«Για φαντάσου φαινόμενο, πως με τη φαντασία μας φανταζόμαστε ότι εμφανίζονται υπερφυσικά όντα τα φαντάσματα, τα οποία μας φοβίζουν αφάνταστα, και από τη φαντασιώδη αυτή φαντασιοπληξία μας καταλήγουμε φαντασιόπληκτοι και με αυτή τη φαντασίωση παραμένουμε στη φαντασιοκοπία μας με ένα φανταστικό τρόπο».
Η παραπάνω φαντασμαγορική γλωσσική πραγματεία ανήκει σε μαθητή μου ο οποίος ερωτήθηκε: «Να γράψετε μία δημιουργική παράγραφο χρησιμοποιώντας το ρήμα φαντάζομαι σε όσο περισσότερες μορφές και με όσα παράγωγα μπορείτε». Ο μαθητής απέδειξε περίτρανα ότι γνωρίζει περίφημα να ζυμώνει… γλωσσικά. Θα έλεγα ότι ήταν ένας μαθητής-φαινόμενο και αγαπούσε πολύ τη γλώσσα του.
Αυτοί ήταν οι μαθητές μας εδώ στη Μελβούρνη πριν από είκοσι ή τριάντα χρόνια που τους περιγράφει φανταστικά η παροιμία μας: «βρέχανε κώλο για να πιάσουν ψάρια!» Δυστυχώς, πολύ λίγοι τέτοιοι μαθητές μάς μείνανε που θα «σηκώσουν τα μανίκια» για να δουλέψουν. Οι περισσότεροι ενώ έχουν τα πάντα, χώρο, χρόνο, χρήμα και βοήθεια από παντού, δεν σκοτίζονται για τέτοια πια. Τα βλέπουμε παντού, ενώ βγάζουν ελληνικό και αγγλικό Γυμνάσιο μιλάνε Αγγλικά αλλά τα Ελληνικά τα… παραμιλάνε. Εντυπωσιάζονται όμως όταν κάτω από τις αγγλικές λέξεις ανακαλύψουν το ελληνικό τους υπόστρωμα.
Το ρήμα φαίνομαι είναι πράγματι γονιμότατο: γίνομαι ορατός, φαίνομαι καλά, μου φαίνεται απίθανο, φαίνεται ότι έτσι είναι, ο υποφαινόμενος. Ο παραπάνω μαθητής μου ανέφερε πάρα πολλά για το ίδιο ρήμα. Ας προσθέσουμε και άλλα παράγωγα ρήματα όπως φανερώνω, φαντάζω. Επίθετα: φανερός, άφαντος, επιφανής, ουσιαστικά: ηλιοφάνεια, Θεοφάνια, φάση, φάσμα κ.λπ. Φαίνεται ότι όλα προήλθαν ως παράγωγα από το φως.
Το φαίνομαι με το φως του φαίνεται φαντασμαγορικό και για το λόγο τούτο η Αγγλική γλώσσα τα οικειοποιήθηκε όλα επειδή τα βρήκε στον… κήπο της. Ποιος τυφλός δεν θα ήθελε το φως του! Έτσι το φάντασμα έγινε Phantom. Προσφάτως στη Μελβούρνη παιζόταν το έργο «The phantom of the opera» = Το φάντασμα του έπους. Από εδώ έγινε η όπερα. Τα Θεοφάνια η Αγγλική τα θέλει Epiphany=Επιφάνεια (φαίνεται επάνω) με αρκετές γλωσσολογικές αποχρώσεις. Η φαντασία έγινε fantasy και αργότερα κόπηκε σε fancy, ο φανταστικός fantastic, ο διαφανής diaphanous, ο ιεροφάντης hierophant και ο συκοφάντης sycophant.
Αν κοσκινίσει κανείς τα λεξικά μπορεί να βρει πάμπολλες άλλες λέξεις που μπήκαν στην Αγγλική από ένα μόνο ρήμα μας. Όλες – με ερωτικό πάθος – τις έκανε δικές της και δεν έδωσε λογαριασμό σε κανένα. Τις βρήκε όλες στο ξέφραγο αμπέλι του Ελληνισμού που πάντοτε δίνει και τίποτε δεν παίρνει ως ανταπόδοση. Η γλωσσική απληστία όμως της Αγγλικής ιδίως για τις ελληνικές λέξεις είναι ένα… φανταστικό φαινόμενο-fantastic phenomenon!
Η λέξη εκτιμάται δεόντως από τους αγγλόφωνους, τόσο που τον πληθυντικό του φαινομένου τον άφησαν ως γνήσιο ελληνικό: Phenomena. Τι εκπληκτική ευφυΐα – what a phenomenal intelligence! Επίσης πολλά φιλοσοφικά φαινόμενα μελετήθηκαν από τους φιλοσόφους – Several philosophic phenomena were studied by the philosophers. Έτσι γεννήθηκαν νέες θεωρίες –theories όπως η φαινομενοκρατία ή φαινομενισμός ή ακόμη φαινομεναλισμός = phenomenalism. Σύμφωνα με αυτήν ο άνθρωπος μπορεί να έχει αντίληψη μόνο των φαινομένων αλλά όχι των ίδιων των πραγμάτων. Το πηγάδι της λέξης «φαινόμενο» ως πραγματικό και ενεργό αναβλύζει δροσερό γλωσσικό νερό που θα ξεδιψάει και τους χρήστες του μέλλοντος.
Κοντολογίς με το ελληνικό phenomenon μόνο, ανέβηκε πολλά σκαλοπάτια η Αγγλική για να παινεύεται σήμερα ως διεθνής γλώσσα του κόσμου. Οι νεότεροι γλωσσολόγοι της μάλιστα λένε, πως αυτός ακριβώς ο λόγος, με τις δεκάδες χιλιάδες ελληνικές λέξεις στο λεξιλόγιό της, η Αγγλική γλώσσα πρέπει σήμερα να ονομαστεί κλασική γλώσσα, όπως η ελληνική. Αυτό είναι πράγματι ένα ανεπανάληπτο γλωσσικό φαινόμενο: Μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα!