Ποια κοινά έχει ο Μικ (Μιχάλης) Τσίκας με τον συγγραφέα Γκoυστάβ Φλωμπέρ; Πολλά και δεν υπερβάλλω.

Ο Φλωμπέρ άρχισε να γράφει στα οκτώ του χρόνια, ο Τσίκας να φωτογραφίζει στα 12 του. Οι μελετητές του πρωτοπόρου συγγραφέα του μυθιστορήματος «Μαντάμ Μποβαρί», λένε πως ο Φλωμπέρ, μετέτρεψε τον κυνισμό σε μορφή τέχνης. Αυτό κάνει κάθε μέρα και ο Μικ Τσίκας στο πολιτικό του φωτορεπορτάζ.

Ο Φλωμπέρ εισήγαγε τον αισθητικό ρεαλισμό στη λογοτεχνία. Σε κάθε φωτογραφία του Τσίκα, η αισθητική είναι σε μόνιμο διάλογο με την ωμή πραγματικότητα, είτε αυτή η φωτογραφία παρουσιάζει «ηθοποιούς και θιασώτες» της πολιτικής μας ζωής είτε απλές ανθρώπινες ιστορίες, είτε τους πρωταγωνιστές μίας ανθρώπινης τραγωδίας.

Σαν τον παθιασμένο στυλίστα Φλωμπέρ, που για να βρει την «ακριβή λέξη» ξενυχτούσε πάνω σε μία φράση, έτσι και ο Μικ Τσίκας προκειμένου να καταγράψει την αλήθεια της στιγμής την παρατηρεί με μάτι ανατόμου και μόνο όταν το πάθος του για την ακρίβεια και την λεπτομέρεια του «δώσει την άδεια», την μετατρέπει σε φωτογραφικό ντοκουμέντο.

Η καριέρα του ως φωτορεπόρτερ ξεκίνησε από την εφημερίδα Sydney Morning Herald το 1995. Το 2000 πήγε στην Daily Telegraph, για 2 χρόνια, εργάστηκε για 5 χρόνια στο πρακτορείο Reuters αλλά το Αυστραλιανό Πρακτορείο Ειδήσεων (AAP) είναι και παραμένει το «σπίτι» του με 15 σχεδόν χρόνια υπηρεσίας σε αυτό. Είναι ένας από τους σημαντικότερους φωτογράφους του πρακτορείου και της χώρας.

Εκτός από τις χιλιάδες πολιτικά γεγονότα, όπως η πρόσφατη καθαίρεση του Malcolm Turnbull, ο Μικ είναι ο φωτογράφος που εξιστόρησε με το φακό του το 2004 την τραγωδία που άφησε πίσω του το τσουνάμι που έπληξε την Ινδονησία αλλά και την σύλληψη των εννέα νεαρών Αυστραλών που συνελήφθησαν για διακίνηση ηρωίνης στην Ινδονησία, εκ των οποίων οι δύο εκτελέστηκαν. Γι’ αυτή του τη δουλειά ο Τσίκας κέρδισε το βραβείο Walkley, το σημαντικότερο βραβείο δημοσιογραφίας στην Αυστραλία.

Οι φωτογραφίες του κρατούν τους πολιτικούς της χώρας μας ξάγρυπνους τα βράδια γιατί ο φακός του Τσίκα δεν είναι μόνο ανελέητα ρεαλιστικός αλλά και αποκαλυπτικά διεισδυτικός.

Οι φωτογραφίες του είναι ντοκουμέντα πάνω στα οποία οι ιστορικοί του μέλλοντος θα στηριχθούν για να γράψουν την ιστορία της χώρας.

ΓΕΝΝΗΜΕΝΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ 

Γεννημένος στο Σίδνεϊ από γονείς που μετανάστευσαν στην Αυστραλία από τα Ιωάννινα, ο Μικ Τσίκας διαπίστωσε από την τρυφερή ηλικία των 12 ότι ήταν γεννημένος γι’ αυτήν τη δουλειά.

«Ήταν η πρώτη μου χρονιά στο Γυμνάσιο στο μάθημα των Καλών Τεχνών. Μας έβαλαν σε ένα σκοτεινό δωμάτιο. Προσωπικά δεν ήξερα τι συνέβαινε. Έκλεισαν τα φώτα και το δωμάτιο λούστηκε με κόκκινο φως. Πήραν ένα κομμάτι χαρτί το έβαλαν στο γραφείο, τοποθέτησαν πάνω του κάτι βίδες και καρφιά. Ξαφνικά ένα φως αναβόσβησε. Το κόκκινο φως πλημμύρισε πάλι το δωμάτιο και το χαρτί τοποθετήθηκε σε ένα υγρό. Και μετά… Για μένα αυτό που έγινε ήταν μαγικό. Εκείνη η φωτογραφία μου έδειξε τι ήθελα να κάνω στη ζωή μου. Ήταν να πάω πανεπιστήμιο. Τα παράτησα. Έγινα φωτογράφος».

