Η πρόσφατη βράβευση της Έλενας Τσολάκη, από το RIBA (Royal Institute of British Architects), εκτός από την ίδια, χαροποίησε τον πατέρα της – το γνωστό αρχιτέκτονα και πρώην ομογενή Κυριάκο Τσολάκη – και, φυσικά, μέλη της οικογένειας που ζουν στην πόλη μας.

Βλέπετε, η Έλενα, εγγονή του αείμνηστου Στάθη Ραυτόπουλου και της κ. Κασσιανής, γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μελβούρνη, από την οποία διατηρεί τις καλύτερες αναμνήσεις.

Στη συνέντευξη που ακολουθεί, η Έλενα μιλά για την έκθεση των σχεδίων της με καταξιωμένους αρχιτέκτονας, τη συνάντηση με τον πρωθυπουργό της Αγγλίας κ. Brown και την εκλογή της στο Διοικητικό Συμβούλιο στο RIBA, το πιο σημαντικό αρχιτεκτονικό ινστιτούτο στον κόσμο με μια ιστορία 175 χρόνων.

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Τι σε ενέπνευσε να ασχοληθείς με την Αρχιτεκτονική;
Οι γονείς μου ήσαν η μεγαλύτερη μου έμπνευση. Στην Αρχιτεκτονική, ο πατέρας μου είχε και εξακολουθεί να έχει πάνω μου τεράστια επιρροή. Μεγάλωσα στο αρχιτεκτονικό του γραφείο στη Μελβούρνη, στην Αυστραλία, και τα πρώτα λίγα χρόνια της ζωής μου ζούσα πολύ κοντά στο γραφείο του και πολλές από τις παιδικές μου αναμνήσεις είναι απ’ εκεί. Μια από τις πρώτες φωτογραφίες μου σαν κοριτσάκι είναι πάνω στο σχεδιαστήριο του γραφείου του.
Δυο πράγματα μένουν προσκολλημένα στο μυαλό μου από αυτή την εποχή. Το ένα είναι να σχεδιάζω το σπίτι των ονείρων μου, ένα μέγαρο με πάρα πολλά δωμάτια και μεγάλες ελισσόμενες σκάλες. Το φανταζόμουν να είναι εξαιρετικό. Ακολούθησα μερικές από τις βασικές αρχές από τη δουλειά του πατέρα μου. Το δεύτερο ήταν ότι άρχισα από μικρό παιδί να σχεδιάζω κτίρια στο μυαλό μου. Όταν έμπαινα σ’ ένα κτίριο σχεδίαζα την αλληλουχία των χώρων, για να ξέρω που βρίσκονταν οι διάφορες τοποθεσίες. Αυτό συνεχίστηκε σ’ όλη μου τη ζωή και είναι, ίσως, η καθαρότερη ένδειξη ότι καταλάβαινα και είχα ενδιαφέρον για τους χώρους. Είμαι, επίσης, πολύ περίεργη για το πώς γίνονται αυτά τα πράγματα. Κι αυτό, επίσης βοηθά.
Στο αρχιτεκτονικό γραφείο του πατέρα μου, μού άρεσε να παρακολουθώ την πορεία της δουλειάς, τον σχεδιασμό, τα μοντέλα και τις συνομιλίες με τους πελάτες. Κέρδισε αρκετές διακρίσεις από τη δουλειά του και η θετική επίδραση της εργασίας του στην κοινωνία ήταν πηγή έμπνευσης. Βλέποντας ικανοποιημένους πελάτες είναι πολύ ενθαρρυντικό και μεγάλωσα μ’ αυτό και ήθελα κι εγώ να γίνω κάτι τέτοιο. Όταν είσαι αρχιτέκτονας σε παίρνουν για να δώσεις ζωή στα όνειρα που έχουν οι άνθρωποι. Είναι πολύ θετική εργασία.
Πάντοτε μου άρεσε η ιστορία και τα οικοδομήματα στις διάφορες περιόδους του χρόνου και πως αυτά μας λέγουν τόσα πολλά για τους ανθρώπους και τον πολιτισμό που είχαν. Πάντοτε ενδιαφερόμουν για την πόλη και πώς εργάζεται και τα στοιχεία που την κάνουν. Φυσικά, είχα και άλλα ενδιαφέροντα όπως φιλοσοφία και μουσική, αλλά υπάρχει κάτι πολύ σταθερό σχετικά με τα οικοδομήματα κι αυτό πάντα με τραβούσε και ήταν πραγματικά μια φυσική επιλογή.

