ΜΕΡΕΣ τώρα είχα στο μυαλό μου να σχολιάσω δυο-τρεις ειδήσεις, αλλά το ανέβαλα λόγω των εξελίξεων στην πατρίδα.
ΚΑΙ οι τρεις ειδήσεις (αν και άσχετες μεταξύ τους) είναι, κατά τη γνώμη μου «σημαδιακές» για το πού οδηγεί τον κόσμο η καπιταλιστική μαζική κουλτούρα. Η εμπροσθοφυλακή, δηλαδή, του συστήματος.
ΠΗΓΗ και των τριών ειδήσεων η Αμερική. Η παγκόσμια μητρόπολη του μηχανοποιημένου («μεταμοντέρνου») καπιταλισμού. Το ορμητήριο (και καταφύγιο) των… αγορών που λυμαίνονται τον πλανήτη.
Η δύναμη της κουλτούρας, που λανσάρεται ποικιλοτρόπως μέσω των διαφόρων μορφών τέχνης, του τρόπου ζωής (και, προπαντός, του τρόπου σκέψης), είναι αναντίρρητα πολύ πιο μεγάλη και καταλυτική από αυτή των όπλων. Διαπερνά τους πάντες και τα πάντα.
Η ακατανίκητη (για την ώρα, εντάξει;) δύναμη του καπιταλισμού, έχει να κάνει (εκτός των άλλων), ότι κατάφερε να επιβάλει έναν «ολοκληρωτισμό» στον τρόπο που προσεγγίζουμε, αναλύουμε, καταλαβαίνουμε και αποφασίζουμε τα διάφορα ζητήματα που μάς απασχολούν, άσχετα αν είναι προσωπικά ή έχουν να κάνουν με το κοινωνικό σύνολο.
ΑΝΑΦΕΡΟΜΑΙ σε ένα αυστηρά φρουρημένο ιδεολογικό «καλούπι», στο πλαίσιο του οποίου θα πρέπει να διεξάγεται ο «διάλογος» και να αναζητούνται οι όποιες «λύσεις».
ΜΕ την αρωγή της τεχνολογίας, η οποία επέτρεψε στο σύστημα να μονοπωλήσει (σχεδόν) τα μέσα ενημέρωσης και με σημαία του τον «επιστημονικό ορθολογισμό» που δεν επιδέχεται «αμφισβητήσεις», κατάφερε και τους λαούς (στην «αναπτυξιακή» σαγήνη του) να αιχμαλωτίσει και τους επιστήμονες να αφοπλίσει.
ΕΤΣΙ, έθεσε τους πάντες στη δούλεψή του και φτάσαμε εδώ που φτάσαμε, γεμάτοι καταναλωτικά παιχνίδια για κάθε γούστο και ηλικία, εφήμερα όνειρα και μακροπρόθεσμα δάνεια και υποχρεώσεις.
Η απόκτηση τούβλων έγινε αυτοσκοπός όλων μας και η λατρεία του «ιδιωτικού» βίου, η υποβόσκουσα θρησκεία, όλων των θρησκειών. Στους ναούς των αγορών προσκυνούν πλέον όλοι. Ακόμα και αυτοί που υποτίθεται ότι ιδεολογικά ανήκουν στην αντίπερα όχθη.
ΕΤΣΙ και ανοίξεις το στόμα σου σήμερα και πεις κάτι πέρα του «κοινά αποδεκτού», αυτού δηλαδή που καθορίζεται ως τέτοιο, από την ψυχρή «δημιουργική» λογιστική λογική του συστήματος, διακινδυνεύεις να γελοιοποιηθείς και να χαρακτηριστείς «τρελός» ή, στην καλύτερη περίπτωση, «γραφικός».
ΕΙΝΑΙ τόσο παντοδύναμη η καπιταλιστική κυριαρχία και τόσο αυστηρό το ιδεολογικό της πλαίσιο, που οποιαδήποτε φωνή έξω από αυτό να μοιάζει φωνή «παραλόγου». Η οικονομική λογιστική λογική που λειτουργεί ως μεζούρα για τα πάντα, έχει κυριαρχήσει σε όλα τα επίπεδα.
ΑΚΟΜΑ και τα έθνη για τον εαυτό τους σκέπτονται (και αποφασίζουν για το μέλλον τους) ακολουθώντας αυτή τη λογική. Κάθε άλλη σκέψη πέρα ενός καπιταλιστικού οικονομικού μοντέλου ανάπτυξης, δεν νοείται. Αν διατυπωθεί, θα πρόκειται περί «απερισκεψίας» και όχι σκέψης, που αξίζει τον κόπο, έστω και από περιέργεια, να τής ρίξεις μια ματιά.
ΕΝΑ καραμπινάτο παράδειγμα είναι οι τελευταίες εξελίξεις στην πατρίδα μας. Κανείς (μα κανείς!) ηγέτης, «σοβαρός» οικονομολόγος, ή οποιοσδήποτε άλλος με φωνή και απήχηση δεν βρέθηκε να διατυπώσει μια άλλη άποψη, ή να προτείνει μια λύση του προβλήματος εκτός του υπάρχοντος συστήματος.