Η μαγεία εκείνης της πρώτης επαφής του με τη φωτογραφία «οπλίζει» από τότε το βλέμμα του κάθε φορά που το κλείστρο της φωτογραφικής του μηχανής ανοιγοκλείνει.

«Βλέπω τη φωτογραφία σαν ντοκουμέντο. Τοποθετεί μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή στην αιωνιότητα. Όταν τραβάω μια φωτογραφία, δημιουργώ μία αποκλειστική ερμηνεία της πραγματικότητας. Για μένα μία καλή φωτογραφία είναι ένας διάλογος μεταξύ της πραγματικότητας, της αισθητικής και του κοινού που λέει μία ιστορία από όλες τις οπτικές της γωνίες».

Ποια είναι τα στοιχεία της προσωπικότητάς του Μικ Τσίκα, που καθορίζουν την οπτική του γωνία αλλά και τον ανέδειξαν σε έναν από τους καλύτερους φωτορεπόρτερ της χώρας;

Είμαι πολύ κυνικός άνθρωπος. Έτσι αντιμετωπίζω και τον πολιτικό κόσμο. Χρησιμοποιώ το χιούμορ μου για να απογυμνώσω τους πολιτικούς από την υποκρισία αλλά και για τους παρουσιάσω πιο ενδιαφέροντες. Οι πολιτικοί παίρνουν τον εαυτό τους στα πολύ σοβαρά. Εγώ φωτογραφίζω με τον κυνισμό μου παρέα. Προσπαθώ να σηκώσω αυτό το πέπλο της σοβαροφάνειας. Και το κατορθώνω γιατί κοιτώ, παρατηρώ και περιμένω. Μ’ αρέσει επίσης η ακρίβεια. Γι’ αυτό και πριν φωτογραφίσω παρακολουθώ έως ότου βρω την κατάλληλη στιγμή, την κατάλληλη σκηνή. Είμαι παθιασμένος με τη δουλειά μου. Δεν την βλέπω σαν δουλειά περισσότερο σαν προνόμιο. Γεννήθηκα φωτογράφος. Η αποστολή μου στη γη είναι να δείχνω στον κόσμο, μέσα από τον φακό μου, την αλήθεια.

ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ ΠΟΥ… «ΣΠΑΕΙ ΚΟΚΚΑΛΑ» 

Τον ρωτάω αν αυτή του η εμμονή με την κατάλληλη στιγμή, σε συνάρτηση με τον κυνισμό του, υπονομεύει την αντικειμενικότητα των φωτογραφιών του.

«Δεν νομίζω. Όταν φωτογραφίζω, ας πούμε τον Malcolm Turnbull, θα βγάλω πέντε φωτογραφίας στις οποίες φαίνεται σοβαρός και πέντε που φαίνεται ανόητος. Εγώ υποβάλλω τις δέκα φωτογραφίες στον συντάκτη μου, γιατί είμαι υποχρεωμένος να παρουσιάσω όλες τις πλευρές της ιστορίας που φωτογράφησα. Για παράδειγμα, όταν φωτογράφησα τη Michaelia Cash στην συνεδρίαση της Γερουσίας όταν έκανε εκείνη την φοβερή γκριμάτσα, με κατηγόρησαν ότι το έκανα επίτηδες για να την γελοιοποιήσω. Δεν είναι όμως έτσι. Εγώ ούτε καν μιλάω στους πολιτικούς. Δεν φταίω εγώ για τις γκριμάτσες που κάνουν. Δεν φταίω αν ο Abbot πήγε και κάθισε κάτω από την πινακίδα Reject ούτε για το ότι έφαγε ωμό κρεμμύδι, εγώ ήμουν εκεί, το είδα, το φωτογράφισα. Τι κάνει ένας φωτορεπόρτερ που βλέπει τέτοια πράγματα; Τα φωτογραφίζει, γιατί είναι γεγονότα, είναι η πραγματικότητα».

Ποια είναι τα στοιχεία μιας καλής πολιτικής φωτογραφίας;

«Μια καλή πολιτική φωτογραφία είναι αυτή που αφηγείται μια ενέργεια ή μια αντίδραση. Τις εκφράσεις του προσώπου, πώς αντιδρά το πρόσωπο σε μια ιστορία ή έναν άλλο πολιτικό. Είναι η επικοινωνία των ανθρώπων που πρέπει να αιχμαλωτίσεις».

Αποδίδει την ικανότητά του να αιχμαλωτίζει την πραγματικότητα σε όλο της το δραματουργικό μεγαλείο στην καταγωγή του.

