Η συμβολή Αυστραλών γυναικών που πρόσφεραν ανεκτίμητες υπηρεσίες σε Έλληνες πρόσφυγες από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία, αλλά και σε θύματα του εμφυλίου πολέμου παρουσιάστηκε -και τιμήθηκε- σε εκδήλωση που έγινε στη Μελβούρνη από τους φορείς «Επιστροφή στην Ανατολία», «Whittlesea Women Matter 2» σε συνεργασία με την Βιβλιοθήκη Lalor.
Κεντρικός ομιλητής ήταν ο Δρ Παναγιώτης Διαμάντης, λέκτορας Μελετών Γενοκτονιών στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Σίδνεϊ, ο οποίος αναφέρθηκε σε ορισμένες από τις Αυστραλές που ξεχώρισαν και ιδιαίτερα στην ιστορία του ζεύγους Σίντνεϊ και Τζόις Νάνκιβελ Λοκ (Joice NanKivell Loch).
Όπως τόνισε ο Δρ. Διαμάντης το 1922 μέχρι το τέλος της ζωής τους, και οι δυο τους αφιερώθηκαν στην εδραίωση και ανάπτυξη ενός προσφυγικού οικισμού στη Μακεδονία, την Ουρανούπολη Χαλκιδικής.
Ο Σκωτσέζος Σίντνεϋ Λοκ και η Αυστραλή σύζυγός του, πήγαν στην Ευρώπη προερχόμενοι από την Αυστραλία, αρχικά για να καλύψουν δημοσιογραφικά τον αγώνα της ανεξαρτησίας των δημοκρατικών Ιρλανδών. Με την ίδρυση της Ιρλανδίας, το 1921, πήγαν στην Πολωνία, όπου, μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, κατέφταναν κύματα ξεριζωμένων πολωνικών πληθυσμών από τα ανατολικά. Ενώ έκλειναν οι πληγές της Πολωνίας, άνοιγε στην Ελλάδα η πληγή της Μικρασιατικής Καταστροφής. Οι Λοκ πήγαν στη Θεσσαλονίκη, στη νεοϊδρυμένη Αμερικανική Γεωργική Σχολή, όπου προσέφεραν τις υπηρεσίες τους για την αποκατάσταση των Ελλήνων προσφύγων που κατέφταναν με πλοία στην Επανομή και στην Καλαμαριά.
Η γνωριμία με το Προσφόρι, τη σημερινή Ουρανούπολη, έγινε όταν ο Σίντνεϋ ανακάλυψε το Άγιον Όρος και αποφάσισε «να μελετήσει τη θαυμαστή μοναστική πολιτεία, έναν κόσμο μυστηρίου και ανείπωτης ομορφιάς». Σύντομα απέκτησαν μονιμότερη σχέση με τον τόπο. «Το 1928 ο σύζυγός μου και εγώ πήγαμε να μείνουμε στα σύνορα του Αγίου Όρους σε ένα μεγάλο βυζαντινό πύργο, ο οποίος υπήρξε μετόχι της Μονής Βατοπεδίου», αναφέρει σε ένα κείμενό της η Τζόις. «Η ελληνική κυβέρνηση είχε πάρει τη γη από το μοναστήρι και εγκατέστησε εκεί μια μικρή ομάδα προσφύγων από τη Μικρά Ασία. Φτάσαμε την ίδια περίοδο με πολλούς από τους χωριανούς. Εκείνοι εγκαταστάθηκαν σε μικρά σπίτια που είχαν χτιστεί για την περίσταση. Εμείς πήγαμε στον πύργο. Το σκεφτήκαμε σαν μια προσωρινή εγκατάσταση, αλλά γοητευτήκαμε τόσο πολύ από τον παλιό πύργο και πειστήκαμε ότι μόνο εμείς θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε το χωριό, κι έτσι μείναμε μόνιμα».
Ο Δρ. Διαμάντης λέει ότι δεκάδες ήταν οι Αυστραλές που βοήθησαν τα θύματα της Μικρασιατικής Καταστροφής αλλά και αργότερα αυτά του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου αλλά και του εμφυλίου.
Ανάμεσά τους η Olive Kelso King που οργάνωσε νοσοκομεία και ανθρωπιστική βοήθεια για δεκάδες χιλιάδες Σέρβους πρόσφυγες στην Ελλάδα κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μια άλλη ήταν η Στέλλα Miles Franklin που υπηρέτησε ως νοσοκόμα με τις αυστραλιανές δυνάμεις στο Μακεδονικό Μέτωπο το 1916. Σήμερα το μεγαλύτερο λογοτεχνικό βραβείο της Αυστραλίας φέρει το όνομά της.
Η Eleanor Vokes McKinnon, ιδρύτρια του Αυστραλιανού Ερυθρού Σταυρού, ζήτησε από τη Γενική Συνέλευση της Κοινωνίας των Εθνών το 1924 να ενισχυθούν οι Έλληνες και οι Αρμένιοι πρόσφυγες.
Η Edith Glanville ήταν επί πολλά έτη ηγετική μορφή του Αυστραλιανού Ταμείου Αρωγής Αρμενίων κι Ελλήνων προσφύγων. Μάλιστα επισκέφτηκε την Ελλάδα και τη Συρία, τρεις φορές κατά την δεκαετία του 1920. Μετά τις σφαγές στο Simele του Ιράκ το 1933, ήταν η μόνη δυτική γυναίκα στην οποία επιτράπηκε να βοηθήσει τους Ασσυρίους πρόσφυγες στη γειτονική Συρία.
