Ο Έλληνας δικηγόρος-θρύλος του Νέλσον Μαντέλα, Γιώργος Μπίζος, θα επισκεφθεί την Αυστραλία για διαλέξεις.
Όπως μάς ενημέρωσε ο ομογενής δικηγόρος, Γιώργος Γεωργίου, από την Πέρθη, που διοργανώνει την επίσκεψη, ο Γιώργος Μπίζος, συνοδευόμενος από τον γιο του Αλέξη, θα φθάσει στην Αυστραλία στο τέλος του μήνα. Στη Μελβούρνη θα έρθει στις 5 και 6 Μαρτίου.
Ο βίος του Γιώργου Μπίζου είναι μυθιστορηματικός και συνυφασμένος με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο Νέλσον Μαντέλα έχει πει και έχει γράψει για αυτόν: «Ο Γιώργος είναι αδερφός μου». Ο Γιώργος Μπίζος έχει καταξιωθεί στη συνείδηση του κόσμου παγκοσμίως, αλλά ειδικά στη Νότια Αφρική, όπου όλοι τον τιμούν, ως ο υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ακολούθως, αναδημοσιεύουμε συνέντευξή του Γιώργου Μπίζου στην εφημερίδα «Μακεδονία».

– Κύριε Μπίζο, γεννηθήκατε το 1928 στο χωριό Βασιλίτσι Μεσσηνίας. Πώς βρεθήκατε στη Νότια Αφρική;
– Το 1941, μετά την εισβολή των Γερμανών, επτά σύμμαχοι στρατιώτες από τη Νέα Ζηλανδία κρύφτηκαν κοντά στο χωριό. Ο πατέρας μου κέρδισε την εμπιστοσύνη τους και ανέλαβε την ευθύνη να τους μεταφέρει στην Κρήτη. Με τη βοήθεια ενός αρμένιου φούρναρη κατάφερε τελικά να τους φυγαδεύσει, χωρίς να το καταλάβουν οι γερμανοί κατακτητές. Φύγαμε τελικά εγώ, ο πατέρας μου και οι στρατιώτες για την Κρήτη, νομίζοντας ότι το νησί είναι ελεύθερο. Εκεί επιβιβαστήκαμε σε ένα αγγλικό πλοίο, το οποίο μας μετέφερε στην Αίγυπτο. Στην Αίγυπτο μείναμε μαζί με τον πατέρα μου τρεις μήνες. Μετά την προέλαση των Ιταλών προς την Αίγυπτο φύγαμε τελικά για τη Νότια Αφρική. Έτσι βρέθηκα στη Νότια Αφρική.

– Έχετε ακόμη δεσμούς με το χωριό σας;
– Ναι, στενούς, αν και για 31 χρόνια, από το 1941 έως το 1972, δεν είχα διαβατήριο και δεν επισκέφθηκα την Ελλάδα. Το απαρτχάιντ μου αρνήθηκε τη νοτιοαφρικανική υπηκοότητα δύο φορές λόγω της δράσης μου κατά τη διάρκεια των σπουδών μου. Στο πανεπιστήμιο γνώρισα τον Μαντέλα και άλλους ιθαγενείς και κάναμε διαμαρτυρίες εναντίον των αρχών του πανεπιστημίου και της πολιτικής. Από το 1972, όταν απέκτησα διαβατήριο, και μετά έχω πολύ στενή σχέση με το χωριό μου και την Ελλάδα. Πηγαίνω σχεδόν κάθε καλοκαίρι στο χωριό μαζί με την οικογένειά μου.

– Ήταν εύκολη η προσαρμογή σας στη Νότια Αφρική του απαρτχάιντ;
-Είχα πρόβλημα από την ημέρα που πρωτοήρθα. Είδα άνδρες με σχισμένες φανέλες και βράκες να τραβάνε κάρα, μεταφέροντας τρόφιμα και άλλα είδη στα πλοία. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση πως άνθρωποι μεταχειρίζονταν άλλους ανθρώπους σαν ζώα. Ήταν δύσκολη η προσαρμογή μου και λόγω του απαρτχάιντ.
– Στη Νότια Αφρική λέγεται ότι ο Νέλσον Μαντέλα είναι ο πατέρας της χώρας και ο Γιώργος Μπίζος ο “προσηνής πνευματικός πατέρας της”. Είστε ο άνθρωπος που συνδέεται με φιλία και αγώνες έξι δεκαετιών με το σύμβολο του αγώνα κατά του απαρτχάιντ. Σας κολακεύει αυτή η καθολική αναγνώριση;
– Με κολακεύει, αλλά νομίζω ότι είναι και κάποια υπερβολή. Οι ήρωες του αγώνα πήγαν φυλακή. Μερικοί εκτελέστηκαν. Εγώ δεν πήγα φυλακή. Βέβαια υπήρξαν φοβέρες. Έλαβα κάποτε ένα μήνυμα από τον πρωθυπουργό, μέσω του δικηγόρου του, που μου έλεγε ότι το σχοινί της κρεμάλας μου έχει κοντύνει. Αυτό που λένε για μένα είναι κολακευτικό, αλλά συγκριτικά με αυτά που έκαναν οι πραγματικοί ήρωες δεν μου αξίζει τόσος έπαινος.

