Την Τουρκία προ των ευθυνών της έθεσε ο οικουμενικός πατριάρχης Βαρθολομαίος, μιλώντας στη δημοφιλή εκπομπή του αμερικανικού δικτύου CBS «60 λεπτά».
Λέγοντας τα πράγματα με το όνομά τους, στηλίτευσε τη συμπεριφορά της Τουρκίας απέναντι στο Φανάρι, τονίζοντας ότι «ορισμένες φορές αισθανόμαστε σαν να σταυρωνόμαστε» και ότι «μας αντιμετωπίζουν ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας».
Το κλίμα της συνέντευξης φορτίσθηκε ακόμη περισσότερο όταν, σε ερώτηση γιατί το πατριαρχείο δεν φεύγει από την Κωνσταντινούπολη, ο κ. Βαρθολομαίος απάντησε: «Γιατί αυτή είναι η πατρίδα μας, εδώ γεννηθήκαμε, εδώ θέλουμε να πεθάνουμε. Αισθανόμαστε ότι εδώ είναι η αποστολή μας όπως ήταν εδώ και 17 αιώνες και διερωτώμαι γιατί οι αρχές της χώρας μας δεν σέβονται την ιστορία μας».
Λόγω της μεγάλης δημοσιότητας που πήραν οι δηλώσεις του πατριάρχη σε όλο τον κόσμο, πολλοί αναρωτήθηκαν γιατί επέλεξε τη συγκεκριμένη στιγμή να μιλήσει μ’ αυτό τον τρόπο.
«Δεν είναι η πρώτη φορά που ο πατριάρχης μιλάει με σκληρή γλώσσα», λένε αρχιερείς του θρόνου. «Το 1993 όταν “άγνωστοι” είχαν σπάσει τάφους ομογενών στο Νεοχώρι του Βοσπόρου, ο πατριάρχης είχε μιλήσει με πολύ σκληρή γλώσσα, λέγοντας να αφήσουν ήσυχους έστω τους νεκρούς… Ομως αυτή τη φορά, τα λεγόμενά του κινητοποίησαν περισσότερους και πιο έντονα σε ολόκληρο το κόσμο αλλά κυρίως στην Τουρκία. Και αυτό ίσως για μας να είναι το πιο σημαντικό».
Η συνέντευξη στο CBS παραχωρήθηκε από τον πατριάρχη σε διάστημα τεσσάρων μηνών! Από τον περασμένο Απρίλιο μέχρι τον Ιούλιο. Ηταν πολύ μεγαλύτερη, αλλά τελικά παρουσιάσθηκε ένα τμήμα της. Και έγινε έτσι διότι οι παραγωγοί της εκπομπής ήθελαν να τραβήξουν πλάνα από τις τελετές του Πάσχα, τον πατριάρχη στη Χάλκη και στην Ιμβρο. Επρόκειτο να παρουσιασθεί τέλος Οκτωβρίου-αρχές Νοεμβρίου, οπότε ο πατριάρχης θα βρισκόταν σε επίσκεψη στις ΗΠΑ. Τελικά προβλήθηκε τώρα, γεγονός που άφησε περιθώρια σε πολλούς να αναζητούν βαθύτερες αιτίες και σκοπιμότητες.
«ΑΟΡΙΣΤΕΣ ΥΠΟΣΧΕΣΕΙΣ»
Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου αντέδρασε έντονα: «Θεωρώ ιδιαίτερα ατυχή την παρομοίωση με τη σταύρωση. Στην ιστορία μας και στα δικά μας έθιμα δεν υπήρξε ποτέ σταύρωση, ούτε θα υπάρξει. Ελπίζω να έχουν ειπωθεί εκ παραδρομής», δήλωσε.
Όμως, πολλοί δημοσιογράφοι κύρους στην Τουρκία, παρείχαν στήριξη στο Πατριαρχείο και επέκριναν τη στάση Νταβούτογλου. Ο γνωστός μας Αλί Μπιράντ συμπεραίνει: «Το ποτήρι είχε ξεχειλίσει και γι’ αυτό εγέρθηκε ο ελληνορθόδοξος πατριάρχης Βαρθολομαίος». Και αναρωτιέται: «Μήπως, πράγματι σταυρώνουμε τον πατριάρχη;»
Σύμφωνα με ιεράρχες του οικουμενικού θρόνου, «οι αρχές μπορεί να λένε λόγια ή να δίδουν αόριστες υποσχέσεις, ωστόσο στην πράξη δεν έχει γίνει ούτε ένα βήμα προς την αναγνώριση του ρόλου και των δικαιωμάτων του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Το άνοιγμα της θεολογικής σχολής της Χάλκης παραμένει κενό γράμμα, ενώ δεν αναγνωρίζεται η “οικουμενικότητα” του πατριάρχη, ο οποίος ηγείται 320.000.000 ορθοδόξων σε ολόκληρο τον κόσμο. Το βαθύ κράτος της Τουρκίας αρνείται να αναγνωρίσει τα στοιχειώδη, ενώ ο Ερντογάν φαίνεται δέσμιος, αφού παρά το γεγονός ότι φαίνεται να είναι θετικά διακείμενος, στην πράξη δεν έχει προχωρήσει ούτε βήμα στην αναγνώριση των δικαιωμάτων του Οικουμενικού Πατριαρχείου».
Εκκλησιαστικοί κύκλοι στην Ελλάδα ερμήνευσαν πάντως τις δηλώσεις Βαρθολομαίου ως έναν έξυπνο ελιγμό, προκειμένου να εξαναγκάσει τον Ερντογάν, να προχωρήσει σε πράξεις, επικαλούμενος τη διεθνή πίεση που προκλήθηκε από τις δηλώσεις του. Από τους πρώτους που ξεσηκώθηκαν ήταν οι ομογενείς στις ΗΠΑ, οι οποίοι πιέζουν τώρα την αμερικανική κυβέρνηση να ασκήσει κάθε επιρροή ώστε να προστατευθεί η ζωή του πατριάρχη στην Τουρκία.
Στην Αθήνα, ο πρωθυπουργός επικοινώνησε αμέσως με τον πατριάρχη, επαναλαμβάνοντάς του τη διαρκή στήριξη της ελληνικής πολιτείας στο πρόσωπό του αλλά και στον παγκόσμιο θεσμό που εκπροσωπεί.
«ΠΡΟΕΝΤΑΞΙΑΚΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ»
Η ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ Μαριλένα Κοππά, επισημαίνει με δηλώσεις της ότι τα θέματα του Πατριαρχείου δεν είναι αντικείμενο ελληνοτουρκικής διαφοράς. Και αναφέρει: «Η Τουρκία αντιμετωπίζει τον πατριάρχη ως ένα μητροπολίτη, δεν τον δέχεται ως αρχηγό ενός μεγάλου δόγματος, και το βασικότερο δεν δέχεται την “οικουμενικότητα”, ενώ η θεολογική σχολή της Χάλκης παραμένει κλειστή. Όλα αυτά όμως ανήκουν πλέον στις υποχρεώσεις της Τουρκίας στο πλαίσιο της προενταξιακής διαδικασίας της στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
Η Μ. Κοππά εκτιμά ότι οι δηλώσεις του πατριάρχη «αντανακλούν μια πραγματικότητα στην Τουρκία. Αναδεικνύουν το αδιέξοδο, αφού τίποτα δεν προχωρεί και κανένα ουσιαστικό βήμα δεν έχει γίνει για να τηρήσει η Τουρκία τις υποχρεώσεις της».
