Η άνθιση της δραματικής ποίησης στην αρχαία Ελλάδα συνδεόταν άρρηκτα με τη λατρεία του θεού Διόνυσου. Οι μύθοι και οι περιπέτειες του Διόνυσου διασώθηκαν μέσα στις λατρευτικές και γιορταστικές τελετές που γίνονταν για να τον τιμήσουν.
Η εξιστόρησή τους γέννησε ένα νέο είδος ποίησης, τη δραματική.

ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΔΙΟΝΥΣΟΣ

Οι ελληνικές πηγές λένε ότι ο Διόνυσος ήταν γιος του Δία και της θνητής Σεμέλης, κόρης του Κάδμου από τη Θήβα. Ήταν ένας πολύ αγαπητός Θεός των αρχαίων Ελλήνων. Η ζηλότυπη Ήρα –σύζυγος του Δία– ήταν η αιτία να κατακαεί η Σεμέλη ενώ είχε στα σπλάχνα της το Διόνυσο. Ο Δίας τον έσωσε εγκαίρως, αφού τον έραψε στο μηρό του μέχρι που να συμπληρωθούν οι κανονικοί εννέα μήνες. Έτσι ο Διόνυσος, ενώ προερχόταν από θνητή μητέρα, η φαντασία των Ελλήνων τον έκανε αθάνατο, γιατί τον έσωσε ο Δίας. Όταν έγινε έφηβος γύρισε τον κόσμο, έμαθε πολλά και δίδαξε στους ανθρώπους την αμπελουργία. Είχε συνοδούς τους Σειληνούς και τους Σάτυρους. Ευγνώμονες, οι άνθρωποι άρχισαν να λατρεύουν το Διόνυσο. Οι γιορτές –λένε οι πηγές– γίνονταν τις νύχτες στα βουνά από ομίλους γυναικών, τους θιάσους. Οι γυναίκες αυτές ονομάζονταν Μαινάδες ή Βάκχες. Κέντρα λατρείας ήταν η Βοιωτία και ο Παρνασσός.

Οι Μαινάδες, ντυμένες με δέρματα ζώων και κραυγάζοντας, χόρευαν έξαλλους χορούς. Έτσι ξεκίνησε η διονυσιακή λατρεία η οποία πήρε πανελλήνιο χαρακτήρα. Ο Διόνυσος εξελίχθηκε σε ένα αγροτικό θεό και οι άνθρωποι ένιωθαν πολύ κοντά του. Έγινε ο Θεός της βλάστησης, του κρασιού, του μεθυσιού, της διασκέδασης, της ξεγνοιασιάς και του ξεφαντώματος.

ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ

Στο πέρασμα του χρόνου ο Διόνυσος ανέβηκε τα σκαλοπάτια της εκτίμησης του κόσμου. Θεωρήθηκε ο προστάτης του διθυράμβου, της τραγωδίας και της κωμωδίας. Έτσι ο Διόνυσος ανέβασε τον άνθρωπο σε ψηλότερα πνευματικά επίπεδα. Λατρεύτηκε ως Θεός που η λατρεία του οδηγούσε στην αθανασία του άλλου κόσμου. Έτσι στους Δελφούς λατρευόταν μαζί με τον Απόλλωνα σαν ελευθερωτής. Οι γιορτές προς τιμή του ήταν πάρα πολλές. Οι πιο σπουδαίες ήταν τα Μεγάλα και τα Μικρά Διονύσια, τα Ανθεστήρια και τα Λήναια.
Τα σύμβολά του έγιναν ο ταύρος, ο πάνθηρας και ο τράγος. Όσο περνούσε ο καιρός ο Διόνυσος έγινε η πηγή της ευτυχίας, μια και η ευχαρίστηση από τον καρπό του ευγενικού κλήματος έφερνε τη χαρά της ζωής. Στα αρχαία αγγεία πάντοτε βρίσκεται κοντά στο κλήμα και τα σταφύλια. Έτσι έγινε η άμπελος της ζωής.

Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Η λατρεία του Διόνυσου πάντοτε συνδεόταν με τον κύκλο των εποχών και την περιπέτεια της βλάστησης. Οι άνθρωποι συγκινούνται με το τι διαπιστώνουν γύρω τους. Ο σπόρος, η βλάστηση, η γονιμοποίηση, ο καρπός και πάλι ο σπόρος που θα πέσει στη γη, για να ακολουθήσει και πάλι η ίδια πορεία, συγκινούν τους ανθρώπους και θέλουν να εισδύσουν στο θαύμα του κόσμου για να τον κατακτήσουν.

Η αδιάκοπη ανακύκλωση της ζωής και του θανάτου φέρνει το δέος μπροστά στο μυστήριο της ζωής. Έτσι οι Έλληνες έπλασαν το μύθο –για να στηριχτούν σε κάτι– που τον σάρκωνε ένας Θεός. Ο θεός αυτός, που γεννήθηκε με το θαυμαστό τρόπο, έγινε το «σημείο αναφοράς» που θα λέγαμε σήμερα. Έτσι αυτός ο Θεός –ο Διόνυσος– όταν ενηλικιώθηκε ήταν γεμάτος δύναμη και όρεξη για ζωή, δρούσε, πέθαινε και ξαναζούσε για να αρχίσει ο ίδιος κύκλος από την αρχή.

ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ

Στην ανεξάντλητη ποιητική φαντασία των ανθρώπων, ο Θεός τούτος έγινε αυτόνομο πρόσωπο με τη δική του οικογένεια και με μεγάλη συνοδεία από ακολούθους που αποτελούσαν το θίασό του που ήταν πάντοτε χαρούμενος, πολυθόρυβος, αλλά και σκληρός. Ο Θεός ήθελε όλους να συμμετέχουν στις τελετές, έσπρωχνε τον άνθρωπο στη μανία και του ζητούσε να ξεχάσει τον καθημερινό του εαυτό και να παραδοθεί στις μυστηριακές φωνές του εαυτού του. Το ζητούσε να ταυτιστεί με το ρυθμό και τον παλμό της ζωής, προσπαθώντας να την κατακτήσει.

Έτσι τα λατρευτικά τραγούδια και οι χοροί συνδέθηκαν με τις γιορταστικές τελετές προς τιμή του. Όλα έγιναν στίχοι, ποιήματα ζωής και έτσι γεννήθηκε η δραματική ποίηση. Όλα αυτά τραγουδιόνταν με τη συνοδεία αυλού (φλογέρας). Πολλά μας αρχαία αγγεία αποτυπώνουν τις σκηνές ανάγλυφα. Η μούσα και η μουσική συνόδευε τα πάντα.
Η ποίηση αυτή είχε το εξαιρετικό δικό της τραγούδι, το Διθύραμβο. Η δραματική αυτή ποίηση μιλούσε για το Θεό, τα έργα του, τους θριάμβους του, για την επικράτησή του, το αμπέλι και το κρασί, τη χαρά της ξέγνοιαστης και ανέμελης ζωής. Μεγάλη η ιστορία του δράματος και θα την συνεχίσουμε.

ΚΑΙ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ;

Εάν καλοχτενίσετε το παραπάνω κείμενο, που είναι μία σύντομη εισαγωγή στη δραματική ποίηση, θα βρείτε πάμπολλες ελληνικές λέξεις από αυτές που μπήκαν στην Αγγλική. Τώρα που αρχίζουν τα σχολεία, είναι μία πρακτική άσκηση γλωσσικής έρευνας. Η χρήση λεξικών επιτρέπεται και ενθαρρύνεται.
Σημείωση: Ο ευρών άνω των 100 λέξεων…  αμειφθήσεται! Έτσι δεν το έλεγαν οι αρχαίοι μας;