– Το όνομά σας είναι συνώνυμο με τη νομική και άλλη υπεράσπιση του Μαντέλα και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ιδιαίτερα χαλεπούς καιρούς, με προσωπικό κόστος. Ποια στιγμή ή περιστατικό από τη φιλία σας ξεχωρίζετε εσείς περισσότερο;
-Είμαι τυχερός, νομίζω, που βρέθηκα στον ίδιο δρόμο με ήρωες. Όχι μόνο με τον Μαντέλα, αλλά και τον Σουσούλου, τον Μπέκι και άλλους πολλούς αντάρτες, καθηγητές πανεπιστημίων και φοιτητές, οι οποίοι σήκωναν το κεφάλι και έλεγαν το “όχι” της Αντιγόνης. Ξεχωρίζω τη στιγμή που του γνωστοποίησα την είδηση ότι είχε ανακηρυχτεί επίτιμος πολίτης της Αρχαίας Ολυμπίας. “Από όλες τις τιμές, αυτή είναι η μεγαλύτερη” απάντησε περιχαρής ο Μαντέλα.

– Κύριε Μπίζο, επιτρέψτε μας την ακόλουθη ερώτηση: Ο Μαντέλα αγαπάει την Ελλάδα; Ποια είναι η γνώμη του για την πατρίδα μας;
-Έχει πει δημοσίως ότι η Ελλάδα είναι η μητέρα της δημοκρατίας και η Νότια Αφρική η μικρότερη κόρη της. Πόσο μεγαλύτερο κομπλιμέντο χρειάζεται η Ελλάδα; Και κάτι άλλο: και για τους Ολυμπιακούς Αγώνες ήταν υπέρ της Ελλάδας. Συνυποψήφια της Αθήνας για τη διοργάνωση των αγώνων το 2004 ήταν το Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής. Μετά τον τρίτο γύρο της ψηφοφορίας το Κέιπ Τάουν αποκλείστηκε, λαμβάνοντας 27 ψήφους. Τότε ο Μαντέλα πήγε στους 27, από τη μία αποστολή στην άλλη, και τους είπε: “Γυρίστε τις ψήφους σας στην Ελλάδα”. Αυτός ήξερε τι έπρεπε να κάνει.

– Εκτός του κ. Μαντέλα, έχετε υπερασπίσει νομικά και άλλες προσωπικότητες, όπως τους Κρις Χάνι, Στιβ Μπίκο, Ρομπ Άνταμ, και τον τωρινό πρωθυπουργό της Ζιμπάμπουε Μόργκαν Τσβαγκιράι. Δύσκολα τα πράγματα στη Ζιμπάμπουε, δεν συμφωνείτε;
– Απολύτως. Ο κ. Μουγκάμπε, ο πρόεδρος της Ζιμπάμπουε, είναι πονηρός, είναι δικτάτωρ, ξέρει πώς να λέει χονδρά ψέματα. Ο Τσβαγκιράι είναι τίμιος άνθρωπος, είναι όμως ευκολόπιστος, και γι’ αυτό έχει κάνει μερικά λάθη. Ο Μουγκάμπε είναι πολύ-πολύ πονηρός. Ίσως και να γίνουν χειρότερα τα πράγματα στη Ζιμπάμπουε, αντί να καλυτερέψουν. Διότι, εφόσον ζει αυτός ο άνθρωπος, ο Μουγκάμπε, δεν νομίζω ότι μπορεί να βρεθεί λύση στα προβλήματα της χώρας αυτής.
Οι περισσότεροι δικτάτορες της Αφρικής, αν και θεωρούν εαυτούς εκλεγμένους ηγέτες, μιλάνε απλώς για ανθρώπινα δικαιώματα, χωρίς να πιστεύουν σε αυτά. Ούτε η βουλή τους και ασφαλώς ούτε οι κυβερνήσεις τους έχουν σεβασμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Λένε μάλιστα ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα όπως ανακηρύχθηκαν το 1948 από τον ΟΗΕ είναι για δυτικές δημοκρατίες. Προσπαθούν να βάλουν στο χάρτη των δικαιωμάτων μια άλλου είδους δημοκρατία, μια αφρικανική δημοκρατία. Υποστηρίζουν ότι οι αφρικανικοί λαοί δεν είναι έτοιμοι για τις δημοκρατικές αρχές. Αυτό είναι βρισιά για τους λαούς της Αφρικής. Σε ορισμένες χώρες της Αφρικής βασανίζονται και φυλακίζονται άνθρωποι χωρίς δίκη. Επίσης η θέση των ΗΠΑ για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι κάπως αμφίβολη. Μερικοί από αυτούς τους δικτάτορες είναι καλοί φίλοι με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Βέβαια είναι και κάτι άλλο: Η Αμερική δεν έχει παραδεχθεί το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, για δικούς της λόγους βέβαια. Για αυτό η θέση του ΟΗΕ στην Αφρική δεν είναι τόσο δυνατή όσο θα έπρεπε να είναι.

– Ο αείμνηστος Γκάντι είχε προτείνει την έννοια της μη βίας ως μέσο προώθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πόσο αποτελεσματική θα μπορούσε να είναι η μη βία για τη διασφάλιση και το σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων;
– Θα σας πω το εξής: Όταν έχεις τις πλάτες των μεγάλων, η μη βία και η δικαιοσύνη πετιούνται έξω από το παράθυρο και δεν τις βλέπεις…

– Συμφωνείτε ή όχι με την άποψη ότι, μετά το χτύπημα στους δίδυμους πύργους στη Νέα Υόρκη, ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας χρησιμοποιήθηκε ως πρόφαση για την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων;
– Εν μέρει αυτό είναι σωστό, και θέλω να σας πω τι έγινε στη Νότια Αφρική. Λεγόταν ότι κατόπιν πιέσεως από τις ΗΠΑ, η Νότια Αφρική κατέθεσε νομοσχέδιο για την πάταξη της τρομοκρατίας. Θέλανε να επανέλθουν οι αρχές που είχαμε στα χρόνια του απαρτχάιντ, τότε που μπορούσαν να σε κλείσουν φυλακή χωρίς δικαστική απόφαση. Πήγα στη βουλή και μίλησα, υπενθυμίζοντας στους βουλευτές ότι εμείς οι Νοτιοαφρικανοί πρέπει να θυμόμαστε από πού ήρθαμε και ποιοι είμαστε. Αποσύρθηκε τελικά ο νόμος, και μάλιστα άλλαξε και ο τίτλος του. Από αντιτρομοκρατικός ονομάσθηκε νόμος για την προστασία της δημοκρατίας.
Παρά το παγκόσμιο μορατόριουμ κατά της θανατικής ποινής από τα Ηνωμένα Έθνη το 2007, αυτή η πρακτική εξακολουθεί να είναι διαδεδομένη σε ολόκληρο τον κόσμο. Σε μερικές χώρες επιβάλλεται ακόμη και για τις ομοφυλοφιλικές δραστηριότητες… Ήμουν πάντα εναντίον της θανατικής ποινής. Την πρώτη υπόθεση που ανέλαβε το ανώτατο δικαστήριο της πρώτης κυβέρνησης Μαντέλα αφορούσε δύο καταδικασμένους σε θάνατο. Η κυβέρνηση με διόρισε, για να πείσω το δικαστήριο ότι η ποινή θανάτου ήταν ενάντια στις αρχές του συντάγματος της χώρας μας. Το δικαστήριο, 11 δικαστές, υιοθέτησε ομόφωνα την πρότασή μου.

– Μήπως, κύριε Μπίζο, έχουν υπερεκτιμηθεί οι δυνατότητες των Ηνωμένων Εθνών και των διεθνών δικαστηρίων στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων;
– Θα μπορούσαν να ήταν πιο δυνατά τα Ηνωμένα Έθνη. Το γεγονός όμως ότι οι πέντε μεγάλοι του ΟΗΕ δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε μερικά βασικά ζητήματα της διεθνούς δικαιοσύνης οφείλεται στο γεγονός ότι προστατεύουν δικά τους συμφέροντα. Δυστυχώς, ο κόσμος δεν είναι ενωμένος σε αυτό το θέμα. Ο κόσμος είναι διαιρεμένος. Οι ηγέτες αυτών των κρατών δεν μπορούν να πουν την αλήθεια. Διότι τα συμφέροντά τους αποτελούν την προτεραιότητά τους. Βέβαια, εγώ είμαι γέρος και δεν θα δω την ημέρα ενός ενωμένου κόσμου. Αλλά, λέγοντας αυτά, ας μην υποτιμάμε τις προσπάθειες που κάνουν ο ΟΗΕ, η Ε.Ε. και κάποια αδέσμευτα κράτη. Κάπως βοηθάνε αυτές οι προσπάθειες.
Η Διεθνής Αμνηστία στην ετήσια έκθεσή της, που δόθηκε στη δημοσιότητα τον περασμένο Ιούνιο, προειδοποιεί ότι η οικονομική ύφεση προκάλεσε και κρίση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η οποία μετέτρεψε τον κόσμο σε πυριτιδαποθήκη ανισοτήτων, αδικίας και ανασφάλειας, έτοιμη να εκραγεί. Ποια είναι η δική σας γνώμη; Συμφωνώ, βέβαια. Αν και είναι λίγο βαριά η γνώμη αυτή της Διεθνούς Αμνηστίας.

– Η παροχή αμνηστίας αποτελεί δικαιοσύνη;
Είχαμε το πρόβλημα της αμνηστίας εδώ στη Νότια Αφρική. Η παροχή αμνηστίας, αν και δεν είναι δικαιοσύνη, εξασφαλίζει μεγαλύτερη απουσία αδικίας.

– Ας αλλάξουμε θέμα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 ιδρύσατε, μαζί με άλλους συνοδοιπόρους σας, το φημισμένο πια σήμερα ιδιωτικό σχολείο ΣΑΧΕΤΙ (South African Hellenic Educational and Technical Institute – SAHETI), έχοντας ως κύριο στόχο τη μετάδοση του ελληνικού πνεύματος. Πετύχατε αυτόν το στόχο;
– Ναι, το πέτυχα, και είμαι πολύ υπερήφανος και συγκινημένος για αυτό. Πάντοτε ήμουν υπερήφανος για την ελληνικότητά μου, πάντοτε ήθελα τα παιδιά μου να μάθουν ελληνικά. Έπεισα την ελληνική παροικία, λέγοντάς τους ότι εμείς οι Έλληνες δεν είμεθα λιγότεροι από τους άλλους. Ούτε στον πολιτισμό μας, ούτε στον πλούτο που έχουμε ή δεν έχουμε. Το πνεύμα του ελληνισμού ανήκει σε όλους. Έχουμε 26 εθνικότητες τώρα στο σχολείο, 1.050 παιδιά. Ο μόνος όρος είναι να μάθουν όλοι ελληνικά. Τα ελληνικά έχουν γίνει εξετάσιμο μάθημα στον τελευταίο χρόνο του λυκείου. Ο πρώην πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, ο κ. Κωστής Στεφανόπουλος, έχει πει δημοσίως ότι το ΣΑΧΕΤΙ είναι το καλύτερο ελληνικό σχολείο στον κόσμο. Μεγάλη τιμή!

– Πού βρίσκεται κατά τη γνώμη σας η απόλυτη αξία του ελληνικού πνεύματος;
– Η αξία του ελληνικού πνεύματος έχει υποτιμηθεί. Εμείς οι Έλληνες πρέπει να λάβουμε μέτρα. Πρέπει να γίνουν έδρες νεοελληνικών στα μεγάλα πανεπιστήμια του κόσμου. Να ανοίξουμε σχολεία. Πρέπει να διαδώσουμε το ελληνικό πνεύμα. Νομίζω ότι εάν δεν το υπερασπιστούμε εμείς οι Έλληνες, το πνεύμα του ελληνισμού θα χάσει και άλλο από την αξία του. Πρέπει να λάβουμε όλοι τα μέτρα μας.

– Ποια είναι η παγκόσμια δύναμη της ελληνικής γλώσσας;
– Όλοι παραδέχονται ότι, για παράδειγμα, η Ιατρική, η Χημεία, η Βοτανική και άλλες επιστήμες έχουν ελληνική γλώσσα. Επίσης, νομίζω ότι η Ελλάδα είναι το μόνο κράτος στο οποίο έχουν μελοποιηθεί σε τραγούδια τόσα πολλά ποιήματα. Είναι ζήτημα υπερηφάνειας η γλώσσα μας.

– Μια τελευταία ερώτηση: Τι σημαίνει Ελλάδα για εσάς;
Η χώρα στην οποία γεννήθηκα, η χώρα την οποία αγαπώ, η χώρα η οποία, στο δημοτικό σχολείο, μου δίδαξε τι είναι ελευθερία, τι είναι ανθρώπινα δικαιώματα!