Στα αρχαία μας ελληνικά χρονικά το όνομα του Θεμιστοκλή θα πρέπει να κατατάσσεται στην κορυφή των Ελλήνων οι οποίοι επηρέασαν αποφασιστικά τον ρου της ιστορίας μας. Είναι ο άνθρωπος που έσωσε όλη την Ευρώπη από την ασιατική κατάκτηση. Στο τέλος της ζωής του, όμως, βρήκε καταφύγιο μόνο στη χώρα την ηττημένων Περσών.
Η ΣΥΝΤΟΜΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ
Ο Πλούταρχος –στην αρχή του 2ου μ.Χ. αιώνα– διέσωσε όλα τα στοιχεία της βιογραφίας του σε ένα από τα σπουδαία βιβλία του. Ο Θεμιστοκλής είναι ο Αθηναίος πολιτικός, στρατηγός και ναύαρχος ο οποίος γεννήθηκε το 525 και πέθανε το 461 στη Μαγνησία της Ασίας. Ήταν ο ιθύνων νους ο οποίος έστρεψε την προσοχή των Αθηναίων στη θάλασσα και πράγματι προετοίμασε τη ναυτική τους δόξα.
Μετά από τη μάχη του Μαραθώνα προκάλεσε ψήφισμα στην Εκκλησία του Δήμου η οποία επέβαλε τη χρησιμοποίηση των προσόδων των μεταλλείων του Λαυρίου για την κατασκευή στόλου. Έτσι δημιουργήθηκε ο αθηναϊκός στόλος από 200 τριήρεις και χρησιμοποίησε με επιτυχία τα τρία λιμάνια του Πειραιά.
Η ΝΑΥΜΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ
Όταν επιτέθηκαν οι Πέρσες, ο Θεμιστοκλής έπεισε τους Αθηναίους να μπουν στα πλοία τους. Τότε οι υπόλοιποι στρατηγοί των Ελλήνων επέμεναν να αποσυρθούν από το στενό της Σαλαμίνας και να μεταβούν στον Ισθμό. Ο Θεμιστοκλής, μην μπορώντας να τους πείσει να παραμείνουν στη Σαλαμίνα, έφτασε στη σημείο να ειδοποιήσει κρυφά τον Ξέρξη ότι οι Έλληνες σκέφτονται να αποσυρθούν και ότι εκεί έπρεπε να τους κυκλώσει.
Πράγματι, ο Ξέρξης κύκλωσε τους Έλληνες στα στενά της Σαλαμίνας και τους υποχρέωσε να ναυμαχήσουν εκεί, τον Σεπτέμβριο του 480. Το σχέδιο του Θεμιστοκλή πέτυχε και ο Ξέρξης με το στόλο του νικήθηκε με πολύ μεγάλες απώλειες σε πλοία και άνδρες. Ο Θεμιστοκλής εξαπάτησε τον Ξέρξη για δεύτερη φορά, αφού τον ειδοποίησε ότι οι Έλληνες σκόπευαν να τον καταδιώξουν. Αυτή η πληροφορία τον ανάγκασε να τραπεί σε φυγή και αυτό ήταν το τέλος της ναυμαχίας της Σαλαμίνας.
ΤΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ
Μετά τη Σαλαμίνα, ο Θεμιστοκλής φρόντισε να περιτειχίσει την Αθήνα. Οι Σπαρτιάτες, όμως, υπέθαλψαν την αντιπολίτευση εναντίον του και οργίασαν οι φήμες για διαχειριστικές ανωμαλίες. Δέκα χρόνια μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας -το 471- οι αντίπαλοί του πέτυχαν να τον εξοστρακίσουν (τον έστειλαν εξορία στο εξωτερικό).
