Αβέβαιο το μέλλον για το Ντουμπάι

Οι σκαλωσιές αφαιρέθηκαν επιτέλους από το πιο εντυπωσιακό κτίσμα στην ανθρώπινη ιστορία. Το Μπουρτζ Ντουμπάι, παρ’ ότι είναι εξωφρενικό, σπάταλο, εγωπαθές και φαιδρό, παραμένει καλαίσθητο. Όταν εγκαινιασθεί στις αρχές του ερχόμενου έτους, ο πύργος του Ντουμπάι θα είναι το ψηλότερο κτίριο του κόσμου, υψώνοντας αγέρωχα το ανάστημά του, τη στιγμή που το εμιράτο βουλιάζει σε κυκεώνα χρεών.

Η κατάρρευση της αγοράς κατοικίας του Ντουμπάι καθιστά τον ουρανοξύστη Μπουρτζ την τελευταία μεγαλειώδη κίνηση του ηγέτη του εμιράτου, σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Ρασίντ αλ-Μακτούμ, στην προσπάθειά του να μιμηθεί τις αρχιτεκτονικές υπερβολές του Λουδοβίκου Β΄ της Βαυαρίας, γνωστού και ως «Λουδοβίκος ο Τρελός».
Αντίθετα από άλλους ουρανοξύστες, ο κόστους 8 δισ. δολαρίων Μπουρτζ Ντουμπάι δεν αποτελεί ενιαίο κάθετο κτίσμα. Η βάση του, με εμβαδόν 80 στρεμμάτων, απαρτίζεται από έξι εφαπτόμενους κύκλους οι οποίοι υψώνονται στον ουρανό, με μορφή πυραύλου, προτού φθάσουν στο ουράνιο αποκορύφωμά τους. Στην περίπτωση αυτή, δεν έχουμε να κάνουμε με κακέκτυπο αρχιτεκτονημάτων του Μις Βαν Ντε Ρόου ή του λόρδου Φόστερ ή με τα μεταμοντέρνα, άμορφα κτίσματα, γεμάτα γωνίες, διακοσμητικά στοιχεία και προεξοχές, που επιζητούν την προσοχή του ταλαιπωρημένου επισκέπτη με τις κακόγουστες κραυγές τους σε κάθε μεγαλούπολη του Περσικού Κόλπου.

ΥΨΟΣ-ΡΕΚΟΡ

Ο ουρανοξύστης Μπουρτζ Ντουμπάι, που σχεδίασε ο αρχιτέκτονας του Σικάγου Εϊντριαν Σμιθ και την κατασκευή του οποίου παρακολούθησε από πολύ κοντά ο εμίρης του Ντουμπάι, οδηγεί το βλέμμα του παρατηρητή ολοένα και πιο ψηλά στον ουρανό. Στην κορυφή του, μεγάλη κεραία λικνίζεται με χάρη στον άνεμο, προσδίδοντας άλλο ενάμισι μέτρο στο ύψος-ρεκόρ του κτίσματος.

Την εβδομάδα των Χριστουγέννων, το Ντουμπάι έμοιαζε να ζει κάτω από τη σκιά του διάσημου πλέον πύργου του. Τα αχανή εμπορικά κέντρα του έσφυζαν από κόσμο, οι αυτοκινητόδρομοι ήταν γεμάτοι πολυτελή αυτοκίνητα και το νέο διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου του εμιράτου, το πρώτο στην ιστορία του, κατέγραφε ιδιαίτερη επιτυχία. Μία εβδομάδα νωρίτερα, ο κατά τι σοβαρότερος γείτονας του Ντουμπάι, το Αμπού Ντάμπι, ανακοίνωσε την ενίσχυση των προβληματικών οικονομικών του Ντουμπάι με 10 δισ. δολάρια, προσφέροντας επίσης στην οικογένεια του εμίρη Μακτούμ 1 δισ. δολάρια για «προσωπικά έξοδα».

Τα φιμωμένα ΜΜΕ του εμιράτου δεν ανέφεραν καθόλου την εξευτελιστική προσφορά βοήθειας του Αμπού Ντάμπι, θυμίζοντας τον μεθύστακα που δεν ενδιαφέρεται για το ποιος πληρώνει για τα ποτά του. Τα εργοτάξια, πραγματικά δάση από γερανούς (25% των γερανών του κόσμου βρίσκονται στο Ντουμπάι), συνεχίζουν τις εργασίες τους, παρ’ ότι ελάχιστοι πιστεύουν πια στην εμπορική επιτυχία των φιλόδοξων οικιστικών σχεδίων, όπως του «Κόσμου» και των πλωτών «πόλεων», που επρόκειτο να προσελκύσουν το συνάλλαγμα των μεγιστάνων του πλανήτη.

ΤΩΡΑ ΣΙΩΠΗ

Ο προέδρος της Dubai World, σουλτάνος Αχμέτ μπιν Σουλάγιεμ, που πέρυσι δήλωνε ότι «το Ντουμπάι έχει όραμα, που δεν συναντάται πουθενά αλλού στον κόσμο», έχει πλέον σωπάσει.

Το ένα τέταρτο των νεόκτιστων κατοικιών παραμένει άδειο, ενώ 34.000 νέες οικιστικές μονάδες κατασκευάζονται αυτή τη στιγμή. Τα σχέδια, που έκαναν λόγο για κατασκευή νέου πύργου, ψηλότερου από τον Μπουρτζ Ντουμπάι στο λιμάνι του εμιράτου, ανεστάλησαν μέχρι νεωτέρας. Το τεχνητό αρχιπέλαγος, σε σχήμα παγκόσμιου χάρτη, που θα αποτελέσει το συγκρότημα υπερπολυτελών κατοικιών «Ο Κόσμος», δεν είναι τίποτα παραπάνω από μερικοί σωροί άμμου στα ανοιχτά του λιμανιού.

Οι ντόπιοι υποστηρίζουν, μάλιστα, ότι η μετακίνηση τεράστιων όγκων άμμου για την κατασκευή του «Κόσμου» προκάλεσαν την εμφάνιση φιδιών και μεγάλου αριθμού τρωκτικών στα παράλια του εμιράτου.

Με δεδομένο ότι πολλοί αναλυτές θεωρούσαν παραδοσιακά την οικονομία του Ντουμπάι και τη «φούσκα» της αγοράς στέγης «προαναγγελθείσα καταστροφή», η συζήτηση που διοργανώθηκε για το μέλλον του Ντουμπάι πριν από δύο εβδομάδες στο αντίπαλο κρατίδιο του Κατάρ είχε μεγάλο ενδιαφέρον. Οι ισχυρισμοί του Ντουμπάι για την εδραίωση στο έδαφός του ανοιχτών αγορών, φιλελεύθερης κοινωνίας και δυτικών ελευθεριών είναι αβάσιμοι.
Οι ηγέτες του εμιράτου είναι εκείνοι που θέτουν την ατζέντα των συζητήσεων σε αυτό. Η οργή τους για το στρογγυλό τραπέζι του Κατάρ ήταν τέτοια, που επιδίωξαν την ακύρωσή του, ασκώντας πιέσεις στους διοργανωτές του και διασφαλίζοντας ότι οι τρεις προσκεκλημένοι από το Ντουμπάι, αλλά και τα ΜΜΕ του εμιράτου, θα μποϊκοτάριζαν την ημερίδα.

Η κίνηση αυτή διακρίνεται για την αναποτελεσματικότητά της, καθώς ακόμη και πρόταση ψηφίσματος που θα επέκρινε το Ντουμπάι για τους φρενήρεις αναπτυξιακούς ρυθμούς του, καταψηφίσθηκε με 60 ψήφους έναντι 40 υπέρ. Αν και πολίτες του Ντουμπάι έσπευσαν αμέσως να εκφράσουν την ικανοποίησή τους για την καταψήφιση της πρότασης στις ιστοσελίδες Twitter και Facebook, τα υπό αυστηρή λογοκρισία ΜΜΕ του εμιράτου απέφυγαν να καλύψουν το θέμα.

ΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟΣ

Οι ηγέτες που δεν ανέχονται τη συζήτηση για τις σύγχρονες εξελίξεις αποτελούν τη σαφέστερη ένδειξη μιας κοινωνίας που έχει απολέσει την αυτοπεποίθησή της.
Ακόμη και η αδυναμία αποπληρωμής των δανείων παρουσιάσθηκε από τα ΜΜΕ του Ντουμπάι με ευφημισμούς, όπως «αναδιάρθρωση χρεών» ή «νέο νομικό πλαίσιο». Η κατάρρευση της αγοράς ακινήτων αποδίδεται σε εξωτερικούς παράγοντες, παρά την αυτοκαταστροφική πορεία που επέλεξαν εδώ και χρόνια οι «κουρσάροι» του εμιράτου και οι έμμισθοι προπαγανδιστές τους. Οι τιμές των ακινήτων έχουν υποχωρήσει κατά 50% από την ακμή τους, ενώ αναλυτές της ελβετικής UBS εκτιμούν ότι η υποχώρηση αυτή θα φθάσει το 75%. Όσοι μιμήθηκαν τους Ολλανδούς του 17ου αιώνα, που πίστευαν ότι η τιμή της τουλίπας θα έμενε για πάντα υψηλή και σταθερή, οδηγούνται στο ύστατο καταφύγιο των παρανοϊκών, αποδίδοντας τις ευθύνες σε «ξένους πράκτορες».

