Ο Κώστας Δεσποινιάδης προσπαθεί να ασκήσει μια συνολική κριτική στην επικρατούσα απάτη. Ο ίδιος, σε συνέντευξή του, το έχει συμπυκνώσει στην εξής φράση: «Ολική αντιπαράθεση με το κυρίαρχο φαντασιακό». Τα δυο προηγούμενα βιβλία του με τίτλους «Φραντς Κάφκα – ο ανατόμος της εξουσίας» και «Πόλεμος και ασφάλεια – σχόλια στην εποχή της αντιτρομοκρατικής υστερίας» αντίστοιχα, μας δίνουν ακριβώς το στίγμα και την οπτική του, όπως, βέβαια, και το ίδιο το «Πανοπτικόν» (εκδόσεις και περιοδικό).
Στο «Νύχτες που μύριζαν θάνατο» συγκεντρώνει 18 κείμενά του που πρωτοδημοσιεύτηκαν σε γνωστά λογοτεχνικά περιοδικά της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας («Εντευκτήριο», «Ένεκεν» και «Πλανόδιον») την περίοδο 2001–2010.

Όλα τα κείμενα είναι μικρά, και το βιβλίο του δεν ξεπερνά τις 40 σελίδες, αλλά επειδή, όπως ξέρουμε, ουκ εν τω πολλώ το ευ, το «βιβλιαράκι» του Κώστα Δεσποινιάδη λέει πολύ περισσότερα από ογκώδη βιβλία, τα οποία περιέχουν πολλά μηδενικά στον αριθμό των σελίδων τους, απλώς για να μας τα θυμίζουν με το περιεχόμενό τους.

Το όλο σκηνικό στα κείμενα είναι ονειρικό (μια και «το όνειρο είναι μια δεύτερη ζωή», όπως διαβάζουμε σ’ ένα μότο μέσα στο βιβλίο) κι επικρατεί μια παγωμένη σκοτεινή ατμόσφαιρα, χαρακτηριστικά εξάλλου είναι και τα «τοπία του»: στενά και σκοτεινά δρομάκια –ερημικοί χωματόδρομοι– μοναχικά γραφεία και δωμάτια. Όλες οι ιστορίες σχεδόν διαδραματίζονται τη νύχτα, εντείνοντας το όλο φοβικό κλίμα, αφού τα κυρίαρχα αισθήματα που σε κυκλώνουν είναι η ανησυχία, ο φόβος, η μοναξιά, ο θάνατος, η θλίψη και το πένθος. Οι τίτλοι, δεν ξέρω αν δείχνουν άμεσα και το περιεχόμενό τους, αλλά πάντως, μερικοί, προϊδεάζουν: «Ό,τι κι αν κάνουμε θα μας διώξουν», «Κηλίδες αίματος», «Μεγάλη Παρασκευή».  Μερικές ιστορίες θα τις λέγαμε και παράδοξες, κι έτσι είναι, αφού κάποιες συμβαίνουν στον ύπνο, είναι όνειρα. Αλλά οι αλήθειες τους είναι πέρα για πέρα ρεαλιστικές, όπως αποτυπώνονται, ενδεικτικά, σε κάποιες φράσεις: «Κλάματα δεν γενούν μονάχα οι τάφοι» – «από πού μπήκε τόση ερημιά στη ζωή μας;»  – «ο θάνατος βασιλεύει εκ των πραγμάτων».

Στη θεματολογία των τίτλων και των ιστοριών του καθοριστικό ρόλο έχουν τα πουλιά (5 τίτλοι), από το αινιγματικό «Κελάιδισμα», ώς το κορυφαίο και συγκινητικό «Σπουργίτι». Και αφού διαβαστούν συνδυαστικά τα «Οι κυνηγοί» και «Ο τσαλαπετεινός», φτάνουμε στο «Μαύρο πουλί» του τέλους, στην τελευταία, κυριολεκτικά, λέξη.
«Πόσο θα ’θελα, έστω και για δυο στιγμές, όλα τα ανθρώπινα να μου ήταν ξένα» διαβάζουμε σ’ ένα κείμενο, και πίσω απ’ αυτήν την αντιστροφή κρύβεται η αλήθεια κι η ευαισθησία αυτού του βιβλίου, αφού τον Κώστα Δεσποινιάδη τον ορίζει η φράση του Τερέντιου που παραθέτει σε μια σημείωση: «Τίποτα ανθρώπινο δεν μου είναι ξένο».
Ο Κώστας Δεσποινιάδης γεννήθηκε στην Κοζάνη το 1978. Από το 2001 έχει ιδρύσει το περιοδικό και τις εκδόσεις “Πανοπτικόν”. Κείμενά του έχουν δημοσιευτεί στα έντυπα «Εντευκτήριο», «Ένεκεν», «Πλανόδιον», «Χουλιγκανιζατέρ», «Εποχή», «Κόντρα» και «Παρασκήνιο». Επιμελητής εκδόσεων και μεταφραστής, έχει συνεργαστεί με 15 περίπου εκδοτικούς οίκους.

* Όποιος επιθυμεί να προμηθευτεί το βιβλίο «Νύχτες που μύριζαν θάνατο» (αλλά και τα υπόλοιπα) του Κώστα Δεσποινιάδη μπορεί να επικοινωνήσει στο e-mail kdespiniadis@gmail.com ενώ καλό θα είναι να επισκεφθεί και την ιστοσελίδα www.panopticon.gr

** Το εν λόγω κείμενο εκτός από ελάχιστες παρεμβάσεις, είναι του Τάσου Π. Καραντή και δημοσιεύτηκε στις 9 Μαρτίου 2011 στην ιστοσελίδα http://www.e-orfeas.gr/ απ’ όπου και αναδημοσιεύεται.