Η διαδικασία για την εκλογή του νέου Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας έχει ήδη αρχίσει από την 17η Δεκεμβρίου. Το κείμενο αυτό είχε γραφτεί πριν από τη διεξαγωγή της πρώτης ψηφοφορίας, και ως εκ τούτου το αποτέλεσμά της δεν μου ήταν γνωστό.

Κάνω λόγο για πρώτη ψηφοφορία, γιατί το Ελληνικό Σύνταγμα προβλέπει τρεις ψηφοφορίες στην Ελληνική Βουλή, σε περίπτωση που η πρώτη και η δεύτερη ψηφοφορία δεν εξασφαλίσουν τον προβλεπόμενο από το νόμο αριθμό ψήφων. Επειδή, όπως θα δούμε, για την εκλογή του Προέδρου στην πρώτη ψηφοφορία απαιτείται η ψήφος 200 βουλευτών, παίρνω ως δεδομένο πως μέχρι στιγμής ο νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν έχει εκλεγεί.

Η Κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά έχει ορίσει τις ακόλουθες ημερομηνίες για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας: Τετάρτη, 17 Δεκεμβρίου, Τρίτη, 23 Δεκεμβρίου, και Δευτέρα, 29 Δεκεμβρίου.

Σύμφωνα με το Ελληνικό Σύνταγμα, για την εκλογή του Προέδρου στις δύο πρώτες ψηφοφορίες απαιτείται η θετική ψήφος των 2/3 των βουλευτών, δηλαδή 200 από το σύνολο των 300. Αν δεν συγκεντρωθεί ο αριθμός αυτός στην πρώτη και στη δεύτερη ψηφοφορία γίνεται και τρίτη ψηφοφορία, στην οποία ο απαραίτητος αριθμός των ψήφων υπέρ μειώνεται στις 180.

Αν και η τρίτη ψηφοφορία δεν αναδείξει Πρόεδρο, τότε πάλι σύμφωνα με το Σύνταγμα, το Υπουργικό Συμβούλιο παραιτείται, η Βουλή διαλύεται, και εντός 10 ημερών πρέπει να προκηρυχθούν εθνικές εκλογές, οι οποίες θα διεξαχθούν μέσα σε 30 ημέρες από την προκήρυξή τους.

Με αυτά τα δεδομένα, σε περίπτωση μη εκλογής Προέδρου, οι εκλογές θα διεξαχθούν την Κυριακή, 25 Ιανουαρίου 2015 ή την Κυριακή 1 Φεβρουαρίου 2015.

Η νέα κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές δεσμεύεται από το Σύνταγμα να αρχίσει εκ νέου διαδικασίες για τη εκλογή Προέδρου. Στην πρώτη ψηφοφορία απαιτείται πλειοψηφία των 3/5 του συνόλου των βουλευτών, ποσοστό που αντιστοιχεί με 180 έδρες. Αν δεν επιτευχθεί αυτό το ποσοστό, προβλέπεται νέα ψηφοφορία, με μειωμένη πλειοψηφία 151 εδρών, με άλλα λόγια απλή πλειοψηφία, που απαιτείται και για το σχηματισμό κυβέρνησης. Αν για τη θέση του Προέδρου οι υποψήφιοι είναι περισσότεροι του ενός, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται μεταξύ των δύο επικρατέστερων υποψηφίων, και σε περίπτωση ισοψηφίας γίνεται κλήρωση για την ανάδειξη του Προέδρου.

ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΟΙ ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

Στην προκείμενη περίπτωση μόνο ένα πρόσωπο προτάθηκε για τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο Σταύρος Δήμας, βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, η οποία τον πρότεινε. Αν και τα άλλα κόμματα έχουν δικαίωμα πρότασης υποψηφίων, ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, ως Αξιωματική Αντιπολίτευση, δεν έχει προτείνει υποψήφιο της επιλογής του.

Αυτό, κατά την άποψή μου, σημαίνει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ σε αυτήν τη φάση δεν ενδιαφέρεται για την εκλογή ενός συγκεκριμένου προσώπου για τη θέση του Προέδρου. Προσδοκία του αρχηγού του, κ. Αλέξη Τσίπρα, είναι ότι η Κυβέρνηση του κ. Αντώνη Σαμαρά δεν θα συγκεντρώσει τον ελάχιστο απαιτούμενο αριθμό των 180 βουλευτών για την ανάδειξη νέου Προέδρου, και ως εκ τούτου θα χρειασθεί να γίνουν νέες εκλογές στις αρχές του 2015. Άρα, στόχος του είναι η διεξαγωγή πρόωρων εκλογών, τις οποίες ελπίζει πως θα κερδίσει, εν όψει των ευνοϊκών για το κόμμα του δημοσκοπήσεων.

