Μετά από σιωπή ημερών, που επέτρεψε την ανεξέλεγκτη διακίνηση σεναρίων, αλλά και το βαθύ ρήγμα στο εσωτερικό της Ν.Δ., ο πρωθυπουργός, κ. Κώστας Καραμανλής, ανακοίνωσε την Τετάρτη το βράδυ την απόφασή του να οδηγήσει τη χώρα σε πρόωρες εκλογές, την 4η Οκτωβρίου.
Ο κ. Καραμανλής ανέδειξε ως βασικό διακύβευμα της επικείμενης αναμέτρησης την οικονομία και επιχείρησε να «χρεώσει» στο ΠΑΣΟΚ την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, κάνοντας λόγο για εκβιασμό εκ μέρους της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ο ίδιος χαρακτήρισε την απόφασή του για πρόωρες εκλογές ως πράξη ευθύνης, εξηγώντας ότι «θα ήταν αδιανόητο να αφήσω τον τόπο να σύρεται προκειμένου να χρεωθεί ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης τις συνέπειες της καταψήφισης του κ. Κ. Παπούλια».
Ο πρωθυπουργός περιέγραψε με μελανά χρώματα την κατάσταση της οικονομίας, έκανε λόγο για τα δύο κρίσιμα έτη που έπονται και παρουσίασε τρεις προκλήσεις στις οποίες θα πρέπει να απαντήσει η ελληνική κυβέρνηση: την περιστολή των δημοσίων δαπανών, την πάταξη της φοροδιαφυγής «όσες ομάδες κι αν θιγούν» και την προώθηση των διαρθρωτικών αλλαγών. «Στόχος μου», είπε, «ήταν όλα αυτά να προχωρήσουν μέχρι το τέλος της κυβερνητικής θητείας τον Σεπτέμβριο του 2011», εξηγώντας ότι η απόφαση του ΠΑΣΟΚ να προκαλέσει εκλογές με αφορμή τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας έχει ως αποτέλεσμα «τα πάντα να παρασυρθούν στη δίνη ενός έντονα προεκλογικού κλίματος».
Μάλιστα, προσωποποίησε το διακύβευμα περί την οικονομία και κάλεσε τους πολίτες να επιλέξουν τον πρωθυπουργό που θα διαχειρισθεί την έξοδο από την κρίση. Δείχνοντας σαφώς ότι η εκλογική μάχη θα δοθεί «επί προσωπικού» με τον κ. Γ. Παπανδρέου σημείωσε, επενδύουμε στην ωριμότητα των πολιτών, εκείνοι θα επιλέξουν τον πρωθυπουργό που θα αντιμετωπίσει τα προβλήματα που δημιουργεί η οικονομική κρίση.
Ο κ. Καραμανλής εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση στο ΠΑΣΟΚ και τον κ. Παπανδρέου, τον οποίο πάντως ουδέποτε κατονόμασε. Προς ενίσχυση του διλήμματος ευθύνη-ανευθυνότητα, το οποίο θα είναι κεντρικό στην προεκλογική στρατηγική της Νέας Δημοκρατίας υπογράμμισε, ότι κατά την προεκλογική περίοδο δεν «θα μοιράσουμε υποσχέσεις, δεν θα προσπαθήσουμε να φανούμε ευχάριστοι». Οι πολίτες θα πρέπει να επιλέξουν μεταξύ του δύσκολου δρόμου που αποτελεί τη μόνη διέξοδο και του εύκολου δρόμου που προτείνει η άλλη πλευρά, σημείωσε, μεταξύ του δύσκολου δρόμου της ευθύνης και της ανευθυνότητας.
Από την ομιλία του πρωθυπουργού δεν έλειψαν και στοιχεία αυτοκριτικής, όταν επιχειρηματολογώντας για την κρίσιμη κατάσταση της οικονομίας αναγνώρισε ότι και η κυβέρνηση θα έπρεπε να έχει κάνει βαθύτερες τομές, να έχει αψηφήσει τις αντιδράσεις. Άλλωστε, σε αυτό το σημείο του διαγγέλματός του εντοπίζεται το μεγαλύτερο τμήμα της κριτικής ακόμη και από το εσωτερικό του κόμματός του, πώς θα μπορέσει, δηλαδή, να πείσει τους ψηφοφόρους ότι όσα δεν έγιναν τα προηγούμενα έτη στην οικονομία και σε άλλους τομείς θα γίνουν στο εξής. Το έτερο σημείο κριτικής αφορά τον χρόνο ή μάλλον την καθυστέρηση ανακοίνωσης των αποφάσεων του πρωθυπουργού καθώς, όπως σημειώνουν κυβερνητικά στελέχη, εξέλιπε το όποιο στοιχείο αιφνιδιασμού και, εν τω μεταξύ, επετράπη να δημιουργηθούν συνθήκες «αντάρτικου» στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος, κάτι που αναμένεται να έχει συνέπειες και στην επικείμενη εκλογική μάχη.
Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΚΑΛΠΕΣ
Ήδη από τις 8 Ιανουαρίου, την επομένη δηλαδή του κυβερνητικού ανασχηματισμού, ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής διατηρούσε σε όλους τους σχεδιασμούς του ανοικτό το ενδεχόμενο μιας αιφνιδιαστικής προσφυγής στις κάλπες. Το σενάριο των «δίδυμων εκλογών» -εθνικών και ευρωεκλογών- συζητήθηκε στον στενό πυρήνα του Μαξίμου, όπως και η εκδοχή να προηγηθούν οι εθνικές εκλογές τον Μάιο και να υπάρξουν επαναληπτικές, εφόσον απαιτείτο, μαζί με τις ευρωεκλογές στις 7 Ιουνίου.
Ωστόσο, τα ανοικτά μέτωπα της σκανδαλολογίας αλλά και οι δυσμενείς δημοσκοπήσεις «πάγωσαν» τα πρωθυπουργικά σχέδια, τα οποία αναβίωσαν, για λίγες ώρες, το βράδυ των ευρωεκλογών όταν ο Κ. Καραμανλής σκέφτηκε να προχωρήσει άμεσα σε εθνικές εκλογές.
Οι λόγοι που οδηγούσαν τον πρωθυπουργό στην «εκλογική λογική» ήταν η οικονομία, ο αριθμός και κυρίως η «δραστηριότητα» των 150 βουλευτών του, η βεβαιότητα ότι η «κρατική μηχανή» θα αποδεικνύονταν κατώτερη των περιστάσεων, όπως φάνηκε στις πρόσφατες πυρκαγιές, αλλά και οι εκτιμήσεις ότι το ΠΑΣΟΚ δεν έχει εμπεδώσει δυναμική αυτοδυναμίας. Με δεδομένη την απόφαση του ΠΑΣΟΚ να εκβιάσει εκλογές, με αφορμή την ανάδειξη Προέδρου Δημοκρατίας, ο πρωθυπουργός εκλήθη να επιλέξει μεταξύ του Φεβρουαρίου του 2010, όταν θα ολοκληρώνονταν οι άκαρπες ψηφοφορίες στη Βουλή, και μιας ημερομηνίας που θα ήταν επιλογής του.
Το «πάγωμα» του ανασχηματισμού που ζητούσε μετ’ επιτάσεως η κομματική βάση μετά τις ευρωεκλογές αποτέλεσε το πρώτο δείγμα για τις εκλογικές προθέσεις του πρωθυπουργού. Είχαν προηγηθεί συζητήσεις με τους Γιώργο Σουφλιά και Γιάννη Λούλη, οι οποίοι και του μετέφεραν την εκτίμηση ότι τίποτε καλό δεν είχε να περιμένει από την παράταση του βίου της κυβέρνησης. Ο κ. Σουφλιάς είχε, μαζί με τον Γιάννη Παπαθανασίου, ξεκάθαρη εικόνα των οικονομικών αδιεξόδων ενώ ο Γιάννης Λούλης ανέλυε τα εκλογικά δεδομένα, εκτιμώντας ότι το σενάριο των «άμεσων εκλογών» δεν θα οδηγούσε σε αυτοδυναμία.
Σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες, ο κ. Καραμανλής είχε καταλήξει στην απόφασή του εδώ και αρκετές εβδομάδες, έχοντας πραγματοποιήσει κύκλο επαφών και με τους Προκόπη Παυλόπουλο, Ντόρα Μπακογιάννη, Ευάγγελο Μεϊμαράκη και Δημήτρη Σιούφα. Διόλου τυχαίο είναι που αυτά τα στελέχη απέφυγαν οποιοδήποτε δημόσιο σχόλιο το τελευταίο διάστημα. Μόνον σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις τους είτε υπερασπίζονταν την επιλογή των εκλογών είτε την αποδέχονταν ως «αναγκαίο κακό», όπως για παράδειγμα οι κ. Παυλόπουλος και Σιούφας, που εμφανίζονταν αρχικώς επιφυλακτικοί στο ενδεχόμενο εκλογών.
Παράλληλα, την τελευταία εβδομάδα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Ευ. Αντώναρος δεν διέψευδε τα εκλογικά σενάρια. Ο εκπρόσωπος διέψευδε, κατ’ ιδίαν μόνον, το ενδεχόμενο ανασχηματισμού χωρίς να είναι εξίσου απόλυτος στο ερώτημα περί εκλογών.
Η πρόσφατη πυρκαγιά στην Αττική καθυστέρησε, προσωρινά μόνον, τους σχεδιασμούς για πρόωρες κάλπες και δημιούργησε το «κενό πρωτοβουλιών» εντός του οποίου αναπτύχθηκε το κίνημα αντίδρασης των γαλάζιων στελεχών. Οι Δημ. Αβραμόπουλος, Αντ. Σαμαράς, Κ. Μαρκόπουλος, Ευρ. Στυλιανίδης και πλήθος βουλευτών άρχισαν να τοποθετούνται δημοσίως, ελπίζοντας ότι μπορεί να μεταβληθεί η απόφαση του πρωθυπουργού, ενώ εναντίον των εκλογών τοποθετούνταν, κατ’ ιδίαν, και οι Κ. Χατζηδάκης, Α. Σπηλιωτόπουλος.
