Το ρήμα δείκνυμι οι αρχαίοι μας το έλεγαν δεικνύω και κατέληξε μέχρι σε μας που σήμερα το λέμε δείχνω. Η λέξη μέσα από χιλιάδες χρόνια πέρασε σε διάφορες μορφές και στην «Ιλιάδα» και «Οδύσσεια» χρησιμοποιείται πλατιά. Η σημασία του πέρασε από διάφορα στάδια, αλλά ποτέ δεν έπαψε «να δείχνει το πρόσωπό του» και είναι αυτό το ρήμα που μας έδωσε τη δεξιά και τη δίκη και το δίκιο.

Σήμερα λέμε: δείχνω το δρόμο σε κάποιον, δείχνω τον εαυτό μου, δείχνει ότι είναι καλός άνθρωπος, ο δάσκαλος δείχνει πώς κλίνεται το δείκνυμι, θα σου δείξω εγώ (!) και πολλές άλλες αποχρώσεις δειξίματος. Έχουμε και ουσιαστικά από το δείχνω: δείγμα, δείκτης, επίθετο δεικτικός και σύνθετες όπως: επίδειξη, απόδειξη, αποδεικτικός και άλλες.

Δεν έμεινε ασυγκίνητη η Λατινική γλώσσα από το δείχνω. Το οικειοποιήθηκε πρώτα με την ελληνική ορθογραφία και με ίδια σημασία ως deico, μετά το απλοποίησαν σε dico και dicto και το συμπεριέλαβαν  στο κλιτικό τους σύστημα στους άλλους χρόνους ως dicere, dixi και dictum. Έτσι έγινε κτήμα τους και χάθηκε η ελληνικότητά του, αλλά τα σημερινά Λατινικά λεξικά το λένε: From Greek δείκνυμι.

Κατά την Αναγέννηση έρχεται η Αγγλική γλώσσα – που στόμα είχε, αλλά μιλιά δεν είχε να μιλήσει – και καταβρόχθισε τη Λατινική και μαζί της φυσικά την Ελληνική γλώσσα. Έτσι μετά από το έντονο γλωσσικό πλύσιμο απέπλευσαν πάμπολλες αγγλικές λέξεις από το δείκνυμι, δείχνω, deico και dico.
Ας μνημονεύσουμε μερικές, με πρώτη την ελληνική λέξη, ή νόημα και επειδή δεν υπήρχε στα Αγγλικά την έστυψαν από το δείχνω. Προσέξτε πώς το θέμα του δείχνω (ως dic) παραμένει σε όλες ως κύριος σημασιοδότης και αμετακίνητος ακρογωνιαίος λίθος.

τρόπος προφοράς = diction
παραιτούμαι από το θρόνο = abdicate
αυτός που δείχνει εξάρτηση = addict
κατάσταση = condition
αντιφάσκω = contradict
αφιερώνω = dedicate
υπαγορεύω = dictate
ομοιωματικά, το ίδιο πράγμα = ditto
το διάταγμα (μεταφορικά) = edict
ο δείκτης = index
δείχνω με το χέρι = indicate
συντάσσω, διατυπώνω = indite
γνωματεύω, κρίνω = predicate
η δύσκολη θέση = predicament
τα δάχτυλα που δείχνουμε = digit
Σημείωση: Ο δείκτης από το ρήμα δεικνύω, δηλ. ο λιχανός, το δεύτερο μετά τον αντίχειρο δάχτυλο, έδωσε τη λέξη digitus στους Λατίνους. Με τα ηχηρά σύμφωνα δ, κ, τα έγινε η λέξη digitus. Από εδώ ονομάστηκε όλη η νέα μας σήμερα ψηφιακή τεχνολογία σε digital technology και άλλαξε εξ ολοκλήρου τον κόσμο μας.

Εδώ θα πρέπει να πούμε πως χωρίς τη μαγιά του δείχνω, καμία από αυτές τις λέξεις δεν θα υπήρχε. Επιπλέον από τις ίδιες αυτές λέξεις παράγονται και πάρα πολλές άλλες που βοηθούν την Αγγλική να… ορθοποδήσει και να φτάσει στον πολιτισμό.

Τέλος – έτσι για να το θυμόμαστε – τα λεξικά λένε πως από το δείκνυμι = to show, βγήκε και η πρώτη λέξη στην εκπαίδευση: the teacher = ο δάσκαλος, ο οποίος όντως δεν κάνει τίποτε άλλο παρά δείχνει. Επίσης ένα λεξικό δείχνει όλες τις λέξεις με την ορθογραφία τους, τη σημασία τους, την ετυμολογία τους και γενικά τη χρήση τους και επειδή δείχνει, ονομάστηκε στα Αγγλικά Dictionary. Στην «καθαρεύουσά» τους όμως κράτησαν και το Λεξικό ως Lexicon. Έτσι λοιπόν φτάσαμε από το δείκνυμι στο dictionary. ΟΕΔ, δηλ. όπερ έδει δείξαι = Αυτό που έπρεπε να αποδειχθεί.

Εάν πάλι – για όλα τα ανωτέρω – δεν με πιστεύετε, δεν έχετε παρά να συμβουλευτείτε το …dictionary σας που θα σας τα επιβεβαιώσει όλα. Η έρευνα κάνει καλό στη γλώσσα. Σκύψτε όμως βαθιά μέχρι που να βρείτε τη ρίζα των λέξεων και της γλώσσας. Γι’ αυτό λέγεται πως το καταπληκτικότερο δημιούργημα του ανθρώπου είναι πράγματι η γλώσσα και αυτή αποτελεί το κύριο συστατικό του πολιτισμού που παράγει ένας λαός!