«Μία καλή φωτογραφία είναι σαν τις αρχαίες ελληνικές ιστορίες. Μεγάλωσα με την ελληνική μυθολογία. Σε κάθε ιστορία υπάρχει ένας ήρωας, υπάρχει ένας κακός, υπάρχουν εκείνοι που χάνουν κι εκείνοι που κερδίζουν. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο φωτογραφίζω τις αντιδράσεις άλλων ανθρώπων, οι οποίοι, αν και σιωπηλοί, συμμετέχουν ενεργά στην ιστορία. Θέλω να δείξω όλους τους συντελεστές της ιστορίας. Πήρα μια φωτογραφία του Malcolm Turnbull την περασμένη εβδομάδα με την Julia Banks και την Kelly O’Dwyer και για μένα όταν είδα τα πρόσωπά τους ήταν σαν τον Ιησού με τη Θεοτόκο και τη Μαρία Μαγδαληνή. Έτσι τους είδα ως βιβλικές μορφές».

Ποιος είναι λοιπόν ο αγαπημένος πολιτικός του φακού του;

«Ο Τοny Abbott. Όταν έχασε την πρωθυπουργία από τον Malcolm Turnbull το 2015 ‘έκλεγα’ για μέρες» λέει γελώντας.

«Βγάζω τις καλύτερες φωτογραφίες με τον Tony μοντέλο. Είναι εύκολο να τραβήξεις καλές φωτογραφίες σε πολιτικούς όταν βρίσκονται σε δύσκολη θέση, γιατί έτσι αισθάνονται, απλά πρέπει να τους παρακολουθείς».

ΠΑΘΟΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΑ

Δεν είναι όμως μόνο τα όσα συμβαίνουν στην Καμπέρα τα γεγονότα που ο Μικ έχει φωτογραφίσει. Μετά το καταστροφικό τσουνάμι στην Ινδονησία, ο Μικ άφησε την οικογένειά του στην Αυστραλία και για τρεις εβδομάδες «βούτηξε» στην κυριολεξία στα «βαθιά νερά» ανθρώπινης τραγωδίας. Νεκροί παντού, καταστροφή παντού, πόνος παντού και ο Μικ κοντά τους να εξιστορεί το ανθρώπινο δράμα με το φακό του αλλά και να το ζει.

Ποιες είναι αυτές οι άμυνες που πρέπει να αναπτύξει ένας φωτορεπόρτερ για να αντέξει τόση δυστυχία;

«Σε κάνει να συνειδητοποιείς ότι η ζωή είναι πολύτιμη. Το ένα λεπτό “είσαι” και το επόμενο ήσουν. Σε αλλάζουν αυτές οι εμπειρίες. Έτσι κάθε στιγμή με τους αγαπημένους μου, τα παιδιά μου, την σύντροφό μου, είναι ιδιαίτερες στιγμές. Οι περισσότεροι άνθρωποι γκρινιάζουν όλη την ώρα. Ζουν στην Αυστραλία και θεωρούν τους εαυτούς τους άτυχους, εγώ ζω εδώ και λέω ότι είναι παράδεισος. Πέρασα δύο εβδομάδες στην κατεχόμενη Παλαιστίνη και είδα πώς ζουν οι άνθρωποι εκεί. Καταλαβαίνεις πόσο τυχερός είσαι. Αν δεν μου άρεσε στην Ινδονησία θα τηλεφωνούσα στο αφεντικό μου και σε λίγες ώρες θα βρισκόμουν στο αεροπλάνο ή σε ένα πεντάστερο ξενοδοχείο με την σαμπάνια μου. Οι άνθρωποι στην Aceh ή την Παλαιστίνη δεν έχουν την πολυτέλεια επιλογής που έχω εγώ. Όπως σου είπα πριν Ευγενία, θεωρώ προνόμιο τη δουλειά μου και μεγάλη μου τιμή να μπορώ να πληροφορήσω τον κόσμο για την τραγωδία που ζουν οι άνθρωποι που δεν είναι τόσο τυχεροί όσο εγώ. Ήμουν εκεί και έμεινα εκεί για να τους βοηθήσω να τους δώσω φωνή Αν οι φωτογραφίες μου συγκίνησαν έστω και έναν παραπάνω άνθρωπο να δώσει ένα δολάριο, τα κατάφερα. Μπορεί να σε αλλάζουν τέτοιες εμπειρίες αλλά πρέπει να κάνεις το χρέος σου με πάθος και ανθρωπιά. Πρέπει να είσαι δυνατός. Αυτό που έλεγα παλιά και το πιστεύω είναι ότι ο μόνος λόγος για τον οποίο είμαι στη γη είναι αυτός. Αυτή είναι η αποστολή μου».

Ένας κυνικός άνθρωπος με μεγάλα αποθέματα ευαισθησίας λοιπόν;

Αν νομίζεις…