«Διέξοδο στο αδιέξοδο» επιχειρεί, προφανώς, να δώσει η Κίνα σε ό,τι αφορά τις επαφές με τη σημαντική εταίρο της στις πρώτες ύλες, Αυστραλία. Δύο πρόσφατες συμφωνίες αναζωπύρωσαν τις ελπίδες για αναθέρμανση των σχέσεων με την Καμπέρα, οι οποίες επισκιάσθηκαν τους τελευταίους μήνες από διαφωνίες με τη Rio Tinto για την προμήθεια σιδηρομεταλλευμάτων, που κορυφώθηκαν με τη σύλληψη, τον Ιούλιο, τεσσάρων στελεχών του αγγλοαυστραλιανού μεταλλευτικού κολοσσού με κατηγορίες κλοπής εμπορικών μυστικών.
Η πρώτη συμφωνία αφορά τα σιδηρομεταλλεύματα και, σε πρώτο στάδιο, θεωρήθηκε κίνηση αντιπερισπασμού ως προς τη Rio, η οποία αρνείται να παραχωρήσει στις κινεζικές χαλυβουργίες εκπτώσεις τιμών μεγαλύτερες του 33%, όπως έχουν συμφωνήσει οι μεγάλες μεταλλευτικές με άλλες ασιατικές χαλυβουργίες. Οι Κινέζοι συμφώνησαν με την, επίσης αυστραλιανή, Fortescue Metals Group σε τιμές κατά 3% χαμηλότερες από εκείνες που ζητούν οι κορυφαίοι ανταγωνιστές της. Παρ’ ότι το Πεκίνο κάνει τώρα λόγο για ένα «νέο μοντέλο» διαπραγμάτευσης των τιμών, πέρα από τις συνομιλίες με τους μεγάλους παίκτες της αγοράς, το προϊόν της Fortescue είναι χαμηλότερης ποιότητας και οι ποσότητες που προσφέρει πολύ μικρές για να καλύψουν την τεράστια κατανάλωση της Κίνας, υπ’ αριθμόν 1 παραγωγού χάλυβα στον κόσμο.
Η είδηση που φαίνεται να «θερμαίνει» πραγματικά το κλίμα είναι η δεύτερη και συνιστά τη μεγαλύτερη εμπορική συμφωνία που έγινε ποτέ μεταξύ των δυο χωρών. Αφορά την προμήθεια υγροποιημένου φυσικού αερίου και υπεγράφη από την PetroChina και την Exxon Mobil, εταίρο στο πρόγραμμα ανάπτυξης αερίου Gorgon, στα ανοιχτά της δυτικής Αυστραλίας. Η συμφωνία είναι ύψους 41 δισ. δολαρίων ΗΠΑ και, εξασφαλίζοντας για το αέριο του προγράμματος τον μεγαλύτερο αγοραστή αερίου παγκοσμίως, που θα απορροφήσει όλες τις αντλούμενες ποσότητες οι οποίες αναλογούν στην κατά 25% συμμετοχή της Exxon, επιτρέπει να προχωρήσει το έργο της ανάπτυξης του έργου, ώστε να παραχθούν οι πρώτες ποσότητες το 2015, όπως προγραμματίζεται.
Η στήριξη της κινεζικής οικονομίας απαιτεί και μέτρα για την κάλυψη των τεράστιων αναγκών της σε φυσικούς πόρους. Η αυξανόμενη ζήτηση της χώρας για φυσικό αέριο, ουράνιο, σιδηρομεταλλεύματα και κάρβουνο συνδυάστηκε με την ανάγκη της Αυστραλίας για προσέλκυση επενδυτών. Σε μια κίνηση που φάνηκε να εκτονώνει κάπως την ένταση των τελευταίων μηνών μεταξύ των δυο μεγάλων εμπορικών εταίρων λόγω της υπόθεσης της Rio Tinto και των σιδηρομεταλλευμάτων, η κινεζική PetroChina υπέγραψε τη συμφωνία για την προμήθεια υγροποιημένου φυσικού αερίου από τα ανοιχτά της δυτικής Αυστραλίας.
Η PetroChina γίνεται το σημαντικότερο όχημα για τη διείσδυση της Κίνας στην πλούσια σε πόρους Αυστραλία, μετά την προ μηνών απόρριψη προσφοράς της χαλυβουργικής Chinalco για αύξηση της συμμετοχής της στον αγγλοαυστραλιανό μεταλλευτικό κολοσσό Rio Tinto.
Η ΚΙΝΑ ΑΠΕΦΥΓΕ ΤΗ ΛΕΞΗ «ΚΑΤΑΣΚΟΠΕΙΑ»
Όχι κατασκοπεία, αλλά παραβίαση εμπορικών μυστικών και συμμετοχή σε εμπορική δωροδοκία. Αυτές τις κατηγορίες απήγγειλε η Κίνα κατά των τεσσάρων στελεχών της Rio Tinto που κρατεί από τις 5 Ιουλίου, κάνοντας, προφανώς, «ένα βήμα πίσω» σε μια υπόθεση που έχει προκαλέσει σάλο στην παγκόσμια βιομηχανία χάλυβα και ένταση στις σχέσεις του Πεκίνου με τη σημαντική εμπορική εταίρο του, Αυστραλία.
