Ο Αlibaba της σύγχρονης εποχής έχει κάποιες ομοιότητες αλλά και σημαντικές διαφορές από τον εξωτικό ήρωα του παραμυθιού Aλή Μπαμπά, ο οποίος με τη βοήθεια της έξυπνης και αφοσιωμένης σκλάβας Μοργκάνας κατόρθωσε να απαλλαγεί από σαράντα κλέφτες και να καρπωθεί τους θησαυρούς τους. Στη σύγχρονη εκδοχή του «μύθου», ο ιδρυτής της διαδικτυακής εταιρείας Alibaba Τζακ Μα, συγκέντρωσε πλούτο από τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες, όμως πρόσφατα διαπιστώθηκαν σοβαρά κρούσματα απάτης σε αυτές, με ευθύνη πελατών αλλά και τη συνεργασία στελεχών και πωλητών της εταιρείας.
Η Alibaba, η οποία είναι και η μεγαλύτερη εταιρεία στον κλάδο του ηλεκτρονικού διεπιχειρησιακού εμπορίου στην Κίνα με τη Yahoo! τη μεγαλύτερή της μέτοχο, εντόπισε μέσω του εσωτερικού της ελέγχου ψευδείς συναλλαγές στο δίκτυό της. Όπως έκανε γνωστό, περισσότεροι από 2.300 έμποροι/προμηθευτές χρησιμοποιούσαν και εκμεταλλεύονταν την ιστοσελίδα της, κατασκευάζοντας ανύπαρκτα «καταστήματα» και αποσκοπώντας να εξαπατήσουν αγοραστές σε όλο τον κόσμο.
Για τον ιδρυτή της, Τζακ Μα, ο οποίος οικοδόμησε την Alibaba πάνω στις αρχές της ακεραιότητας και της διαφάνειας, αυτό ήταν ένα καίριο πλήγμα. Οι επικεφαλής της, διευθύνων σύμβουλος Ντέιβιντ Γουέι, και ο γενικός διευθυντής της Ελβις Λι παραιτήθηκαν για λόγους ευθιξίας, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για το «συστημικό κλονισμό της ακεραιότητας της Alibaba».
Ωστόσο, οι ίδιοι δεν κατηγορούνται για κακούς χειρισμούς. Τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου ανέλαβε ο Τζόναθαν Λου, ο οποίος βρίσκεται στην εταιρεία από το 2000. Το 2004 κατήρτισε ένα πλαίσιο ηλεκτρονικών πληρωμών με την επωνυμία Alipay και το 2008 ανέλαβε πρόεδρος στη θυγατρική εταιρεία της Alibaba, Taobao.com. Ο Τζόναθαν Λου είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στη διοίκηση επιχειρήσεων από τη Σχολή Διοίκησης Ευρωπαϊκών και Διεθνών Επιχειρήσεων της Κίνας.
Ορισμένοι αναλυτές ανησυχούν για τις επιπτώσεις του σκανδάλου στην πελατεία της Alibaba, αν και θεωρούν τις μεγάλες αλλαγές στη διοίκησή της υπερβολικές συγκριτικά με την κλίμακα του προβλήματος. «Η φήμη της εταιρείας και το επίπεδο παροχής υπηρεσιών στη διεθνή της πελατεία είναι πολύ σημαντικά περιουσιακά στοιχεία για την Alibaba», εκτιμά ο αναλυτής Guotai Junan Securities Τζέικ Λι, ο οποίος προσφάτως αξιολόγησε ως «ουδέτερη» τη μετοχή της. «Η αντίδραση στο πρόβλημα ήταν δυσανάλογη, αλλά η Alibaba πάντα λαμβάνει δραστικά μέτρα για να ανορθώσει την εμπιστοσύνη των χρηστών της».
ΠΩΣ ΕΓΙΝΑΝ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ
Όταν έγινε γνωστή η ιστορία της απάτης, η μετοχή της Αlibaba υποχώρησε στο χρηματιστήριο του Χονγκ Κονγκ, σε βαθμό που η εταιρεία απώλεσε 933 εκατομμύρια δολάρια σε χρηματιστηριακή αξία. Αντιστοίχως πτώση σημείωσε και η μετοχή της Yahoo!, η οποία ελέγχει το 40% της κινεζικής εταιρείας, με υπολογιζόμενη αξία από 20 έως 40 δισ. δολάρια. Ο νέος διευθύνων σύμβουλός της Τζόναθαν Λου απηύθυνε έκκληση στους 14.000 εργαζομένους να ακολουθούν πιστά τις αρχές της εταιρείας και να συμβάλλουν στην αποκατάσταση της τρωθείσας φήμης της.
«Ένας μικρός αριθμός συνεργατών μας έχει μάλλον χάσει τον δρόμο του και διάλεξε άλλο δρόμο. Πρέπει άμεσα να επανορθώσουμε τα λάθη και να αποφύγουμε ανάλογες αποκλίσεις στο μέλλον», έγραψε σε ηλεκτρονικό μήνυμα προς το προσωπικό της Αlibaba ο Τζόναθαν Λου.