Ύστερα από πολλές περιπλανήσεις, ο Θεμιστοκλής κατέφυγε στην εχθρική του Περσία και κατέληξε στην αυλή του γιού του Ξέρξη που είχε νικήσει στη Σαλαμίνα το 480 και έφερε το όνομα Αρταξέρξης. Αυτός τον δέχθηκε με τιμές και ο Πλούταρχος μάς πληροφορεί ότι του έκανε δώρο τρεις πόλεις. Στη Μαγνησία όπου πέθανε, του έχτισαν λαμπρό μνημείο και έναν ανδριάντα στη αγορά της. Αργότερα τα οστά του θάφτηκαν κρυφά στον Πειραιά.
ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ
Ο Πλούταρχος, με πολύ γλαφυρό τρόπο, παρουσιάζει όλη τη ζωή του Θεμιστοκλή. Διαβάζοντάς την σήμερα –στις αρχές του 21ου αιώνα– μού έκανε καταπληκτική εντύπωση ένα σύντομο, πρωτότυπο και συζητήσιμο εδάφιο, που δείχνει περίτρανα και την ιδιοφυΐα του Θεμιστοκλή. Θα ήθελα να το επισημάνω ιδιαίτερα και να το μοιραστώ μαζί σας. Αναφέρεται στη φύση της γλώσσας, και για ένα φιλόλογο που εκτιμάει την ιστορία της γλώσσας, είναι όχι μόνο καταπληκτικό, αλλά συνοψίζει θαυμάσια και μοναδικά τα πλεονεκτήματά της γλώσσας, αλλά και το δράμα της εκμάθησής της όλων των μεταναστών σε ξένη γη κάθε εποχής και περισσότερο τις δικές μας. Βάλτε τον εαυτό σας στη θέση του Θεμιστοκλή.
Μιλάει ανθρώπινα μέσα από την καρδιά του: «Ο βασιλιάς ενθάρρυνε τον Θεμιστοκλή και του έδωσε την άδεια να του πει ελεύθερα ό,τι θέλει για τα Ελληνικά πράγματα. Ο Θεμιστοκλής του αποκρίθηκε ότι η ομιλία του ανθρώπου μοιάζει με χαλιά που έχουν κεντημένες εικόνες γιατί, όπως αυτά, έτσι και εκείνη, όταν απλώνεται, δείχνει τις εικόνες, όταν όμως μαζεύεται, τις κρύβει και τις εξαφανίζει. Γι’ αυτό, είπε, του χρειάζεται καιρός. Ο βασιλιάς ευχαριστήθηκε απ’ αυτή την παρομοίωση και του είπε ότι του δίνει τον καιρό που ζητεί. Αυτός ζήτησε προθεσμία ενός χρόνου και, αφού στο διάστημα αυτό έμαθε αρκετά ικανοποιητικά την περσική γλώσσα, μιλούσε με το βασιλιά χωρίς διερμηνέα». Πλουτάρχου Θεμιστοκλής Κεφ. 29, εδάφιο 5.
Αν θέσουμε σε πρακτική εφαρμογή τη δική μας προσωπική εμπειρία στη Μελβούρνη, με τη διάρκεια του ενός χρόνου που έμαθε τα περσικά ο Θεμιστοκλής, θα έλεγα πως ένας χρόνος δεν είναι αρκετός για να δείξουμε «τις κεντημένες εικόνες» που λέει ο Θεμιστοκλής. Δύο τινά μπορούν να συμβαίνουν: ή ο Θεμιστοκλής ήταν δεινός γλωσσομαθής, ή η περσική γλώσσα ήταν πολύ εύκολη, πράγμα αμφίβολο για κάθε γλώσσα. Στην αρχαία μας ιστορία ο Θεμιστοκλής θα πρέπει να είναι ο μόνος που μιλούσε μία ξένη γλώσσα εκτός από τα Ελληνικά. Γιατί όμως οι αρχαίοι μας δεν μάθαιναν ξένες γλώσσες; Ορίστε ένα θέμα άκρως συζητήσιμο!