Το ότι μια τέτοια προοπτική θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στους πιστωτές της Ελλάδας, και ως εκ τούτου στην οικονομία της, δεν φαίνεται να απασχολεί τον κ. Τσίπρα. Ακατανίκητος είναι ο πειρασμός του πρωθυπουργικού θώκου, όπως εξάλλου συνέβη και με τον κ. Αντώνη Σαμαρά πριν την ανάληψη της Πρωθυπουργίας τον Ιούνιο του 2012. Τότε συνέχεια έκανε λόγο για διαπραγμάτευση με την Τρόικα για το ελληνικό χρέος. Ως Πρωθυπουργός όμως διαπίστωσε εκείνο που έπρεπε να γνωρίζει, ότι δηλαδή οι διαπραγματεύσεις γίνονται μεταξύ ίσων. Ως το αδύνατο μέλος δέχεσαι, έστω και διαμαρτυρόμενος, μόνο υπαγορεύσεις από τους ισχυρότερους συνομιλητές σου, ιδιαίτερα όταν σου προσφέρουν δάνεια για να αντιμετωπίσεις την οικονομική κρίση της χώρας σου.

Δυστυχώς για τη Ελλάδα, ο κ. Τσίπρας διαπράττει το ίδιο ανόμημα, και επιπλέον υπόσχεται την επαναφορά των μισθών και των συντάξεων στα προ του Μνημονίου επίπεδα. Και αυτό όταν τα δημόσια ταμεία είναι άδεια, το δημόσιο χρέος κρέμεται ως δαμόκλεια σπάθη πάνω από την ελληνική κυβέρνηση, και η διεθνής αγορά κρατάει τη στάση του Πόντιου Πιλάτου…

Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 

ΚΑΙ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ

Για πρώτη φορά στην σύγχρονη πολιτική ιστορία της Ελλάδας το Σύνταγμα του 1924 καθιέρωσε το θεσμό του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο οποίος διατηρήθηκε μέχρι που το 1935, ο στρατιωτικός Γεώργιος Κονδύλης κατέλυσε την αβασίλευτη δημοκρατία, και με νόθο ψήφισμα επανέφερε στο θρόνο τον βασιλιά Γεώργιο Β’. 

Ένας άλλος στρατιωτικός, ο Ιωάννης Μεταξάς, τον Αύγουστο του 1936, με τη δικαιολογία της αποτροπής του κομουνιστικού κινδύνου κήρυξε δικτατορία, και με το καθεστώς εκείνο βρήκε την Ελλάδα ο ελληνο-ιταλικός πόλεμος, 1940-1941.

Αν και κατά τη διάρκεια της Χούντας των Συνταγματαρχών (1967-1974) γίνεται χρήση του όρου Πρόεδρος, δεδομένου ότι επρόκειτο για στρατιωτική δικτατορία, δεν μπορεί να γίνει λόγος για Πρόεδρο της Δημοκρατίας, καθότι κάτι τέτοιο αποτελεί λογική αντινομία.

Μετά την ανατροπή της Χούντας, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επέστρεψε στην Ελλάδα τον Ιούλιο του 1974 και ανέλαβε την Πρωθυπουργία της χώρας. Με το δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974 αποκαταστάθηκε στην Ελλάδα ο θεσμός της Προεδρευόμενης Δημοκρατίας, και λίγες ημέρες αργότερα η νέα Βουλή εξέλεξε ως προσωρινό Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας τον Μιχαήλ Στασινόπουλο.

Μετά τον Μ. Στασινόπουλο, Πρόεδροι της Δημοκρατίας εξελέγησαν οι ακόλουθοι:

Κωνσταντίνος Τσάτσος, Κωνσταντίνος Καραμανλής, Χρήστος Σαρτζετάκης, Κωστής Στεφανόπουλος και Κάρολος Παπούλιας.

Τα ακόλουθα είναι τα κύρια καθήκοντα του Προέδρου της Δημοκρατίας.

*Διεθνής παραστάτης, υπογραφή διεθνών συνθηκών.

*Διορισμός Πρωθυπουργού μετά τις εκλογές.

*Ανάθεση διερευνητικής εντολής για σχηματισμό κυβέρνησης σε αρχηγούς των κομμάτων, με βάση την κοινοβουλευτική τους δύναμη, σε περίπτωση που δεν έχει επιτευχθεί πλειοψηφία ενός κόμματος στη Βουλή.

*Διάλυση της Βουλής εάν δεν τελεσφορήσουν οι διερευνητικές εντολές, και επιβεβαιωθεί η αδυναμία σχηματισμού Κυβέρνησης.

*Παύση της Κυβέρνησης, αν αυτή παραιτηθεί, και όταν η Βουλή αποσύρει την εμπιστοσύνη της από αυτήν.

*Σύγκληση της Βουλής, αναστολή εργασιών.

*Έκδοση και δημοσίευση νόμων και διαταγμάτων.

*Πράξεις νομοθετικού περιεχομένου σε έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης. Οι πράξεις αυτές υποβάλλονται στη Βουλή για κύρωση.

*Προκήρυξη δημοψηφίσματος, η οποία λαμβάνεται κατόπιν πρότασης του Υπουργικού Συμβουλίου.

*Συμβολικός αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων, τη διοίκηση των οποίων ασκεί η Κυβέρνηση.

*Έχει το δικαίωμα, ύστερα από πρόταση του Υπουργού Δικαιοσύνης, να χαρίζει, μετατρέπει ή να μετριάζει τις ποινές που επιβάλλουν τα Δικαστήρια.

*Κηρύσσει τη χώρα σε κατάσταση πολιορκίας σε περίπτωση πολέμου, εφόσον η Βουλή απουσιάζει ή υφίσταται αδυναμία έγκυρης σύγκλησής της, έπειτα από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου.

Οι αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας είχαν θεσπισθεί στο Σύνταγμα της Ελλάδας το 1975, το οποίο έχει τροποποιηθεί τρεις φορές: το 1986, το 2001 και το 2008.

Στην αναθεώρηση του Συντάγματος το 1986 περιορίστηκαν σε μεγάλο βαθμό οι αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας. Αναφορικά με τις αλλαγές που έγιναν ενδιαφέρον παρουσιάζει η ακόλουθη άποψη που εκφράζεται σε κείμενο του Πανεπιστημίου Αθηνών με τίτλο «Εφαρμογές δημοσίου δικαίου 2009- «Αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας»: 

«Η αναθεώρηση του Συντάγματος του 1986 αποτελεί σταθμό στην ιστορία του θεσμού

του Προέδρου της Δημοκρατίας καθώς περιόρισε σε μεγάλο βαθμό τις αρμοδιότητές

του και δε θα ήταν υπερβολή να πούμε πως ουσιαστικά μετέτρεψε το ρόλο του από

‘καθοριστικής σημασίας’ σε ‘διακοσμητικού χαρακτήρα’».

Προσωπικά πιστεύω πως η επιλογή από τον κ. Αντώνη Σαμαρά του κ. Σταύρου Δήμα ως υποψήφιο για τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας δεν θα βοηθήσει καθόλου στην εκλογή του.

Όχι γιατί ο κ. Σ. Δήμας δεν έχει τα απαραίτητα εχέγγυα για την άσκηση των καθηκόντων του Προέδρου της Δημοκρατίας. Πρόκειται για πολιτικό που χαίρει της γενικής εκτίμησης εντός και εκτός της Ελλάδας, και έχει προσφέρει τις υπηρεσίες του στη χώρα από τη θέση του υπουργού και με άλλες εξίσου σημαντικές ιδιότητες.

Το γεγονός όμως ότι προέρχεται από τις τάξεις της Νέας Δημοκρατίας, κάτω από τις υπάρχουσες συνθήκες, δίνει αυτομάτως στον Αλέξη Τσίπρα το πρόσχημα να μην τον ψηφίσει ο ΣΥΡΖΑ για ιδεολογικούς λόγους.

Αυτό το πρόσχημα δεν θα το είχε ο κ. Τσίπρας αν η Κυβέρνηση πρότεινε ως Πρόεδρο της Δημοκρατίας κάποιον διακεκριμένο ακαδημαϊκό, ή άλλο σημαίνον δημόσιο πρόσωπο, χωρίς προηγούμενη ανάμειξη στην πολιτική ζωή της χώρας. Σε μια τέτοια περίπτωση ο ΣΥΡΙΖΑ θα ήταν αναγκασμένος είτε να προτείνει υποψήφιο της δικής του επιλογής, είτε να αιτιολογήσει την απόφασή του να μην ψηφίσει το πρόσωπο που πρότεινε η Κυβέρνηση.