Ο εσωτερικός έλεγχος της εταιρείας αποκάλυψε ότι περισσότεροι από 2.300 έμποροι/προμηθευτές διέπραξαν απάτη. Αυτοί προσέφεραν συνήθως μικρές ποσότητες ηλεκτρονικών συσκευών σε προσιτές τιμές, αλλά η μέθοδος πληρωμής δεν ήταν τόσο αξιόπιστη. Τα κρούσματα εντοπίστηκαν στα τέλη του 2009 και αμέσως συγκροτήθηκε ταμείο αποζημιώσεων, με τη μέση αποζημίωση να μην ξεπερνά τα 1.200 δολάρια.
Στην απάτη αναμείχθηκαν 1.219 από τους χαρακτηρισμένους ως «χρυσούς προμηθευτές 2009» της Alibaba και 1.107 από τους «χρυσούς προμηθευτές 2010». Επιπλέον, είχαν συμμετοχή σχεδόν 100 από τους πωλητές της ίδιας της Alibaba καθώς και ορισμένοι προϊστάμενοι και διευθυντές.
Οι διεθνείς αγοραστές -εταιρείες και φυσικά πρόσωπα- αναζητούν στην Alibaba προμηθευτές με έδρα την Κίνα, οι οποίοι μπορούν να προμηθεύουν τα πάντα, από ηλεκτρονικά μέχρι βιολογικό καρπούζι. Η Alibaba φέρνει επίσης σε επαφή πωλητές και αγοραστές από όλο τον κόσμο, ενώ στην πελατεία της συμπεριλαμβάνονται ο όμιλος της Wal-Mart, η Procter & Gamble και πλήθος άλλες μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις. «Όταν έχεις απέναντί σου κολοσσούς και με αυτούς συναλλάσσεσαι στη βάση του διεπιχειρησιακού εμπορίου Β2Β, η εμπιστοσύνη είναι ο συνδετικός ιστός», επισημαίνει ο ιδρυτής της Αlibaba Τζακ Μα. «Αυτό τώρα δέχθηκε πλήγμα, και πρέπει να αποκαταστήσουμε τη βλάβη».
ΧΙΛΙΑ ΚΙ ΕΝΑ… ΛΑΘΗ
Ποιος είναι ο ιδρυτής της μεγαλύτερης εταιρείας ηλεκτρονικού εμπορίου στην Κίνα; Ο Τζακ Μα, ένας 45χρονος επιχειρηματίας, ο οποίος σπούδασε καθηγητής αγγλικών και σήμερα είναι ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στη χώρα του. Η εταιρεία του Αlibaba είναι μία από τις μεγαλύτερες στον κόσμο στο εμπόριο μεταξύ εταιρειών. Μία από τις θυγατρικές της, η Taobao, η οποία φιλοξενεί δημοπρασίες μεταξύ καταναλωτών, τα πήγε τόσο καλά το 2006, ώστε ανάγκασε τη γνωστή eBay να κλείσει τον κινεζικό ιστότοπο των δημοπρασιών της. «Στα δώδεκά μου χρόνια αποφάσισα να μάθω αγγλικά και αυτή ήταν η πρώτη απόφαση, που μου καθόρισε τη ζωή», λέει ο Τζακ Μα.
«Μαθαίνοντας μία ξένη γλώσσα, απέκτησα διεθνή προσανατολισμό εν αντιθέσει με τους συμπατριώτες μου. Ύστερα επισκέφθηκα φίλους μου στην Αυστραλία, που είχα αποκτήσει με αλληλογραφία. Τότε κατάλαβα πως όσα είχα μάθει στην Κίνα για τον υπόλοιπο κόσμο δεν ήταν σωστά. Τρίτος σταθμός ήταν η γνωριμία μου με το Ιντερνετ στο Σιάτλ». Ο Τζακ Μα δημιούργησε την πρώτη ιστοσελίδα με αναφορά στην Κίνα, με την επωνυμία China Pages.
«Όταν αποφάσισα να δημιουργήσω τη δική μου εταιρεία με διεθνή χαρακτήρα, διάλεξα ένα όνομα οικείο σε όλους. Το Alibaba παρέπεμπε στο παραμύθι από τις 1.000 και μία νύχτες και στο «Άνοιξε, σουσάμι!». Όπως λέει ο ίδιος, η Alibaba επιβίωσε για τρεις λόγους. «Δεν είχαμε χρήματα, δεν είχαμε τεχνολογία, δεν είχαμε σχέδιο. Κάθε δολάριο που αποκτούσαμε το χρησιμοποιούσαμε σοφά. Η εταιρεία άνοιξε τα γραφεία της στο σπίτι μου και μετά επεκτάθηκε, όταν έγιναν επενδύσεις από την Goldman Sachs και τη Softbank Corporation». Ο Tζακ Μα αποκαλεί την εταιρεία του «1001 λάθη», αλλά η πορεία της τον δικαιώνει. Εξακολουθεί να παραμένει στην Κίνα γιατί πιστεύει σε ένα πράγμα: «παγκόσμιο όραμα, τοπική νίκη». Σχεδιάζει μόνος του το επιχειρησιακό μοντέλο, δεν το αντιγράφει, επικεντρώνεται στην ποιότητα και βοηθά μικρομεσαίες επιχειρήσεις.