Αυτή την εβδομάδα ανακοινώθηκε επισήμως ότι δημιουργείται το Μονοπάτι των ANZACs στην Ελλάδα (Lemnos Gallipoli Heritage Trail) στο νησί της Λήμνου στο βόρειο Αιγαίο. Η ανακοίνωση έγινε από την Επιτροπή Μνήμης Λήμνου-Καλλίπολης της Μελβούρνης και τη Νομαρχία Βορείου Αιγαίου.
Η ανακοίνωση έγινε μετά τα αποκαλυπτήρια του νέου μνημείου στην αυστραλιανή προβλήτα στο Μούδρο της Λήμνου, στις 20 Απριλίου. Πρόκειται για την προβλήτα που έχτισαν Αυστραλοί στρατιώτες και μηχανικοί τον Μάρτιο του 1915 στο πλαίσιο της προετοιμασίας του νησιού ως βάσης για την εκστρατεία στην Καλλίπολη και για την ανακάλυψη της οποίας έγραψε αναλυτικά ο «Νέος Κόσμος».
Το μνημείο για την αυστραλιανή προβλήτα παρουσίασε η πρέσβης της Αυστραλίας στην Ελλάδα κ. Kate Logan, συνεπικουρούμενη από τους εκπροσώπους των Προξενείων της Νέας Ζηλανδίας, του Καναδά και της Γαλλίας καθώς και εκπροσώπους της Νομαρχίας Βορείου Αιγαίου και του Δήμου Λήμνου. Παρευρέθηκαν, επίσης, εκπρόσωποι του Ελληνικού Κοινοβουλίου καθώς και ο βουλευτής Βικτώριας κ. Khalil Eideh.
Στην κοινή τους ανακοίνωση, ο κ. Ευάγγελος Γιαρμαδούρος, από τη Νομαρχία Βορείου Αιγαίου, και ο κ. Lee Tarlamis, πρόεδρος της Επιτροπής Μνήμης Λήμνου-Καλλίπολης, δήλωσαν ότι η δημιουργία αυτού του ιστορικού μονοπατιού είναι ένα ζωτικό νέο βήμα όχι μόνο για τη σύνδεση της Λήμνου με την εκστρατεία της Καλλίπολης, αλλά και για τη σύνδεσή μας με μια γενιά.
«Η επιτροπή μας εργάζεται εδώ και πολλά χρόνια για να οικοδομήσει τη σύνδεση της Λήμνου με τους ANZACs τόσο στην Αυστραλία όσο και στην Ελλάδα. Η δημιουργία αυτού του μονοπατιού θα είναι το αποκορύφωμα αυτής της εργασίας, γι’ αυτό ανυπομονούμε να συνεργαστούμε με τις αρχές της Λήμνου για να το κάνουμε πια πραγματικότητα» δήλωσε ο κ. Tarlamis από τη Λήμνο.
Από την πλευρά του, ο κ. Γιαρμαδούρος ανέφερε ότι το μονοπάτι θα βοηθήσει τους Αυστραλούς επισκέπτες να περπατήσουν στα βήματα των προγόνων τους που ήρθαν στη Λήμνο πριν από 100 χρόνια. «Αυτό το μονοπάτι Λήμνου-Καλλίπολης θα αποτελέσει μια γέφυρα μεταξύ Αυστραλίας και Ελλάδας -καθώς και εκείνων των άλλων εθνών που συνδέονται με την ιστορία της Καλλίπολης- και θα ενισχύσει την κατανόηση της κοινής μας κληρονομιάς. Υπάρχουν πολλοί δεσμοί μεταξύ των Λημνιών και των Αυστραλών και γνωρίζω ότι αυτή η πρωτοβουλία είναι ευπρόσδεκτη τόσο στη Λήμνο όσο και στην Αυστραλία. Ανυπομονώ να συνεργαστώ με την Επιτροπή Μνήμης Λήμνου Καλλίπολης για να το πραγματοποιήσουμε» είπε.
Οι εορτασμοί για τη φετινή επέτειο των ANZACs στη Λήμνο έλαβαν χώρα στις 20 Απριλίου. Στις εορταστικές εκδηλώσεις συμμετείχαν περισσότεροι από 200 άνθρωποι, ντόπιοι και επισκέπτες. Στην εκδήλωση παρευρέθηκε η πρέσβης της Αυστραλίας στην Ελλάδα, προξενικοί και κοινοβουλευτικοί επίσημοι καθώς και εκπρόσωποι των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, μεταξύ των οποίων και ο αρχηγός του Πολεμικού Ναυτικού, Αντιναύαρχος Ιωάννης Παυλόπουλος, ο οποίος ταξίδεψε από την Αθήνα ειδικά για την εκδήλωση.
