκεία ή την κοινωνικοοικονομική μας κατάσταση, η κακοποίηση ηλικιωμένων μπορεί να συμβεί στον καθένα. 

Η Πρόνοια διοργανώνει ημερίδες ενημέρωσης για την Πρόληψη της κακοποίησης ηλικιωμένων την Τετάρτη 7 Ιουνίου στις 10 το πρωί στο 7 Union Street, Brunswick και την Πέμπτη 15 Ιουνίου στις 10 το πρωί στο Κοινοτικό κέντρο του Clayton, 9-15 Cooke Street, Clayton. Κλείστε απαραίτητα θέση δηλώνοντας συμμετοχή τηλεφωνώντας στην Πρόνοια στον αριθμό 9388 9998. Ελάτε να ενημερωθείτε και ρωτήστε οτιδήποτε σας απασχολεί. 

*Ο Αντώνης Μαγκλής είναι κοινωνικός επιμορφωτής της Πρόνοιας.