Παρέκβαση: Εξαιρετικά ωραίο το νέο Μουσείο της Ακρόπολης. Θα προτιμούσα ο αρχιτέκτων να ήταν Έλληνας. Ωραία και η σεμνή σπονδή άκρατου οίνου για τα εγκαίνια, καθώς και η απουσία παπάδων και θυμιατών. Ωραία η ομιλία του Αντώνη Σαμαρά, ωραίος και ο Διευθυντής της UNESCO που θύμισε στους παρευρισκόμενους το αυτονόητο, ότι δηλ. η πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας θα συνεχίσει να εμπνέει όλον τον κόσμο.
Στο σημείο αυτό έρχομαι να προσθέσω το εξής: Η αυτοσυνειδησία της ελληνικότητάς μας δεν μπορεί να ξαναζωντανέψει χωρίς το οξυγόνο της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας – της παντάνασσας όλων των επιστημών. Γιατί η φιλοσοφία; Διότι αυτή είναι η κορυφαία εκδήλωση του πολιτισμού των προγόνων μας. Τα μάρμαρα φθείρονται στο χρόνο. Ο ιερός βράχος της Ακρόπολης είναι ανίερος για τους χριστιανούς. Όμως τη φιλοσοφία δεν μπορεί κανένας ρασοφόρος να την πελεκίσει με το τσεκούρι, γιατί η φιλοσοφική σκέψη δεν είναι μύτη καρυάτιδας. Επαναλαμβάνω άλλη μια φορά: Είμαστε Έλληνες, μόνο όταν σκεφτόμαστε ελληνικά. Να λοιπόν γιατί επιμένω στην προώθηση της ελληνικής φιλοσοφίας. Τέλος παρέκβασης
«ΘΥΡΑΘΕΝ» ΚΑΙ «ΘΕΟΘΕΝ»
Όταν ξεκίνησε ο Χριστιανισμός, φιλοσοφικά βρέθηκε γυμνός και ξυπόλυτος. Στα χέρια του είχε μόνο δύο βιβλία: την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Εκεί μέσα δεν υπήρχε ίχνος ελληνικής φιλοσοφίας: υπήρχε μόνο ουρανοκατέβατη «αλήθεια» και άκαμπτο δόγμα σε μεγάλες δόσεις. Αλλά όλες οι «θεόθεν» αλήθειες και τα θρησκευτικά δόγματα έχουν πρόβλημα, όταν περάσουν από το χωνευτήρι της ψυχρής λογικής που εδρεύει όχι στην καρδιά, αλλά στον φιλοσοφικό νου.
Οι λεγόμενοι «Πατέρες της Εκκλησίας», προκειμένου να ντύσουν τον γυμνό πρώιμο Χριστιανισμό με κάποιο φιλοσοφικό ντύμα και να του δώσουν και κάποια λογικά παπούτσια για να περπατήσει και στο χώρο των καλλιεργημένων ανθρώπων της εποχής εκείνης, έτρεξαν να χτυπήσουν την πόρτα της ελληνικής φιλοσοφίας. Κι επειδή η ελληνική φιλοσοφία ήταν ξένη κι ερχόταν απ’ έξω, ονομάστηκε «θύραθεν σοφία», εν αντιθέσει προς την εσωτερική, «θεόθεν» χριστιανική σοφία. Από τη «θύραθεν σοφία», οι Πατέρες της Εκκλησίας διάλεξαν μόνο αυτά που τους βόλευαν. Τα υπόλοιπα, όπως λ.χ. η Περί ψυχής πραγματεία του Αριστοτέλη, ο αγέννητος, αιώνιος και ανεξάρτητος κόσμος των Ιδεών του Πλάτωνα, η επικούρεια περί θανάτου φιλοσοφία κ.ά. ιδέες, τα χάρισαν στον Σατανά! Λέει ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς:
«Φιλοσοφίαν δε ου Στωικήν λέγω ουδέ την Πλατωνικήν ή την Επικούρειόν τε και Αριστοτελικήν, αλλ’ όσα είρηται παρ’ εκάστη των αιρέσεων τούτων καλώς, δικαιοσύνην μετά ευσεβούς επιστήμης εκδιδάσκοντα, τούτο σύμπαν το εκλεκτικόν φιλοσοφίαν φημί» (Στρωματείς, 1.7). Δηλαδή: «Εγώ ονομάζω φιλοσοφία όχι τη Στωική ούτε την Πλατωνική ούτε την Επικούρεια και την Αριστοτελική, αλλά αυτά που ειπώθηκαν από την καθεμιά από αυτές τις σχολές, τα οποία διδάσκουν τη δικαιοσύνη και τη γνώση που διέπεται από πίστη. Αυτό το εκλεκτικό σύνολο εγώ το ονομάζω φιλοσοφία».
ΧΤΥΠΗΤΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ
Προτού δούμε τις διαφορές ανάμεσα στην ιουδαιο-χριστιανική και πλατωνική κοσμογονία, ας σταθούμε για λίγο στα κύρια σημεία της ομιλίας του Τίμαιου:
Τούτος ο ορατός κόσμος που βλέπουμε γύρω μας είναι κάτι που έχει γεννηθεί, με πρότυπο έναν άλλον αόρατο, αγέννητο και αιώνιο κόσμο που πάντα υπήρχε και πάντα θα υπάρχει. Είναι ο αγέννητος κόσμος των Ιδεών.
Για να γεννηθεί τούτος ο ορατός κόσμος, πρέπει να υπάρχει μια αιτία που τον γέννησε. Η αιτία αυτή είναι ο θεός δημιουργός, ο οποίος, για να δημιουργήσει τον ορατό κόσμο, χρησιμοποίησε ως πρότυπο τον αόρατο, αγέννητο και αιώνιο κόσμο που πάντα υπήρχε.
Ο θεός δημιουργός είναι αγαθός και, ως εκ τούτου, δημιούργησε έναν τέλειο ορατό κόσμο, η τελειότητα του οποίου οφείλεται στο υπερτέλειο πρότυπο που χρησιμοποίησε.
Τα στοιχεία με τα οποία ο θεός δημιουργός δημιούργησε τον κόσμο είναι τέσσερα: το πυρ, η γη (χώμα), ο αέρας και το νερό. Τα στοιχεία αυτά (ο Εμπεδοκλής τα ονομάζει «ριζώματα») είναι αγέννητα, αιώνια και άφθαρτα. Δεν τα έφτιαξε κανένας θεός, γιατί πάντα υπήρχαν, υπάρχουν και πάντα θα υπάρχουν.
Από την άλλη μεριά η ιουδαιο-χριστιανική κοσμολογία λέει πως τούτος ο ορατός κόσμος δεν δημιουργήθηκε με βάση κάποιο αγέννητο και αιώνιο πρότυπο. Τούτος ο ορατός κόσμος δημιουργήθηκε από το μηδέν (ex nihilo). Ούτε η ύλη, με την οποία ο Θεός Δημιουργός δημιούργησε τον κόσμο, έχει αιώνια ύπαρξη. Και η ύλη, αυτή καθαυτή, γεννήθηκε από το μηδέν, δηλ. από το άυλο «κεφάλι» του Θεού. Στο ίδιο άυλο κεφάλι του Θεού βρίσκεται και ο πλατωνικός κόσμος των Ιδεών, όχι έξω από αυτό.
Όμως η πλατωνική διδασκαλία – και γενικά η διδασκαλία των Ελλήνων φυσιολόγων – λέει ότι από το μηδέν γεννιέται μόνο το μηδέν («εκ του μηδενός μηδέν»). Αυτό υπαγορεύει η λογική. Επομένως, λογικά, η ύλη έχει αιώνια ύπαρξη, είναι αγέννητη και άφθαρτη. Το μόνο που παθαίνει η ύλη, είναι ν’ αλλάζει συνεχώς μορφή (ρουφώ γάλα και φτιάχνω τρίχες στο κεφάλι μου. Καίω τρίχες και καψαλίζω ρέγκα. Τρώω ρέγκα και φτιάχνω σπερματοζωάρια, και πάει λέγοντας . . . ).
ΤΟ ΚΥΝΗΓΗΤΟ
Στο θεοκρατικό Βυζάντιο οι Χριστιανοί όχι μόνο αρνήθηκαν την πλατωνική κοσμολογία, αλλά κυνήγησαν και αυτούς που τη δίδασκαν στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης. Για παράδειγμα, ο «ύπατος των φιλοσόφων» Ιωάννης Ιταλός (μαθητής του Μιχαήλ Ψελλού), αναγκάστηκε ν’ αποκηρύξει τα «ελληνικά και άθεα δόγματα» που δίδασκε, κατόπιν απόφασης της Συνόδου του Πατριαρχείου, το 1082. Τελικά, ο «πλατωνίζων» φιλόσοφος κηρύχτηκε «αιρετικός» και διώχτηκε. Ποιο ήταν το «έγκλημα» που διέπραξε; Απλά, τόλμησε να κάνει τη φιλοσοφία αυτόνομη, να τη φέρει πιο κοντά στο πνεύμα των αρχαίων φιλοσόφων και να διακηρύξει ότι η λογική είναι ο μόνος δρόμος που οδηγεί στην εύρεση της αλήθειας.
(Συνεχίζεται)