Αντιπροσωπεία της Επιτροπής Μνήμης Λήμνου-Καλλίπολης, υπό την ηγεσία του κ. Ταρλάμη και εμού ταξίδεψε από την Αυστραλία για να συμμετάσχει στις εκδηλώσεις. Η επιτροπή συμπεριλάμβανε την κ. Deb Stewart, την κόρη της νοσοκόμας Evelyn Hutt που υπηρέτησε στη Λήμνο το 1915, και τον κ. Malcolm MacDonald, ο οποίος έχει γράψει για τον υπολοχαγό William Davis, που υπηρέτησε και πέθανε στην Καλλίπολη..
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων, έγινε επίσημο μνημόσυνο στο Πολεμικό Νεκροταφείο Ανατολικού Μούδρου, κατάθεση στεφανιών στο μνημείο των ANZACs στο λιμάνι του Μούδρου, μια ιστορική παρουσίαση από τη Δρ. Βασιλική Χρυσανθοπούλου και μια επίσκεψη στην εντυπωσιακή έκθεση Λήμνου Καλλίπολης στο Ναυτικό Μουσείο Μούδρου. Ο κ.Tarlamis κατέθεσε στεφάνι εκ μέρους της Επιτροπής Μνήμης Λήμνου-Καλλίπολης.
Ωστόσο, το κύριο χαρακτηριστικό του φετινού εορτασμού ήταν η αποκάλυψη της αυστραλιανής προβλήτας στον Άγιο Παύλο, βόρεια του Μούδρου. Η πρόταση για τη δημιουργία αυτού του νέου μνημείου ήταν αποτέλεσμα της σχετικής ιστορικής έρευνάς μου. Η αποκατάστασή της χρηματοδοτήθηκε από κοινού από τη κυβέρνηση της Βικτώριας, τη Νομαρχία Βορείου Αιγαίου, τον Δήμο Λήμνου και την Επιτροπή Μνήμης Λήμνου Καλλίπολης. Μετά από πρόσκληση των τοπικών αρχών, ο κ. Tarlamis ήταν ο κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης.
Οι εορτασμοί ολοκληρώθηκαν με εκδήλωση στο νέο αμφιθέατρο του Μούδρου που έχει θέα στον ομώνυμο κόλπο του νησιού. Μεταξύ άλλων, ήταν μεγάλη μου χαρά που μπόρεσα να διηγηθώ την ιστορία της ανακάλυψής μου για την αυστραλιανή προβλήτα, ξεκινώντας από μια καταγραφή της που υπάρχει στον ναυτικό χάρτη του αρχείου των αυστραλιανών στρατιωτικών μονάδων και διασώζεται στη Βιβλιοθήκη του Λονδίνου. Ήταν και μια ευκαιρία να ευχαριστήσω δημόσια τους συναδέλφους μου στην Ελλάδα –κ.κ. Δημήτρη Μπουλότη και Λίζα Κουτσαπλή- για τη βοήθεια στην έρευνά μου.
Ήταν, επίσης, ταιριαστό που αυτή η ομιλία δόθηκε στο ανακαινισμένο παραδοσιακό κλασσικό ελληνικό αμφιθέατρο, με θέα τον κόλπο του Μούδρου. Στον κόλπο είχαν συρρεύσει πάνω από 200 συμμαχικά πλοία την παραμονή της εκστρατείας στην Καλλίπολη.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής μας στη Λήμνο, ξενάγησα τα μέλη της Επιτροπής σε μια ημερήσια εκδρομή στις περιοχές του νησιού που συνδέονται με τους ANZACs και σε ορισμένα από τα χωριά που επισκέφθηκαν οι Αυστραλοί στρατιώτες το 1915. Η κ. Stewart συγκινήθηκε ιδιαίτερα γιατί βρέθηκε στην χερσόνησο του Τούρκου, εκεί που βρέθηκε και η γιαγιά της κατά τη διάρκεια της εκστρατείας. Στην ξενάγηση με βοήθησε το Ταξιδιωτικό Γραφείο Πετρίδη στη Λήμνο.
Ο κ. Tarlamis ευχαρίστησε τις τοπικές Αρχές για την προσπάθεια που κατέβαλαν για τις φετινές επετειακές εκδηλώσεις. «Συμμετέχουμε κάθε χρόνο στους εορτασμούς στη Λήμνο και μπορώ να πω ότι οι φετινές εκδηλώσεις ήταν οι καλύτερες ως τώρα. Θέλω να συγχαρώ ιδιαιτέρως τον Ναύαρχο Γιαρμαδούρο, την Νομαρχία Βορείου Αιγαίου, αλλά και τον δήμαρχο Λήμνο, κ. Δημήτρη Μαρινάκη, για τον τρόπο που μας υποδέχτηκαν στο υπέροχο αυτό νησί» είπε.
Στο πλαίσιο των φετινών εορτασμών, η κυβέρνηση της Βικτώριας χορήγησε το ποσό των $5.000 ως βοήθεια στο Γυμνάσιο-Λύκειο Μούδρο. Αυτό θα δώσει τη δυνατότητα να γίνουν αγορές σε τεχνολογικά και εκπαιδευτικά βοηθήματα για το σχολείο. Πρόκειται για ένα σχολείο που βοήθησε στις πρόσφατες επισκέψεις μαθητών από γυμνάσια της Βικτώριας στο νησί.
Με τον Lee Tarlamis επισκεφθήκαμε το σχολείο και μιλήσαμε για τη χορηγία της Πολιτείας της Βικτώριας. Ο διευθυντής του σχολείου, κ. Στυλιανός Καραγιάννης, μας ευχαρίστησε για τη βοήθεια. «Ελπίζω οι μαθητές του σχολείου μας να συνεχίσουν να έχουν επαφές με τους μαθητές στη Βικτώρια. Η σύνδεση αυτή αποτελεί ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της εκπαίδευσης των μαθητών μας καθώς και ένα παράθυρο στον κόσμο πέρα από το νησί μας. Είναι και μια ευκαιρία να αντιληφθούν οι μαθητές μας τη σύνδεση των ANZACs με τη Λήμνο» ανέφερε.
Ο κ. Tarlamis πρόσθεσε ότι η Επιτροπή εργάζεται με σκοπό να συνδέσει το Γυμνάσιο- Λύκειο Μούδρου με το Γυμνάσιο Albert Park της Μελβούρνης, που βρίσκεται δίπλα στο μνημείο Λήμνου-Καλλίπολης και συμμετέχει στους ετήσιους εορτασμούς.
Η κ. Χριστίνα Δεσποτέρη, αντιπρόεδρος της Επιτροπής, έκανε πρόσφατα συζητήσεις και με τα δύο σχολεία για να προχωρήσει το εγχείρημα και ανέφερε ότι ο διευθυντής του Γυμνασίου της Μελβούρνης όχι μόνο είναι θετικός, αλλά ελπίζει ότι το σχολείο του θα καταφέρει να επισκεφθεί το νησί για τις επετειακές εκδηλώσεις του Νοεμβρίου στην επέτειο της ανακωχής. Η ανακωχή ήταν αυτή που έφερε το τέλος του πολέμου ανάμεσα στους συμμάχους και την Οθωμανική Αυτοκρατορία, θα εορταστεί για πρώτη φορά τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Αυστραλία. Εκ μέρους της Επιτροπής έχω προτείνει να γίνεται ετήσιος εορτασμός στο Μνημείο Πεσόντων της Μελβούρνης το οποίο είναι αρχιτεκτονικά σχεδιασμένο πάνω στο Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού. Η πρότασή μας είναι ο εορτασμός να γίνει στις 12 το μεσημέρι της 31ης Οκτώβρης αυτής της χρονιάς.
Ελπίζουμε το μονοπάτι των ANZACs από την Λήμνο στην Καλλίπολη να επεκταθεί προοδευτικά και να χαρτογραφηθεί η πορεία των Αυστραλών στρατιωτών σε όλη την Ελλάδα, μέσω της Θεσσαλονίκης και της Ηπειρωτικής Ελλάδας, στην Πελοπόννησο, την Κρήτη και το Αιγαίο, έτσι όπως δημιούργησαν τις συνδέσεις τους με τους Συμμάχους κατά τη διάρκεια του Α’ και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η Επιτροπή Μνήμης Λήμνου-Καλλίπολης και η Νομαρχία Βορείου Αιγαίου έχουν ξεκινήσει τον σχεδιασμό του μονοπατιού και των επετείων σε σημαντικά σημεία της Λήμνου, αλλά και μια σειρά από άλλες πρωτοβουλίες. Μεταξύ αυτών και η πρόσκληση στις τοπικές Αρχές της Λήμνου να επισκεφθούν τη Μελβούρνη και το δικό μας Μνημείο Λήμνου-Καλλίπολης.
*Ο Jim Claven είναι ανεξάρτητος ιστορικός, συγγραφέας και γραμματέας της Επιτροπής Μνήμης Λήμνου-Καλλίπολης. Ανακάλυψε την ιστορία της αυστραλιανής προβλήτας του Λήμνου κατά τη διάρκεια της έρευνας για το βιβλίο του «Lemnos and Gallipoli Revealed». Το βιβλίο αυτό θα κυκλοφορήσει αργότερα μέσα στη χρονιά. Αυτόν τον καιρό ταξιδεύει στην Ελλάδα για να πάρει μέρος σε πολλές εκδηλώσεις που σχετίζονται με τους ANZACs. Ο κ. Claven ευχαριστεί το Hotel Ethaleia και το Petrides Travel που βοήθησαν στην παραμονή του στη Λήμνο. Αν θέλετε να επικοινωνήσετε μαζί του μπορείτε να στείλετε email στη διεύθυνση jimclaven@yahoo.com.au
