Η χρήση της λέξης παράδειγμα στην Αγγλική γλώσσα ως paradigm, τις τελευταίες μερικές δεκαετίες, έφτασε σε δυσθεώρητα ολύμπια ύψη και το πολύσημο εκτόπισμά της καλύπτει ένα υπερβολικό ωκεάνιο μήκος. Δεν υπάρχει καμία επιστήμη, ούτε κανένας αξιόλογος επιστήμονας που να μην χρησιμοποιεί πλέον τη λέξη ως «σήμα κατατεθέν» της ανωτερότητάς του. Η λέξη ταξιδεύει ελεύθερα μέσα από τις επιστήμες, την οικονομία, τον πολιτισμό (culture), τον αθλητισμό, το εμπόριο, τη φιλοσοφία, την πολική. Οι φετινές εκλογές μας την ανέβασαν στα ύψη και οι δημοσιογράφοι, κουρασμένοι από τις «παλιές λέξεις», ανακάλυψαν νέους τρόπους εκφοράς και, αντί για τη νέα κυβέρνηση, η νέα ορολογία έγινε «a new paradigm». Ακόμη και οι γελοιογράφοι την «ενεργοποίησαν», γιατί με αυτήν ανέβαιναν τα σκαλοπάτια της σπουδαιότητας, αλλά και της ανωτερότητας. Ο πολύ γνωστός γελοιογράφος, John Spooner, της εφημερίδας «The Age», έβαλε ένα παλιό φορτηγό να μαζέψει όλα τα «παλιόχαρτα» που άφησαν οι εκλογές του 2010 το οποίο το ονόμασε «Same old paradigm waste disposal».
Η λέξη παράδειγμα υπάρχει στα Ελληνικά για αρκετές χιλιάδες χρόνια και στην Αγγλική μπήκε μόλις το 15ο αιώνα. Είναι σύνθετη λέξη, από την πρόθεση παρά και το ρήμα δείχνω. Οι αρχαίοι μας το έλεγαν παραδείκνυμι, δηλαδή, παραβάλλω κάτι και το παρουσιάζω μέσα από μία σύγκριση. Έτσι έγινε το παράδειγμα. Λέμε: Δώσε μου ένα παράδειγμα να καταλάβω τι εννοείς. Από εδώ έγινε και το π.χ. (παραδείγματος χάρη) και η φράση μας «παράδειγμα προς μίμηση ή αποφυγή».
Αυτή ήταν και η πρώτη χρήση στα Αγγλικά: He was held up as a sort of paradigm (προφέρεται μόνο ως παραντάιμ» = θεωρούνταν ένα είδος παραδείγματος. Αντί για το paradigm μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις λέξεις: example, model, prototype, archetype, ideal ακόμη και sample = δείγμα. Φαίνεται ότι τέτοιες λέξεις δεν εντυπωσιάζουν πια και η σχετικά νέα λέξη paradigm έχει μέσα της μία πρέπουσα ευγένεια και μία άθικτη αξιοπρέπεια η οποία αποκαλύφτηκε στους συγγραφείς και τους επιστήμονες ως εκ θαύματος. Άλλοι αγγλόφωνοι επιστήμονες προχώρησαν πιο βαθιά στην Ελληνική γλώσσα και «ανακάλυψαν» το paradigmatic, το οποίο θεωρείται πιο μεγάλο παράδειγμα από το paradigm! Αυτά κρύβει η γλώσσα μας.
Εάν… γκουγκλίσετε τη λέξη, θα πάρετε την πληροφορία ότι υπάρχει σε σχεδόν εκατό εκατομμύρια παραπομπές στο Διαδίκτυο. Έτσι φαίνεται καθαρά ότι η λέξη paradigm έχει αρχίσει έναν μαραθώνιο δρόμο που κανείς δεν γνωρίζει πού και πότε θα τερματίσει. Το βέβαιο είναι ότι για σήμερα και το εγγύς μέλλον η λέξη παράδειγμα είναι η νέα ερωμένη όλων των επιστημόνων και αφού τους κάνει τα χατίρια παραμένει η παντοτινή και αγαπημένη.
Εμπειρικά, φτάνω στο συμπέρασμα ότι ο νέος αυτός έρωτας του παραδείγματος άρχισε με το φιλόσοφο Thomas Kuhn (1922-1996), ο οποίος περιέγραψε τη θεωρία του στο βασικό του έργο «Η δομή των επιστημονικών επαναστάσεων» («The Structure of Scientific Revolutions» – 1962). O Kuhn υποστηρίζει ότι στην ιστορία της επιστήμης υπάρχει ασυνέχεια μεταξύ των κυριοτέρων θεωρητικών προτύπων ή μοντέλων, τα οποία ο φιλόσοφος τα αποκαλεί «Παραδείγματα» Paradigms και πρόσθεσε έτσι την κατανόησή του για τήν πρόοδο της ανθρώπινης γνώσης. Υποστήριξε, δηλαδή, ότι μόνο όποιος έχει ενστερνισθεί ένα «παράδειγμα» και έχει εργαστεί εξαρχής μέσα από αυτό, μπορεί να δει τον κόσμο ακριβώς όπως επιτάσσει αυτό το παράδειγμα. Αποδεικνύει έτσι ότι μόνο η Ελληνική γλώσσα είναι η τροφός της επιστήμης και με τα μάτια της μπορεί κανείς να πλησιάσει τη γνώση. Ο Κουν επισημοποίησε το «παράδειγμα» και το ανέβασε σε ολύμπια ύψη ως αστέρι.
Έτσι το Paradigm «κυρίεψε» την Αγγλική γλώσσα. Αν θέλετε να το δείτε υπάρχει παντού: στην εκπαίδευση, τη μουσική, τη θεολογία, στις επιχειρήσεις, στη γλωσσολογία και πολύ ορατά στην παγκόσμια πολιτική. Βιβλία τυπώνονται με τον όνομά του: Paradigm & Paradox, A new Paradigm for Linguistics, The Television Paradigm, Exploration of Paradigmatic Theory, Paradigmatic and Psychiatric abuse, The Paradigm of Music, A new Paradigm. Ανοίξτε το τηλεφωνικό κατάλογο της Μελβούρνης: Paradigm Synergies, Paradigm Logistics, Paradigm Designs, Paradigm Management και τόσα άλλα. Η λέξη έχει αποκτήσει φτερά και μην ξαφνιαστείτε να την δείτε όπου δεν την περιμένατε ποτέ. Κάθε τι νέο είναι a new Paradigm, όπως η νέα μας κυβέρνηση. Με ανθρώπινα μέτρα η Ελληνική γλώσσα αποκαλύπτεται παραδειγματικά επιστημονική και αθάνατη!