ΦΕΥΓΟΥΝ ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΔΥΤΙΚΩΝ

Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο του Ντουμπάι δεν είναι το παρελθόν, αλλά το μέλλον του. Αυτό θα μοιάσει άραγε στο Μάτσου Πίτσου, το Ανγκόρ Βατ, για να γίνει ένα ακόμη μνημείο της ανθρώπινης τρέλας, με τα ερείπιά του να προκαλούν το δέος και την ανησυχία των επισκεπτών;
Τι θα συμβεί εάν τα «μαύρα κεφάλαια» του πλανήτη επιλέξουν νέο προορισμό; Τι θα γίνει αν ένας μελλοντικός σεΐχης εμφανίσει περιβαλλοντικές ευαισθησίες, ασπασθεί το εξτρεμιστικό Ισλάμ ή κουραστεί να προωθεί την πατρίδα του για να επιστρέψει στον παραδοσιακό νομαδικό τρόπο ζωής της αραβικής χερσονήσου; Τι θα συνέβαινε εάν έντονη πολιτική αναταραχή σάρωνε την Αραβία;

Η αδιάκοπη υποχώρηση της τιμής ενός ακινήτου καθιστά σε συγκεκριμένη στιγμή ασύμφορη τη συντήρηση ανελκυστήρων, υπηρεσιών και δικτύων κοινής ωφελείας. Το πιθανότερο σενάριο για το μέλλον του Ντουμπάι αφορά τη μετατροπή του σε «Ντιτρόιτ της ερήμου», ένα αστικό κέντρο με μεγάλες εγκαταλελειμμένες εκτάσεις, που συνεχίζει να προσελκύει κάποιους κεφαλαιούχους στο κέντρο του, έχοντας εγκαταλείψει τα προάστια και τις συνοικίες στην τύχη τους. Τα χρήματα Δυτικών επενδυτών κατευθύνονται ήδη στα γειτονικά – και πιο συνετά – εμιράτα του Κατάρ και του Αμπού Ντάμπι.

Το ξενοδοχείο Μπουρτζ αλ-Αράμπ, το μόνο «επτά αστέρων» του κόσμου, θυμίζει έντονα εκείνα του Λας Βέγκας, με τα κακόγουστα αλλά επιβλητικά σιντριβάνια και τα χρυσά μηχανικά δελφίνια, που ξεπηδούν από αυτά. Την ίδια στιγμή, το όμορο ξενοδοχείο Atlantis έχει επηρεασθεί έντονα από τα έργα του Disney, με το ενυδρείο-τοίχο στην είσοδο και τα γιγάντια διακοσμητικά κοχύλια για πολυθρόνες.

Οι ουρανοξύστες γραφείων του Ντουμπάι θυμίζουν ήδη κτίρια της προ-Ιντερνετ εποχής, όταν οι πλούσιοι ήταν αναγκασμένοι να ζουν κοντά στο πετρέλαιο και οι διασημότητες ήξεραν ότι πρέπει να αγοράσουν ακίνητα πριν θεμελιωθούν τα κτίρια, ώστε να μπορούν να τα πουλήσουν με κέρδος πριν ακόμη ολοκληρωθεί η τελετή των εγκαινίων. Γιατί να ζει κανείς στο Ντουμπάι και να ψωνίζει σε απομίμηση του λονδρέζικου πολυκαταστήματος Harvey Nichols, όταν μπορεί να ζει στο Λονδίνο και να απολαμβάνει διά ζώσης τη χλιδή του Knightsbridge;

Το Ντουμπάι είναι μία επικίνδυνη φούσκα αερίων, που απειλεί να σκάσει από στιγμή σε στιγμή. Οταν αυτό συμβεί, ο πύργος του Μπουρτζ Ντουμπάι θα μείνει όρθιος, ορατός από πολλά χιλιόμετρα στην έρημο. Κάποια μέρα, το κόστος συντήρησής του θα υπερβεί τα έσοδά του, το ατσάλι του θα σκουριάσει και οι τελευταίοι όροφοί του θα γίνουν επικίνδυνοι. Μέχρι τότε, όμως, το Ντουμπάι μπορεί να επαίρεται ότι φιλοξενεί ένα πραγματικό θαύμα του κόσμου.