Αισθάνεσαι ότι η νέα γενιά αρχιτεκτόνων έχουν να προσθέσουν κάτι καινούριο στην αισθητική των κτιρίων;
Ασφαλώς ναι. Όταν ρίξεις μια ματιά στην ιστορία θα προσέξεις ότι η αρχιτεκτονική, από τον καιρό που αρχίσαμε να δημιουργούμε μέρη, έχει αλλάξει και έχει προοδέψει. Οι αλλαγές συμβαίνουν γιατί πολλά πράγματα θέλουν την πρόοδο, η εισαγωγή νέων υλικών και νέας τεχνικής για το κτίσιμο. Η Αρχιτεκτονική προσαρμόζεται σε ό,τι συμβαίνει πολιτικά και πολιτιστικά. Πάντως, ό,τι κάνουμε πρέπει να είναι το καλύτερο σε κάθε φάση, τόσο στα υλικά όσο και στο σχεδιασμό. Για παράδειγμα, χρησιμοποιούμε ακόμα ξυλεία, κουγκρί, πέτρα και τούβλα. Αυτά, είναι παλιά υλικά, αλλά ακόμα χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό σήμερα. Κατά τον ίδιο τρόπο ο προσανατολισμός, η συνέπεια των χώρων και η ιεραρχία είναι πολύ σημαντικά στην Αρχιτεκτονική.
Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής ανενεργού και η εργασία επηρεάζει το είδος των κτιρίων που χρειαζόμαστε. Υπάρχουν τώρα αρκετά πράγματα που αλλάζουν τον τρόπο που σχεδιάζουμε, όπως το διαδίκτυο (internet), η διατηρητικότητα και οι απαιτήσεις των πελατών. Για παράδειγμα, υπάρχουν εργολάβοι που θα ήθελαν περισσότερο χώρο από τον κανονικό για το πάτωμα. Τώρα ζητούν πιο συντηρητική προσέγγιση παρ’ ότι η έκταση του χώρου του πατώματος, είναι φανερό ότι εξακολουθεί να είναι πολύ σημαντική.
Διεθνώς μπορείς να δεις ότι εμφανίζονται καινούριοι ρυθμοί από διάφορες χώρες. Είναι ολοφάνερο τώρα ότι το κοινό παίρνει το θέμα της διατηρητικότητας σοβαρά και αυτό αλλάζει σε μεγάλο βαθμό τις απαιτήσεις που έχουν οι άνθρωποι και τον τρόπο που σχεδιάζουμε. Μπορείς να δεις ότι στην Κύπρο οι άνθρωποι είναι πολύ δημιουργικοί στα κτίσματα τους σήμερα και αυτό είναι πολύ θετικό. Επίσης και διεθνώς μπορείς να δεις μια μετατόπιση που μας έρχεται μετά την οικονομική κρίση του 2008. Η πληθώρα πλούτου μας ήρθε μετά τη δεκαετία το ’70 και τα είδη των κτισμάτων που χρειάζονταν οι άνθρωποι δεν μπορεί απαραίτητα να είναι τα ίδια στο μέλλον. Οι άνθρωποι θέλουν μια καλύτερη ποιότητα προϊόντων στα κτίσματα τους. Είναι ένα από τα πράγματα που μου αρέσουν στην Αρχιτεκτονική. Αλλάζει συνεχώς και εξελίσσεται ώστε να μη γίνεσαι τεμπέλης αλλά πρέπει να είσαι ενήμερος του τι συμβαίνει γύρω σου το οποίο είναι πολύ αναζωογονητικό.

Τι σημαίνει για σένα η βράβευση από το Royal Academy of Arts;
Είναι πραγματικά θαυμάσιο, είναι η επιδοκιμασία της προσέγγισής μου και δεν μπορείς ν’ αγοράσεις αυτού του είδους την ικανοποίηση. Σου επιτρέπει να καταλάβεις ότι εργάζεσαι στη σωστή κατεύθυνση. Το να τιμηθώ ενώπιον ορισμένων από τους πιο διάσημους ζώντες καλλιτέχνες του κόσμου, είναι, φυσικά, μια τιμή. Επίσης, με το να έχω την εργασία μου εκτεθειμένη δίπλα σε έργα αρχιτεκτόνων όπως ο Foster και ο Rogers ή να είσαι στο διπλανό δωμάτιο των έργων του Damien Hirst ή του Anselm Kiefer είναι κάτι το εξαιρετικό για ένα νεαρό άτομο όπως εμένα. Υπεράνω όλων οι βραβεύσεις σου επιτρέπουν να έχεις μια στιγμή για να γιορτάσεις και να κοιτάξεις μπροστά για νέα δουλειά και νέες επιτεύξεις.

Ποια είναι η συμμετοχή σου στο Royal Institute of British Architects και πως έτυχε να καλεστείς στο Downing Street;
Είχα σχέση με το Royal Institute of British Architects (RIBA) για πολλά χρόνια. Το RIBA είναι στο Ηνωμένο Βασίλειο το σώμα για την αρχιτεκτονική και το αρχιτεκτονικό επάγγελμα, με 45,500 μέλη από όλο τον κόσμο. Εκλέχθηκα φέτος στο Διοικητικό Συμβούλιο, που για μένα είναι ένα εξαιρετικό προνόμιο. Το RIBA είναι το πιο σημαντικό αρχιτεκτονικό ινστιτούτο του κόσμου με μια πλούσια ιστορία 175 χρόνων. Προσκλήθηκα, επίσης στο σώμα των Κηδεμόνων το οποίο αποτελείται από 10 άτομα με πρόεδρο την Baroness Tessa Blackstone. Oι Κηδεμόνες διαχειρίζονται τα πολιτιστικά και τις δραστηριότητες του RIBA καθώς και ένα εκτεταμένο πρόγραμμα Διακρίσεων, Ομιλιών, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Γεγονότων. Κάνουν τόσα πολλά πράγματα για τα οποία είμαι πολύ περήφανη. Οι διακρίσεις περιλαμβάνουν το Sterling Prize το οποίο είναι το πιο ξακουστό στο Ηνωμένο Βασίλειο και εκτιμάται πολύ διεθνώς. Οι εκθέσεις είναι σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Είχαμε 2 πολύ επιτυχημένες εκθέσεις αυτό το χρόνο, την Le Corbusier Exhibition in Liverpool και στο Barbican στο Λονδίνο που την είδαν εκατοντάδες χιλιάδες άτομα και την Palladio Exhibition που είναι τώρα στην Ευρώπη και θα την πάρουμε στην Αμερική τον επόμενο χρόνο. Οι Κηδεμόνες έχουν μια τεράστια συλλογή στο Victoria & Albert Museum στο Λονδίνο, που είναι με την ευκαιρία το αγαπημένο μου μουσείο.
Προσκλήθηκα από τον Πρωθυπουργό Gordon Brown για να γιορτάσουμε την συμβολή των αρχιτεκτόνων στο κτίσιμο του μέλλοντος της Βρετανίας. Ήταν ένα θαυμάσιο βράδυ. Προσκλήθηκαν μια μικρή ομάδα κορυφαίων αρχιτεκτόνων και άνθρωποι κλειδιά στην βιομηχανία οικοδομών. Ο κ. Brown με εξέπληξε γιατί είναι πολύ εντυπωσιακός σαν παρουσία και μίλησε πολύ καλά για την αρχιτεκτονική και την θετική επίδραση που μπορεί να έχει στη ζωή των ανθρώπων. Ήταν, φυσικά, ιδιαίτερη χαρά να μιλάς με αξιόλογα μέλη της αρχιτεκτονικής κοινότητας όπως τους Sir Peter Cook, David Chipperfield και τον σχεδιαστή Sir John Sorrell.

Πώς θα περιέγραφες τη δουλειά σου;
Νομίζω ότι οι οικοδομές πρέπει να είναι όμορφες, να σε εμπνέουν και να έχουν ενέργεια. Για μένα αυτό εκφράζεται συνήθως με τα είδη των χώρων που σχεδιάστηκαν και από τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν, τον τρόπο με τον οποίον λαξεύτηκαν και συναρμολογήθηκαν. Αντιλαμβανόμαστε τον χώρο δια μέσου του σώματος μας και του χρόνου ώστε ο τρόπος που σχεδιάζω να λαμβάνει υπόψη του ότι ένα άτομο θα αισθάνεται περπατώντας μέσα στο κτίριο ή αν κάθεται σ’ ένα δωμάτιο. Το σχέδιο έρχεται από την αντίληψη της ανθρώπινης εμπειρίας του χώρου. Το να νοιώθεις ότι θα αισθάνεσαι ασφαλής, ζεστός, ελεύθερος, είναι ευπρόσδεκτο; Η αρχιτεκτονική μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να υψώσει την ποιότητα της ζωής των ανθρώπων εάν γίνεται σωστά.
Η αρχιτεκτονική μου αντανακλά το περιεχόμενο ενός χώρου που βρίσκεται, για παράδειγμα, μέσα στην πόλη, τον πολιτισμό, τους ανθρώπους που το χρησιμοποιούν, οι οραματισμοί για το τι θέλει ο πελάτης να είναι το κτίριο του, όλα αυτά τα στοιχεία προκαλούν την προσέγγιση μου στο σχέδιο. Αυτό δεν είναι μια νέα προσέγγιση, είναι η ίδια προσέγγιση που χρησιμοποιήθηκε στην αρχαία Ελλάδα και συνεχίστηκε δια μέσου της ιστορίας. Δουλεύει. Νομίζω ότι τα χειρότερα παραδείγματα αρχιτεκτονικής είναι όταν δεν υπολογίζεται το περιεχόμενο.
Έτσι, μπορώ να πω ότι η δουλειά μου έχει να κάμει με το περιεχόμενο που να λαμβάνει υπόψη την ικανοποίηση των απαιτήσεων του πελάτη.

Ποια είναι τα όνειρά σου για το μέλλον και ποιους θεωρείς μέντορές σου;
Τελικά, θα ήθελα να νοιώθω ότι πρόσθεσα κάτι το ξεχωριστό στο οικοδομικό περιβάλλον των πόλεων και των χωριών μας, στην τοπογραφία που εμπνέει τους ανθρώπους και θα με κάνει να νοιώθω περήφανη. Προσβλέπω να εργασθώ με πελάτες που έχουν μεγάλα όνειρα και να καταλάβω εποικοδομητικά τα οράματα τους. Θέλω να εργαθώ σε δημόσια, πολιτιστικά ιδρύματα. Ο έπαινος ήταν για ένα θέατρο καθώς και για την εργασία για ένα νέο τρόπο προσέγγισης της οικογενειακής κατοικίας στην Κύπρο, ένα τρόπο που λαμβάνει υπόψη τις ειδικές κλιματικές και πολιτιστικές ανάγκες.
Προσβλέπω στη συνέχεια της συνεργασίας με ανθρώπους πολύ ταλαντούχους. Έχοντας σπουδάσει και εργαστεί σε τρεις χώρες, Αυστραλία, Κύπρο και Αγγλία, θα ήθελα να συνεχίσω να εργάζομαι σε διάφορες χώρες. Εργάζομαι με τον αδελφό μου Νικόδημο, ακόμη ένα αρχιτέκτονα, και τον πατέρα μου στην Κύπρο. Είναι και οι δυο εξαιρετικοί και προσβλέπω στη συνέχιση της συνεργασίας μαζί τους. Όσον αφορά τους μέντορες, προτιμώ να μην έχω μόνον ένα. Ανάφερα, ήδη, τους γονείς μου και φυσικά υπήρξαν εξαιρετικοί εκπαιδευτές στα πανεπιστήμια και αρχιτέκτονες που εργάζονται αλλά πέραν αυτών εμπνέομαι από τον κόσμο που είναι γύρω μου και τις τέχνες, όποιες και νάναι, λογοτεχνία, γλυπτική ή κινηματογράφος.