Οι τέσσερις, εκ των οποίων ο ένας είναι ο Στερν Χου, Αυστραλός υπήκοος και γενικός διευθυντής σιδηρομεταλλευμάτων του αγγλοαυστραλιανού μεταλλευτικού κολοσσού στην Κίνα, συνελήφθησαν και επισήμως.
Οι κινεζικές Αρχές διέψευσαν, ωστόσο, τις «Κασσάνδρες», αποφεύγοντας να αναφέρουν τις πολιτικά εμπρηστικές λέξεις «κατασκοπεία» και «παραβίαση κρατικών μυστικών», που συνιστούν σοβαρότατες κατηγορίες στη χώρα και επισείουν ακόμα και τη θανατική ποινή.. Από το υπουργείο Εξωτερικών και Εμπορίου της Αυστραλίας ανακοινώθηκε ότι δόθηκαν διαβεβαιώσεις πως τα τέσσερα στελέχη δεν συνελήφθησαν με κατηγορίες που εμπίπτουν στη νομοθεσία περί κρατικών μυστικών. Το Xinhua μετέδωσε ανακοίνωση των εισαγγελικών Αρχών, βάσει της οποίας τα στελέχη είχαν χρησιμοποιήσει «ανορθόδοξες μεθόδους» για να αποκτήσουν πρόσβαση σε εμπορικά μυστικά της κρατικής βιομηχανίας σιδήρου και χάλυβα.
Η εξέλιξη έπεται διπλωματικών πιέσεων που άσκησε η κυβέρνηση της Αυστραλίας, η οποία εξέφρασε μεταξύ άλλων προβληματισμό για τον χειρισμό της υπόθεσης και φόβους ότι ο κ. Χου δεν θα τύχει δίκαιης δίκης. Το υπουργείο Εξωτερικών και Εμπορίου κάλεσε την Κίνα «να παράσχει στον κ. Χου κάθε δυνατή προστασία που προβλέπει ο νόμος, μεταξύ άλλων και πρόσβαση σε νομική εκπροσώπηση». Ο διευθύνων σύμβουλος σιδηρομεταλλευμάτων της Rio, Σαμ Γουόλς, δεσμεύθηκε να υπερασπισθεί τα τέσσερα στελέχη, υποστηρίζοντας πως «ενήργησαν σωστά και ηθικά στις επιχειρηματικές συναλλαγές τους».
Ο υφυπουργός Εμπορίου του Πεκίνου, Φου Ζιγίνγκ, τόνισε ότι «δεν τίθεται ζήτημα πως η κινεζική δικαιοσύνη θα εκδώσει δίκαιη απόφαση, βάσει των γεγονότων και σε συμφωνία με τον νόμο». Ο ίδιος υποστήριξε ότι η υπόθεση αποτελεί μεμονωμένο γεγονός, που αντικατοπτρίζει τις προσπάθειες της κυβέρνησης να δημιουργήσει ένα ανταγωνιστικό, ανοιχτό και δίκαιο περιβάλλον αγοράς.
Η κράτηση των τεσσάρων έχει προκαλέσει σοκ σε πολλές πολυεθνικές που δραστηριοποιούνται στην Κίνα, αλλά και αναταραχή στη χαλυβουργική βιομηχανία της χώρας – που είναι η μεγαλύτερη παγκοσμίως – της οποίας οι διαπραγματεύσεις με τη Rio για τον καθορισμό των φετινών τιμών των σιδηρομεταλλευμάτων έχουν περιέλθει σε αδιέξοδο.
Οι εξελίξεις συνδέθηκαν από κάποιους με τις διαβουλεύσεις με τις μεγάλες μεταλλευτικές και το σύστημα καθορισμού των τιμών. Κάποιοι υπερασπίζονται, μάλιστα, τις κινήσεις του Πεκίνου, επικαλούμενοι την εκτίναξη των τιμών των σιδηρομεταλλευμάτων από 3 δισ. σε 50 δισ. δολάρια ετησίως, μέσα σε πέντε χρόνια, και σχολιάζουν ότι «θα απορούσαμε αν κάτι αντίστοιχο συνέβαινε σε άλλη χώρα και αυτή δεν έκανε τίποτα».
Ωστόσο, όπως επισημαίνει μεταξύ άλλων και ο Economist, δεν μπορεί παρά να έπαιξε ρόλο και η ήττα της κινεζικής Chinalco στην επιχειρηθείσα προ μηνών αύξηση της συμμετοχής της στη Rio, αλλά και η γενικότερη αντίδραση των Αυστραλών σε μία ενδεχόμενη «επέλαση των Κινέζων» σε στρατηγικά σημαντικούς κλάδους της οικονομίας τους.