ΓΡΑΦΤΗΚΑΝ εκατοντάδες άρθρα με διαφορετικές προτάσεις εξόδου της Ελλάδας από την οικονομική κρίση, αλλά όλες περνούσαν μέσα από το σύστημα. Κανείς δεν πρότεινε, για παράδειγμα, να ακολουθηθεί ένα σοσιαλιστικό μοντέλο. Ακόμα και ως σκέψη (ένα τέτοιο ενδεχόμενο) προκαλεί ανατριχίλα.
ΜΕ μια κουβέντα, μετά τον καπιταλισμό, το χάος! Και, πράγματι, έτσι είναι (στις μέρες μας) αν λάβουμε υπόψη μας ότι, προωθήθηκε (και εφαρμόστηκε) κατά τέτοιο τρόπο η παγκοσμιοποίηση τα τελευταία 20 χρόνια από τον νεοφιλελευθερισμό, με τόσες νομικά θεσμοθετημένες δικλείδες ασφαλείας, που δεν μπορεί να ζήσει πλέον μια χώρα (με εντελώς διαφορετικό σύστημα) εκτός της καπιταλιστικά ελεγχόμενης παγκόσμιας κοινότητας.
ΚΑΙ δεν γίνεται διαφορετικά, γιατί ο πρώτος θεμελιώδης (και βαθιά φασιστικός) νόμος απαιτεί σεβασμό (και υποταγή) στους ήδη ισχύοντες νόμους. Είτε πρόκειται για νόμους κράτους, είτε για νόμους της διεθνούς κοινότητας.
Ο καπιταλισμός με τη βοήθεια της παντοδύναμης μαζικής κουλτούρας του (και των όπλων του όπου χρειάστηκε) κατάφερε να εγκαθιδρύσει μια δική του «πραγματικότητα» μπροστά στην οποία δεν έχει τίποτα – προς το παρόν – να προτείνει (χωρίς τον κίνδυνο να χαρακτηριστεί «πλάνη») ούτε αυτή η ριζοσπαστική αριστερά.
Η καπιταλιστική, όμως, «πραγματικότητα» δεν είναι τίποτα πάρα πάνω από μια παραμόρφωση των πραγματικών μας αναγκών. Μια αυτοματοποίηση και παραποίηση της ίδιας μας της ζωής. Στον καθέναν από εμάς στηρίζεται το σύστημα. Σε εμάς που σκεφτόμαστε με τον τρόπο που μας υπαγορεύει και ενεργούμε βάση αυτών που μας υπόσχεται.
ΘΑ επανέλθω, όμως, στις ειδήσεις που προανέφερα και έγιναν αιτία να γραφούν τα πιο πάνω για να «εξηγηθούν» (και από μια άλλη πλευρά) τα παράλογα που θα ακολουθήσουν.
ΛΟΙΠΟΝ, καταμεσής της πρωτεύουσας του Αφγανιστάν, Καμπούλ, βρίσκεται το μεγαλύτερο στρατόπεδο των πρόθυμων (ταμπαλινοφάγων) συμμάχων. Πρόκειται, βέβαια, για αμερικάνικο εντοιχισμένο στρατόπεδο στο οποίο και στρατοπεδεύουν, ανά πάσα στιγμή πάνω από 20.000 στρατιώτες.
ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ οι στρατιώτες που πήγαν στο Αφγανιστάν να υπερασπιστούν την… ελεύθερη και πολιτισμένη καπιταλιστική Δύση και να αισθάνονται «όπως στο σπίτι τους», στη μέση του στρατοπέδου, υπάρχει ένα «μολ» με δεκάδες φαστφουντάδικα και άλλα καταστήματα που μπορεί κάποιος να βρει ό,τι βρίσκει στο Λος Άντζελες.
ΔΕΝ πίστευα στα μάτια μου, βλέποντας καταμεσής του… μετώπου στρατιώτες με τα όπλα τους κρεμασμένα στους ώμους να τρώνε στα φαστφουντάδικα έναν περίδρομο και, στη συνεχεία, να βγαίνουν βόλτα στα μαγαζιά για να… ψωνίσουν!
ΚΑΙ ψώνιζαν, αγαπητοί μου, λες και δεν υπήρχε αύριο. Από αυτοκίνητα και μοτοσυκλέτες, μέχρι χρυσά δαχτυλίδια και κινητά τηλέφωνα. Ψώνιζαν για τους ίδιους, τις γυναίκες τους, τις φιλενάδες τους και τα παιδιά τους.
ΧΡΥΣΕΣ δουλειές κάνουν τα μαγαζιά. Δεν προλαβαίνουν να μαζεύουν (ηλεκτρονικό) χρήμα. Ουρά οι πελάτες, σας λέω. Και, βέβαια, δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, αφού πριν απ’ όλα οι στρατιώτες είναι καταναλωτές.