Η Annabelle «Penny» Penglaze ήταν επικεφαλής ομάδας Αυστραλών της προσπάθειας αρωγής του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών στη Μακεδονία κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου στην Ελλάδα (1946-1949). Η Penglaze μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια με σιδηρόδρομο από την Θεσσαλονίκη μέχρι τη Φλώρινα.
«Οι γυναίκες αυτές ήταν εθελόντριες που τα παράτησαν όλα για να βοηθήσουν τους Έλληνες» είπε ο Δρ. Διαμάντης.
Όπως δήλωσε η πρόεδρος του συλλόγου «Επιστροφή στην Ανατολία» κ. Σοφία Κοτανίδου: «Οι ιστορίες αυτών των Αυστραλών αγγέλων είναι οι ιστορίες των προγόνων μας, καθώς είναι και ιστορίες της Αυστραλίας. Αποτελούν δείγμα της χαρακτηριστικής στάσης των γυναικών της Αυστραλίας για δράση και προσφορά».
Ο σύλλογος «Επιστροφή στην Ανατολία» είναι μια πολυπολιτισμική οργάνωση που συγκεντρώνει τις γηγενείς πολιτισμικές ομάδες της Ανατολίας (Ελλήνων, Αρμενίων και των Ασσυρίων). Οι εκδηλώσεις της εστιάζονται στην επίδειξη των βαθιών δεσμών μεταξύ των προγονικών πατρίδων γέννησής , μεταξύ της Ανατολίας και της Αυστραλίας.
Με πρωτοβουλία του συλλόγου «Επιστροφή στην Ανατολία» η Συνέλευση των Γυναικών του Εργατικού Κόμματος Αυστραλίας (Τhe National Women’s Labor Conference) Ψήφισμα-Ορόσημο υιοθέτησε πρόσφατα στο Brisbane του Queensland, που αναφέρει ως «ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας ανεγνώρισε τη Γενοκτονία των Αρμενίων, Ασσυρίων και Ελλήνων από το 1915 έως το 1923».
Στο πλαίσιο του Συνεδρίου με θέμα «Labor Women: Lead, Challenge, Inspire» επίσημοι αντιπρόσωποι όλων των τοπικών οργανώσεων του Αυστραλιανού Εργατικού Κόμματος (Australian Labour Party) αναγνώρισαν τις Γενοκτονίες των Αρμενίων, των Ασσυρίων και των Ελλήνων ως αναπόσπαστο μέρος της Αυστραλιανής ιστορίας, το οποίο οι γυναίκες της Αυστραλίας (κάποιες από τις οποίες τιμήθηκαν πρόσφατα) δημιούργησαν, ηγήθηκαν και ενέπνευσαν άλλους να ακολουθήσουν.
Σύμφωνα με τις δηλώσεις της αντιπροσώπου και προέδρου της Επιστροφής στην Ανατολία κ. Σοφίας Κοτανίδου: «η αναγνώριση και η εκπαίδευση αποτελούν τα καλύτερα μέσα για την καλλιέργεια της κατανόησης του παρελθόντος και του μέλλοντος. Η κατανόηση εμποδίζει την ανάπτυξη μίσους, το οποίο οδηγεί στη Γενοκτονία ».
«Μονάχα διαμέσου της μελέτης των εγκλημάτων του παρελθόντος, μπορούμε να αποφύγουμε την επανάληψή τους, γι’ αυτό άλλωστε και το Εβραϊκό Ολοκαύτωμα, η περίπτωση των Αυστραλιανών Ιθαγενών και άλλες γενοκτονίες αποτελούν τμήμα του Αυστραλιανού συστήματος δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης».
Οι Αυστραλοί διαδραμάτισαν ηγετικό ρόλο στις προσπάθειες συλλογής πόρων και ανθρωπιστικής βοήθειας για τους επιζώντες της γενοκτονίας. Οι προσπάθειες τους απετέλεσαν την πρώτη διεθνή εκστρατεία ανθρωπιστικής αρωγής και οι Αυστραλοί βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή.
Για παράδειγμα, οι Αυστραλοί ενίσχυσαν οικονομικά το Ορφανοτροφείο Αρμενίων Αρρένων –θυμάτων της Αρμενικής Γενοκτονίας– στη Βηρρυτό του Λιβάνου για περισσότερο από δέκα χρόνια. Σύμφωνα με την τότε Γραμματέα του Αρμενικού Ταμείου Αρωγής Dora Cohen «πολλοί Αυστραλοί, επισκεπτόμενοι το Ορφανοτροφείο της Αντηλιάδας, αισθάνονται υπερηφάνεια, βλέποντας τη σημαία της Αυστραλίας στο κτήριο».
Χαρακτηριστικά ανέφερε πως μόνο το 1922, η Αυστραλία έστειλε βοήθεια ύψους 100.000 δολαρίων σε μορφή τροφής, ρουχισμού και χρημάτων.
Να θυμίσουμε εδώ πως κατά την Μικρασιατική Καταστροφή Ύπατος Αρμοστής για τους Πρόσφυγες της Κοινωνίας των Εθνών (League of Nations High Commissioner for Refugees) ήταν ο Αυστραλός Συνταγματάρχη Treloar που έσωσε από την πείνα και τις αρρώστιες περίπου 108.000 επιζώντες Έλληνες πρόσφυγες.