Μόλις τρεις μέρες πριν τις εκλογές φαίνεται ότι καταργήθηκε το πρόγραμμα «Παιδεία Ομογενών», του Πανεπιστημίου Κρήτης, ως αυτόνομο πρόγραμμα, χωρίς ακριβώς κανείς να ξέρει γιατί καταργήθηκε και ποιος το …κατάργησε.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι οι συνέπειες για την παιδεία των ομογενών εξωτερικού θα είναι καταστροφικές.
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα, στο οποίο συμμετείχαν και ομογενείς εκπαιδευτικοί από την Αυστραλία, καθιερώθηκε κατά το σχολικό έτος 1997/’98, αλλά φέτος καταργήθηκε.
Συγκεκριμένα, το υπουργείο Παιδείας, χωρίς καν να τηρήσει στοιχειωδώς τα προσχήματα, προκήρυξε το βράδυ της 30ης Σεπτεμβρίου 2009, δηλαδή τρεις μέρες πριν τις εκλογές, το πρόγραμμα «Ένταξης παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα» και σε αυτό έχουν εντάξει ως υπο-δράση (ουρά) και το Πρόγραμμα Παιδεία Ομογενών.
Ένα ενδεχόμενο επιχείρημα, ότι τα δύο προγράμματα απλώς συμπτύσσονται ισοδύναμα σε ένα, αναιρείται από την ίδια την προκήρυξη στην οποία δεν προβλέπεται προϋπολογισμός για το σκέλος «Παιδεία Ομογενών» και ούτε καν αναλύεται αυτό το σκέλος, αλλά εμφανίζεται εμβληματικά και περιθωριακά ως κείμενο. Και δεν θα μπορούσε να είναι και αλλιώς, δεδομένου ότι αυτά τα δύο προγράμματα είναι από τη φύση τους διαφορετικά.
Στην περίπτωση του προγράμματος «Ένταξης Αλλοδαπών» επιδιώκεται η ένταξη αλλοεθνών στην ελληνική κοινωνία και στο εκπαιδευτικό σύστημά της. Αντίθετα, στην περίπτωση των Ομογενών επιχειρείται η διατήρηση της ελληνικής γλώσσας, του πολιτισμού και εν γένει της ελληνικότητας σε ομοεθνείς που ζουν σε άλλες κοινωνίες. Τα δύο προγράμματα, λοιπόν, δεν είναι συμβατά μεταξύ τους, εκτός και αν η ελληνόγλωσση εκπαίδευση στο εξωτερικό θεωρηθεί προέκταση της ελλαδικής εκπαίδευσης.
Όπως υποστηρίζουν εκπαιδευτικοί «η αφομοίωση της Παιδείας Ομογενών στο πρόγραμμα «Ένταξης Αλλοδαπών στο Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα» σηματοδοτεί μια λογική, η οποία είναι αντίθετη στο πνεύμα του σχετικού νόμου και του συντάγματος που θέλει να (επαν)εντάξει την ελληνόγλωσση εκπαίδευση της Διασποράς στους κεντρικούς εκπαιδευτικούς θεσμούς της Ελλάδας.
Στο πνεύμα αυτής της ελλαδοκεντρικής λογικής και κάποιων διαφαινόμενων σκοπιμοτήτων θυσιάστηκε το πρόγραμμα Παιδεία Ομογενών – το οποίο τόσα πολλά προσέφερε στα δέκα χρόνια λειτουργίας του – και οι Έλληνες της Διασποράς έπαψαν πλέον να έχουν το δικό τους πρόγραμμα που θα παρακολουθεί και θα στηρίζει την ελληνόγλωσση εκπαίδευσή τους.
Πιστεύεται ότι η εξέλιξη αυτή θα είναι καταστροφική για την ελληνόγλωσση εκπαίδευση στη διασπορά και ήδη έχει ξεκινήσει εκστρατεία για την ανατροπή της απόφασης.
Πιστεύεται ότι σχετική πρωτοβουλία θα αναλάβει και το ΣΑΕ το οποίο έχει ενημερωθεί σχετικά από τον υπεύθυνο του προγράμματος «Παιδεία Ομογενών», καθηγητή Μιχάλη Δαμανάκη.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής του Προγράμματος «Παιδεία Ομογενών» (όσα διαμένουν στην Ελλάδα) αφού συσκέφθηκαν και εκτίμησαν τις εξελίξεις, κυρίως κατά το περασμένο σχολικό έτος 2008/09, ως προς την ελληνόγλωσση εκπαίδευση στο εξωτερικό και την πορεία του προγράμματος Παιδεία Ομογενών, και ύστερα από συνεννόηση και με τους συνεργάτες μας που διαμένουν στο εξωτερικό, κατέληξαν, μεταξύ άλλων και στις ακόλουθες εκτιμήσεις:
Με την ψήφιση του νόμου 2413/96 «Η ελληνική παιδεία στο εξωτερικό, η διαπολιτισμική εκπαίδευση και άλλες διατάξεις» εγκαινιάστηκε μια νέα εκπαιδευτική πολιτική για την Ελληνόγλωσση Εκπαίδευση στη Διασπορά, κύριο χαρακτηριστικό της οποίας είναι η αποδέσμευσή της από τα Αναλυτικά Προγράμματα και τα σχολικά εγχειρίδια, αλλά σ΄ ένα βαθμό και από τους κεντρικούς εκπαιδευτικούς θεσμούς, της Ελλάδας και η συνεργασία με τους φορείς στη Διασπορά.
Το πνεύμα του Ν. 2413/96 συνάδει με το άρθρο 108, παρ. 2 του ελληνικού Συντάγματος και συζητήθηκε και σε σχέση με την ίδρυση και λειτουργία του ΣΑΕ. Εντάσσεται δηλαδή σε έναν γενικότερο επαναπροσδιορισμό της σχέσης Κέντρου-Διασποράς, με στόχο τη μετακίνηση από μια μονόδρομη σχέση σε μια αμφίδρομη και σε μια λογική αμοιβαιότητας και αλληλεπίδρασης μεταξύ των δύο πλευρών.
Για τη μετουσίωση του Ν.2413/96 σε εκπαιδευτική πολιτική και πράξη χρηματοδοτήθηκαν τέσσερα «Προγράμματα Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης», τρία για το εσωτερικό και το πρόγραμμα «Παιδεία Ομογενών» για το εξωτερικό.
Το πρόγραμμα «Παιδεία Ομογενών» από την έναρξη του, το σχολικό έτος 1997/98, μέχρι σήμερα λειτούργησε με βάση το Δίπολο Κέντρο-Διασπορά και συνέβαλε στη δημιουργία μιας συναίνεσης και μιας συνέχειας στην εκπαιδευτική πολιτική της χώρας μας για τους Έλληνες της διασποράς, ανεξαρτήτως κυβερνήσεων.
Όμως, οι εξελίξεις κατά το περασμένο σχολικό έτος και κυρίως κατά τους τελευταίους μήνες, σε συνδυασμό με την καθυστέρηση προκήρυξης του προγράμματος, δείχνουν ότι αυτή η συνέχεια απειλείται να διακοπεί, πράγμα που θα αποβεί σε βάρος της Ελληνόγλωσσης Εκπαίδευσης στη Διασπορά.
Αναλυτικότερα, ως προς το «Σεμινάριο επιμόρφωσης αποσπώμενων εκπαιδευτικών στο εξωτερικό» (13-17/7/09), από την πρώτη στιγμή είχαμε θέσει στη διάθεσή σας την εμπειρία και τη γνώση μας και σας είχαμε κάνει προτάσεις ως προς την οργάνωση του Σεμιναρίου. Δυστυχώς, ούτε η προϋπάρχουσα εμπειρία αξιοποιήθηκε ούτε και χρόνος αφιερώθηκε για την εξοικείωση των εκπαιδευτικών με τα υλικά και τη φιλοσοφία του προγράμματος. Το πρόγραμμα περιθωριοποιήθηκε.
Έτσι προέκυψε η παράδοξη και αντιφατική εικόνα, το Υπουργείο Παιδείας να αυτοκαταργείται, γιατί με δική του έγκριση εφαρμόζονται τα Προγράμματα Σπουδών και χρησιμοποιείται το εκπαιδευτικό υλικό του προγράμματος Παιδεία Ομογενών, και από την άλλη για πρώτη φορά την τελευταία δεκαετία να αποσπάται μια γενιά εκπαιδευτικών χωρίς να έχει ενημερωθεί στοιχειωδώς για το εγκεκριμένο εκπαιδευτικό υλικό που θα κληθεί να χρησιμοποιήσει.
Η επανένταξη της Ελληνόγλωσσης Εκπαίδευσης της Διασποράς στους κεντρικούς, εκπαιδευτικούς θεσμούς της Ελλάδας θα ισοδυναμούσε με παλινδρόμηση και ακύρωση μιας εκπαιδευτικής πολιτικής και ενός προγράμματος που έχουν αποφέρει μετρήσιμα, θετικά αποτελέσματα.
Οι τελευταίες εξελίξεις, μάς επιτρέπουν να διατυπώσουμε τη θέση, ότι η συνέχεια στην εκπαιδευτική πολιτική και στο πρόγραμμα έχει διαταραχθεί -αν όχι χαθεί- και λόγω των συχνών αλλαγών στο ΥΠΕΠΘ.
Γι’ αυτό και θεωρούμε υποχρέωσή μας, αφενός να επιστήσουμε την προσοχή σας στις εν λόγω εξελίξεις και στις συνέπειές τους, και αφετέρου, ξεκινώντας από το ίδιο το ΥΠΕΠΘ, να ενημερώσουμε, εκ νέου όλες τις υπηρεσίες, τους οργανισμούς, φορείς και οργανώσεις που συνδέονται με την ελληνόγλωσση εκπαίδευση στη Διασπορά.