ΕΘΙΣΜΕΝΟΙ να ζουν με ετοιματζίδικα φαγητά και να ψωνίζουν «σκουπίδια» (για ψυχοθεραπεία) στα μαγαζιά, δεν μπορούσαν να κάνουν διαφορετικά. Το όλο σκηνικό έχει σχεδιαστεί για να τους προσφέρει ψυχολογική στήριξη.
Ο συγκεκριμένος παραλογισμός δείχνει πόσο βαθιά μπορεί να επηρεάσει την ανθρώπινη συμπεριφορά και να παραμορφώσει τις ανάγκες μας η κουλτούρα της καπιταλιστικής «πραγματικότητας».
ΔΕΝ αλλάζει μόνο τις ανάγκες και τις προτεραιότητές σου, αλλά και ολόκληρη τη ζωή σου. Οριοθετεί το βεληνεκές της σκέψης σου. Σού στερεί τη δυνατότητα να έχεις πραγματικές επιλογές και δικές σου προτιμήσεις. Αλλάζει τον ψυχισμό σου. Σε κάνει άλλον άνθρωπο.
ΚΑΙ ο συγκεκριμένος αμερικανικός ψυχισμός έχει πολύ βαθιές ρίζες. Πάει πίσω στην άγρια καουμπόικη Δύση, τότε (που και όπως και τώρα στην Καμπούλ) περιφέρονταν στα Saloon’s με τα περίστροφα στη μέση και σκότωναν όποιον γούσταραν χωρίς να λογοδοτούν.
Η δεύτερη είδηση, όπως και η προηγούμενη, έχει να κάνει με την ίδια παραμόρφωση. Με τη διαφορά ότι εδώ εκφράζεται μέσω της ματαιοδοξίας η οποία έχει τις ρίζες της, κυρίως, στο κενό που δημιουργεί η έλλειψη πραγματικού νοήματος και ιδανικών, πέρα των τούβλων και των εφήμερων καταναλωτικών αγαθών.
ΣΤΗΝ Αμερική, εδώ και πολλά χρόνια, έχουν δημιουργηθεί και εταιρίες οι οποίες και διαφημίζουν μελλοντικά τουριστικά ταξίδια στο διάστημα, επισκέψεις σε άλλους πλανήτες και άλλα τέτοια.
ΟΙ εταιρίες αυτές απευθύνονται, κυρίως, σε πελάτες με πολύ χοντρά πορτοφόλια, οι οποίοι, βέβαια, δεν είναι και λίγοι στην καπιταλιστική μητρόπολη. Μία από αυτές τις εταιρίες κάνει χρυσές δουλειές, αναλαμβάνοντας να στείλει με πύραυλο στη σελήνη κάποιο προσωπικό σας αντικείμενο.
ΤΟ κάθε αντικείμενο κοστολογείται ανάλογα με το βάρος και τον όγκο του και μπορεί κανείς να στείλει φωτογραφία του, ένα μαντίλι, στυλό, κάποιο κουμπί του ή ακόμα και την κάρτα με το όνομά του.
ΚΑΙ γιατί κάποιος να πληρώνει δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια για να στείλει ένα «προσωπικό του» αντικείμενο στο φεγγάρι, θα με ρωτήσετε και πολύ δικαιολογημένα.
ΤΗΝ απάντηση τη δίνουν αυτοί που ήδη έχουν πληρώσει πολλά λεφτά για να στείλουν κάτι προσωπικό τους, όταν θα εκτοξευθεί ο πύραυλος μετά δύο χρόνια όπως προγραμματίζεται. Γιατί θέλουν, όπως ισχυρίζονται, να υπάρχει στην αιωνιότητα ένα «προσωπικό» τους αντικείμενο!
ΜΙΛΑΜΕ, δηλαδή, για το άκρο άωτο της ματαιοδοξίας, συνοδευόμενης από μεγάλες δόσεις βλακείας στην προκειμένη περίπτωση.
ΑΝ όλα αυτά δείχνουν κάτι αγαπητοί μου είναι ότι στις μέρες μας δεν υπάρχει γιατρειά. Η παραμόρφωση βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο που μόνο ένα μεγάλο σοκ μπορεί να επιφέρει κάποια ισορροπία.
ΟΣΟ συνεχίζουμε να σκεφτόμαστε και να προσπαθούμε να βρούμε λύσεις στο πλαίσιο του καπιταλισμού, τόσο θα βαθαίνει ο λάκκος μέσα στον οποίο βρισκόμαστε.
ΟΣΟ θα συνεχίσουμε να βλέπουμε τον πλανήτη μας ως πηγή εκμετάλλευσης και πλουτισμού, τόσο θα αυξάνεται το κενό μέσα μας το οποίο θα προσπαθούμε να κλείσουμε μας κουμπιά, στυλό κάρτες, φλιτζάνια και άλλα σκουπίδια. Αυτά και γεια χαρά.
